«Ο συγγραφέας είναι ένας απατεώνας». Ο γρίφος Ρομέν Γκαρί

Η φάτσα του είναι ερώτημα και μάθημα. Μαζεύονται εκεί πάνω ανησυχία, δύναμη και παιδική αθωότητα (Jacques Cuinières).

Ήταν το Δεκέμβριο του 1989 όταν ο Ρομέν Γκαρί άνοιξε το στόμα του και του φύτεψε μια σφαίρα. Άφησε ένα γράμμα: «Καμία σχέση με την Τζιν Σίμπεργκ […]Επιτέλους, μπόρεσα αληθινά να εκφραστώ».

Έζησε χίλιες ζωές, πέρα από εκείνες που επινόησε στα έργα του που είναι κάτι μεταξύ παλίμψηστου και γλυκού μιλφέιγ. Ένα έργο ηλεκτρικό και μπαρόκ, που υπογράφει με μια σωρεία ψευδωνύμων: Romain Gary, αλλά και Emile Ajar, Fosco Sinibaldi, Shatan Bogat. Αναπόφευκτα, σ’ ένα τέτοιο βιογραφικό βρίσκεις κενά, ένας υπεύθυνος ανθρώπινου δυναμικού το απορρίπτει με αποτροπιασμό.

Ο Roman Kacew γεννήθηκε στο Βίλνιους, την πρωτεύουσα της Λιθουανίας, εν έτει 1914, σ’ ένα γκέτο για Εβραίους. Ο πατέρας την έκανε νωρίς για να ζήσει με κάποια άλλη. Η Μίνα, η μητέρα, τον φέρνει στη Νίκαια το 1928. Τη γαλλική υπηκοότητα την αποκτά το 1935. Σπουδάζει νομικά. Το 1940, πυροβολητής καταδιωκτικού, καταρρίπτεται, καταφεύγει στην Αγγλία και εντάσσεται στις δυνάμεις της Ελεύθερης Γαλλίας του αγαπημένου του Ντε Γκωλ.

Οι επιρροές του; Ο Ουγκώ κι ο Γκόγκολ. Αλλά κι ο Αρσέν Λουπέν ( Enrico Ratto).

Δυο μεγάλα παράσημα και γάμος το 1945 με την Αγγλίδα συγγραφέα και δημοσιογράφο Lesley Blanch. Κάνει τα πρώτα του πετυχημένα βήματα στη διπλωματία. Πρόξενος στο Λος Άντζελες, γνωρίζει την Τζιν Σίμπεργκ που θα γίνει η δεύτερη γυναίκα του.

Και γράφει βιβλία. Την Ευρωπαϊκή θητεία το 1945 και τις Ρίζες τ’ ουρανού το 1956 (βραβείο Γκονκούρ, ίσως το πρώτο οικολογικό μυθιστόρημα). Σεναριογράφησε και σκηνοθέτησε δύο ταινίες, Les oiseaux vont mourir au Pérou (1968) και Kill! (1968). Μερικά άλλα: Η υπόσχεση της αυγής (1989), Chien blanc (1970), La nuit sera calme (1974), Gros-Câlin (1975) ή το μεταθανάτιο Vie et mort d’Émile Ajar (1981). Με υπέρτατο ίσως όλων το αυτοβιογραφικό Pseudo του 1976.

Mε την Τζιν Σίμπεργκ (waxpoetics.com).

Πρόκειται για γεγονότα. Αλλά ποια είναι η αλήθεια του Ρομέν Γκαρί; « Η αλήθεια; Ποια αλήθεια; Η αλήθεια ίσως είναι πως δεν υπάρχω». Δεν πρόκειται για εξυπνάδα, αλλά μια επιθυμία φυγής, να δραπετεύσει και να επινοήσει έναν εαυτό ξανά και ξανά. Ανάμεσα στο είναι και το μηδέν, ο Γκαρί συντάσσει μια μεταφορά της ελευθερίας. Το σκάνδαλο «Εμίλ Αζάρ» υπήρξε μια εξαπάτηση που ονομάζεται «αυθεντικότητα», θα πει.

Οι επιρροές του; Ο Ουγκώ κι ο Γκόγκολ. Αλλά κι ο Αρσέν Λουπέν, κλείνοντας το μάτι στην αγάπη του για τα ψευδώνυμα. Προσθέστε τον Αλέξανδρο Δουμά, τον Ιούλιο Βερν, τον Ρόμπερτ Στήβενσον. Την ώρα που το μυθιστόρημα εξερευνά νέους δρόμους, εκείνος παραμένει προσκολλημένος στη σκληρή αφήγηση. Του αρέσει να διηγείται πούρες ιστορίες, να το απολαμβάνει κάνοντάς το και τη χαρά αυτή να τη μεταδίδει. Με ρυθμό καταιγιστικό, λαχανιασμένο. Αλλά χωρίς ποτέ να χάνεται το βαθύ, το λεπταίσθητο, το ουσιαστικό.

Η φάτσα του είναι ερώτημα και μάθημα. Μαζεύονται εκεί πάνω ανησυχία, δύναμη και παιδική αθωότητα. Βλέμμα σε ξεβαμμένο γαλάζιο βραστό, μέτωπο ευγενούς, μαλλί που χτυπήθηκε από κεραυνό. Πάνω στο ανάγλυφο αυτό, μπορείς να διαβάσεις την ευθύτητα, την προσπάθεια να φανείς άντρας.

Συνάμα, ένας «τρομοκράτης του χιούμορ», όπως ήθελε να αυτοαποκαλείται. Αυτοσαρκαστικός, κοφτερός. Ένα ρεπερτόριο που περιλαμβάνει το γκροτέσκο α λα Ραμπελαί, το εγγλέζικο χιούμορ, την ειρωνεία του Βολταίρου. «Το χιούμορ είναι μια δήλωση αξιοπρέπειας, μια επιβεβαίωση της ανωτερότητας του ανθρώπου απέναντι σε όσα του συμβαίνουν».

Κι όμως, το λατρεμένο παιδί του Μαλρώ, του Καμύ και του Ρεϊμόν Αρόν δεν ήταν λίγοι στη Γαλλία που το περιφρονούσαν. Τον θεωρούσαν ήσσονα, την ώρα που σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη τον αποθέωναν. Ο μόνος Γάλλος συγγραφέας που έγινε σταρ στις ΗΠΑ.

Σταρ που συγχρωτίστηκε με άλλους γηγενείς: τον Φρεντ Αστέρ, τον Φρανκ Σινάτρα, τον Γκάρι Κούπερ, τον Κερκ Ντάγκλας, την Κάθριν Χέμπορν. Γνωρίστηκε με τη Μέριλιν Μονρόε και πολύ περισσότερο με τη Βερόνικα Λέικ. Αργότερα, θα προκαλέσει τον Κλιντ Ίστγουντ σε μονομαχία επειδή κοιμήθηκε με την Τζιν Σίμπεργκ. Ο καουμπόι την έκανε με ελαφρά πηδηματάκια.

Αντιφατικός κατ’ εξοχήν, χολερικός ενίοτε, απλώνοντας τα παπούτσια του στον καναπέ, απορρίπτοντας όλες τις άσκημες υποψήφιες γραμματείς, έχοντας αδυναμία στο δράμα και την commedia dell’arte, ευσυγκίνητος, φορέας του σλαβικού spleen, ο Γκαρί διέθετε ένα φωτοβόλο χάρισμα για τη χαρά, τη γενναιοδωρία, τις γυναίκες. Charmeur des femmes et des serpents, διατηρούσε 3-4 παράλληλες σχέσεις τη φορά. Μέγας ταξιδευτής, υπήρξε αγαπημένος ρεπόρτερ του Life. Είναι ο υπερβατικός τού έρωτα που έγραψε τη Λάμψη της γυναίκας (1977).

Αντιφατικός κατ’ εξοχήν, χολερικός ενίοτε, απλώνοντας τα παπούτσια του στον καναπέ (josefelixvaldivieso.com).

Όχι μόνο. Χρόνιος καταθλιπτικός, η ομορφιά τον τραβούσε σαν μαγνήτης, το ίδιο και η τραγική της πλευρά. Στην Τζιν Σίμπεργκ βρήκε τη μέρα και τη νύχτα, το άσπρο και το μαύρο, το άλλο του μισό και το αντίθετό του. Όταν το 1959 εκείνη στα 21 της μόλις είχε γυρίσει το Με κομμένη την ανάσα, αυτός είχε πατήσει τα 45. Τα περιοδικά της εποχής σύγκριναν τη σχέση τους με κείνη του Ρενιέ και της Γκρέις Κέλι. Στην αρχή, έλεγε πως ήθελε να πεθάνει, γιατί η Τζιν ζήταγε διαρκώς να κάνει έρωτα. Παντρεύτηκαν τέσσερα χρόνια αργότερα, χώρισαν ύστερα από επτά, μετά αυτοκτόνησαν.

Κι όλα τούτα που παράθεσα δεν είναι παρά το δέρμα των ονείρων του Ρομέν Γκαρί/Εμίλ Αζάρ. Δέρμα σπασμένο και σκασμένο και ξεφτισμένο και διάτρητο κάποιου που πάλευε και πόναγε επειδή «Πέρα από το σημείο αυτό, το εισιτήριό σας δεν ισχύει πλέον». Το αγαπημένο μου βιβλίο του. Έλεγε «Είμαι ένας άνθρωπος που υποφέρει και γράφει για να υποφέρει περισσότερο».

Διαβάστε ακόμα: Aubrey Beardsley – ο βικτωριανός εικονογράφος του ερωτισμού και της παρακμής.

TAGS :
βιβλίο έμπνευση συγγραφέας

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook