Επιδημίες, σεισμοί, λιμοί και καταποντισμοί σε… νότες

Για την «πόλη φάντασμα» λόγω του κορωνοϊού τραγούδησαν πρόσφατα οι Rolling Stones. Στη φωτογραφία το έρημο Ground Zero στη Νέα Υόρκη (Politico).

Στην εποχή της COVID-19 πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν ότι ζούμε κάτι πρωτόγνωρο. Και όντως έτσι είναι. Με μία διαφορά: είναι πρωτόγνωρο για τη δική μας γενιά. Τα εκατομμύρια θύματα από άλλες επιδημίες στην ιστορία θα διαφωνούσαν – αν μπορούσαν φυσικά να μιλήσουν…

Τραγούδια γράφονται για πολλούς λόγους. Αρκεί το θέμα τους, και η ποιότητα του τραγουδιού φυσικά, να συγκινεί τον ακροατή. Οι καταστροφές που πλήττουν τον άνθρωπο δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν εξαίρεση και τα τελευταία 100 χρόνια έδωσαν στους δημιουργούς αρκετές εμπνεύσεις. Να λοιπόν μερικά χαρακτηριστικά τραγούδια από το διεθνές ρεπερτόριο, κυρίως του ροκ, που καταπιάστηκαν με επιδημίες και φυσικές καταστροφές.

Οι σεισμοί προϋπάρχουν του ανθρώπου και συνεχίζουν αδιάλειπτα σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Μία από αυτές είναι η Καλιφόρνια που μόνο στο διάστημα 1915-1989 γνώρισε πάνω από 100 σεισμούς. Εκείνος του Οκτωβρίου του 1987 ενέπνευσε τους R.E.M. στο “I remember California” (1988), ενώ δύο δεκαετίες πριν (1969) οι Deep Purple ηχογράφησαν το instrumental “Fault line” λίγο πριν ταξιδέψουν στο Λος Άντζελες.

O σεισμός τον Οκτωβρίου του 1987 στις ΗΠΑ ενέπνευσε τους R.E.M. στο «I remember California» (Τhe Times).

Η φοβία των σεισμών και των αεροπλάνων εκφράζεται στο «Nobody’s fault» των Aerosmith (1976), ενώ οι Pixies στο «Here comes your man» (1989) δεν μιλούν για ναρκωτικά, αλλά για την αγωνία των λαθρεπιβατών ενός τραίνου κατά τη διάρκεια ενός σεισμού.

Οι πλημμύρες είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις ΗΠΑ λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων που πλήττουν μεγάλες εκτάσεις. Ιστορικά, η πιο καταστροφική (και πιο τραγουδισμένη) ήταν η μεγάλη πλημμύρα του Μισισίπι το 1927 που παραμένει η  χειρότερη πλημμύρα ποταμού στην ιστορία των ΗΠΑ. Συνεχείς ισχυρές βροχές έκαναν το μεγάλο ποτάμι να ξεχειλίσει και τα αναχώματα να υποχωρήσουν πλημμυρίζοντας μια έκταση 70,000 τχλμ (μισή Ελλάδα) και εκτοπίζοντας από τα σπίτια τους 600,000 κατοίκους των πολιτειών Άρκανσω, Μισισίπι και Λουιζιάνα.

Η καταστροφή τιμήθηκε δεόντως από τη μουσική κοινότητα, κυρίως από τους bluesmen: “Back water blues” από τη Bessie Smith (1927), “Rising water blues” από τον Blind Lemon Jefferson (1927), “High water everywhere” από τον Charley Patton (1929) και βέβαια το θρυλικό “When the levee broke” από τη Memphis Minnie (1929) – που «δανείστηκαν» και οι Led Zeppelin. Το γεγονός ενέπνευσε και μεταγενέστερους, όπως τον Randy Newman (“Louisiana 1927”, 1974) και τον Eric Bibb (“Flood water”, 2010). Δεν είναι όμως τα μοναδικά.

Ο Paul McCartney ήταν επισκέπτης στο Long Island όταν ο τυφώνας «Bob» χτύπησε την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 1991. Υπό το φως των κεριών έγραψε το «Calico skies» (Wikipedia).

Το ”Five feet high and rising” (1959) είναι μια προσωπική μαρτυρία του Johnny Cash από τις πλημμύρες του 1937. Οι R.E.M. ήταν έτοιμοι να βγουν στη σκηνή, στο Λος Άντζελες τον Ιούνιο του 1983, όταν έμαθαν για τις πλημμύρες στην πολιτεία τους (Τζώρτζια) και έγραψαν ένα τραγούδι γι αυτό (“So, central rain”, 1984). Ο Paul McCartney ήταν επισκέπτης στο Long Island όταν ο τυφώνας “Bob” χτύπησε την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 1991, προκαλώντας διακοπές ρεύματος. Υπό το φως των κεριών έγραψε το “Calico skies” (1997).

Βέβαια, τόσο λόγω του μεγέθους της καταστροφής όσο και λόγω του ότι είναι πρόσφατη, όταν ακούμε για πλημμύρες το μυαλό μας πάει στον τυφώνα “Katrina” που πλημμύρισε και κατέστρεψε τη Νέα Ορλεάνη. Τα τραγούδια που έχουν γραφτεί για το γεγονός είναι πολλά, με αρκετά εξ αυτών να εστιάζουν στην εγκατάλειψη της πόλης από το κράτος, τόσο πριν όσο και μετά το γεγονός: “Stick to the plan” (Graham Parker, 2007), “Rice and beans” (Terry Callier, 2009), “Go down, Moses” (Natalie Merchant, 2014), “The river in reverse” (Elvis Costello & Allen Toussaint, 2006) ενώ ο Dr John αφιέρωσε ένα ολόκληρο άλμπουμ (“The city that care forgot”, 2008).

Υπάρχουν και οι λιμοί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ιρλανδία του 1847 όταν 1,000,000 άνθρωποι πέθαναν, και 1,000,000 μετανάστευσαν για να επιβιώσουν, με αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού της χώρας κατά 25%. Η βασική αιτία γι αυτό ήταν η ασθένεια της πατάτας και η καταστροφή σοδειάς δυο χρόνων όταν στην πατάτα βασιζόταν όχι μόνο η διατροφή, αλλά και η οικονομία της χώρας.

Η Patti Smith περιγράφει την τελευταία εμφάνιση ενός καλλιτέχνη, πριν πεθάνει από την ασθένεια, στο “Death singing (Steven Sebring).

Η Sinead O’ Connor (“Famine”, 1994) καυτηριάζει την πολιτική της αγγλικής κυβέρνησης που άφησε τους Ιρλανδούς στην τύχη τους, ενώ οι Thin Lizzy (“Fools’ Gold”, 1976) εστιάζουν στη μαζική μετανάστευση που ακολούθησε τον λιμό. Βέβαια, το πιο γνωστό τραγούδι του είδους αφορά έναν άλλο λιμό, πολύ πιο πρόσφατο: το “Do they know it’s Christmas” (1984) από μια πλειάδα μουσικών της βρετανικής σκηνής είχε σκοπό να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για τον λιμό της Αιθιοπίας και ήταν ουσιαστικά προπομπός των συναυλιών του Live Aid.

Μια από τις πρώτες επιδημίες αναφέρεται στη Βίβλο ως η 10η πληγή του Φαραώ και είναι και το θέμα του “Creeping death” (1984) των Metallica που περιγράφει την πανώλη στην Αίγυπτο υπό την οπτική γωνία του Αγγέλου του Θανάτου. Μια άλλη πανώλη, πιο πρόσφατη και ασύγκριτα πιο καταστροφική (με τουλάχιστον 75,000,000 νεκρούς), ήταν η Μαύρη Πανώλη του 14ου αιώνα που θεωρείται και η χειρότερη επιδημία της ιστορίας. Με αυτήν καταπιάνονται ο Eric Burdon και οι Animals (“The Black Plague”, 1967).

Τη γρίπη που μας ταλαιπώρησε πριν 10 χρόνια, εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1918, πρόσβαλε 500,000,000 ανθρώπους και σκότωσε τουλάχιστον 18,000,000, αποτύπωσε χαρακτηριστικά το παραδοσιακό blues της δεκαετίας του ‘30 “The 1919 influenza blues” δίνοντας έμφαση στην αγωνία και τον πόνο που δεν κάνει διάκριση σε πλούσιους και φτωχούς, με πιο πρόσφατη ηχογράφηση αυτή του Essie Jenkins (2004).

Πολλοί το έχουν ξεχάσει, αλλά μόλις πριν από λίγες δεκαετίες ενέσκηψε η επιδημία του AIDS. Θέρισε κόσμο, αναστάτωσε τη σεξουαλική ζωή του πλανήτη, προκάλεσε κοινωνικές αναταράξεις και ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες. Στο “Spinning the wheel” (1996), ο George Michael εκφράζει την ανησυχία ενός ατόμου λόγω της πολυγαμικής συμπεριφοράς του συντρόφου του.

Η Patti Smith περιγράφει την τελευταία εμφάνιση ενός καλλιτέχνη, πριν πεθάνει από την ασθένεια, στο “Death singing” (1997), η Madonna θυμάται χαμένους φίλους στο “In this life” (1992), ενώ ο Bruce Springsteen πήρε παραμάσχαλα ένα Όσκαρ και κάμποσα Grammys για το “Streets of Philadelphia” (1994).

Και βέβαια, ο Sir Elton John λάνσαρε το ίδρυμα Elton John AIDS Foundation, δωρίζοντας τα έσοδα του τραγουδιού “The last song” (1992), στο οποίο ένας πατέρας συμβιβάζεται, έστω και αργά, με τον σεξουαλικό προσανατολισμό του γιού του. Προς τιμήν του Elton αξίζει να σημειώσουμε ότι το ίδρυμα έχει συγκεντρώσει μέχρι σήμερα $450,000,000 και έχει σώσει τη ζωή 5,000,000 ανθρώπων.

Και φτάσαμε και στην COVID-19 με τους Rolling Stones να κυκλοφορούν το πρώτο τους single μετά από οκτώ χρόνια: στο “Living in a ghost town” και στο αντίστοιχο video clip αποτυπώνουν την ερημιά μιας πόλης χωρίς ανθρώπους. Ο συνδυασμός Michael Bublé, Barenaked Ladies και Sofia Reyes συνιστούν υπομονή στο “Gotta be patient”, ενώ ο Justin Bieber και η Ariana Grande δεν έχουν άλλη επιλογή από το να το κάνουν πράξη στο “Stuck with U”. Ας ελπίσουμε ότι τα τραγούδια του είδους –και κυρίως το θέμα τους– θα μας αφήσουν σε ησυχία σύντομα.

// Ο Μωρίς Σιακκής σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες «εδώ» και «έξω» και έχει μόνιμη αδυναμία στη μουσική, την ιστορική έρευνα και τα ταξίδια. Έχει κάνει τη σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών «Ροκ Ιστορίες», έχει γράψει άρθρα και έχει δημοσιεύσει δύο βιβλία για την ιστορική εξέλιξη του ροκ: “Let the rock stories roll” (Εκδόσεις Ποταμός) και “448 μίλια, εκατομμύρια νότες” (Εκδόσεις Μαριλού).

Διαβάστε ακόμα: Το Τop 5 αγαπημένων τραγουδιών του Δημήτρη Σωτάκη.

TAGS :
COVID-19 elton john REM rock 'n' roll Rolling Stones

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook