Το μουσικό «εργοτάξιο» του Βάιμπλιγκεν: μια μικρή πόλη που φτιάχνει τραγουδιστές

Μια μικρή γραφική πόλη.

Μικρή πόλη με πλούσια ιστορία από τους ρωμαϊκούς χρόνους και ζωντανή τοπική ταυτότητα, το Waiblingen (Βάιμπ-λιν-γκεν) απέχει μόλις 10 χιλιόμετρα από τον κεντρικό σταθμό της Στουτγάρδης. Στο κέντρο της Παλαιάς Πόλης (Altstadt) δεσπόζει η Πλατεία της Αγοράς (Marktplatz) με το ιστορικό Δημαρχείο,  χτισμένο με την παραδοσιακή τεχνική της ξυλοδεσιάς. Περνώντας από τον πύργο-πύλη του Μπάινσταϊν διασχίζεις τη γέφυρα πάνω από τον Ρεμς και φτάνεις στο πάρκο Ταλάουε και το πολυδύναμο Δημοτικό Κέντρο (Bürgerzentrum). Εκεί διεξάγεται το 5ο Διεθνές Εργοτάξιο Όπερας του Βάιμπλιγκεν, που είναι και ο λόγος της επίσκεψής μου.

Πέντε χρόνια έχουν βέβαια κάτι το επετειακό, επομένως το Βάιμπλιγκεν είχε φέτος κάθε λόγο να το γιορτάζει. Φαίνεται όμως ότι από την πρώτη χρονιά η ατμόσφαιρα θα πρέπει να ήταν εξόχως εορταστική στη γραφική πόλη της Βάδης-Βυτεμβέργης, καθώς παραπάνω από σημαντικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, η θαυμάσια αυτή πρωτοβουλία που λαμβάνει χώρα φθινόπωρο την εποχή του τρύγου, είναι πραγματικά μια γιορτή του τραγουδιού, που δεν αφορά μόνο τους συμμετέχοντες, αλλά εμπλέκει ολόκληρη την τοπική κοινωνία.

Ξεπερνώντας τα δεδομένα ενός masterclass ή σεμιναρίου, οι συμμετέχοντες φιλοξενούνται από οικογένειες εθελοντών και προετοιμάζουν την τελική συναυλία  υπο την καθοδήγηση δύο κορυφαίων μεντόρων με διεθνή φήμη και εμπειρία, της σοπράνο Μέλανι Ντίνερ (Melanie Diener) και του βαρύτονου Τόμας Χάμπσον (Thomas Hampson). Στο φετινό πρόγραμμα συμμετείχαν δώδεκα καλλιτέχνες από όλη την Ευρώπη (και με καταγωγή από ακόμα πιο μακριά), αρκετά διαφορετικών ηλικιών και εμπειρίας, αλλά όλοι εξαιρετικά ταλαντούχοι. Η πόλη καλύπτει και τα ταξιδιωτικά έξοδα, ενώ οι συμμετέχοντες σχεδόν υιοθετούνται από τις οικογένειες των εθελοντών και δημιουργούνται δεσμοί φιλίας. Η τελική συναυλία γίνεται με τη συμμετοχή ορχήστρας και η προσέλευση του κοινού είναι πραγματικά εντυπωσιακή.

Η στιγμή της προθέρμανσης.

Την έννοια του “εργοταξίου” εμπνεύστηκε η Μέλανι Ντίνερ από την (πολύχρονη) εμπειρία της στο βαγκνερικό Φεστιβάλ του Μπάιροιτ. Μία παραγωγή όπερας δεν είναι ένα συντελεσμένο τεχνούργημα που επαναλαμβάνεται κάθε φορά απαράλλακτο, αλλά ένα εξελισσόμενο έργο, ένα διαρκές εργοτάξιο. Αυτό το πνεύμα χαρακτηρίζει εντέλει ολόκληρη τη σταδιοδρομία ενός τραγουδιστή, ο οποίος συνεχώς εξελίσσει την τέχνη του. Αυτή την ιδέα, μαζί με τη γνώση που η ίδια πήρε από τους σπουδαίους δασκάλους και καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργάστηκε (μαθήτρια της Sylvia Geszty μεταξύ άλλων), η Γερμανίδα τραγουδίστρια θέλησε να μεταλαμπαδεύσει με τη δική της σειρά σαν μια “ιερή παρακαταθήκη” στους νεώτερους συναδέλφους, και ταυτόχρονα να τους ενδυναμώσει στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας τους. Για να το πραγματοποιήσει βρήκε ευήκοα ώτα από την πόλη στην οποία ζει και διδάσκει, επιστρατεύοντας στο εγχείρημα και τον “σταρ” Αμερικανό συνάδελφό της.

Όπως μου εξηγεί με την ιδιαίτερη, γοητευτική ομιλία του ο Τόμας Χάμπσον, το εργοτάξιο όπερας του Βάιμπλινγκεν είναι ένα εντατικό πρόγραμμα ανάπτυξης τραγουδιστών: “Αν είσαι νέος που ξεκινάς τη σταδιοδρομία σου, τότε έχεις απορίες. Έχεις ανάγκη να δουλέψεις με κάποιον που ξέρει τον κόσμο στον οποίο βρίσκεσαι, και αυτό κάνουμε, με πολλές πρακτικές και οργανωτικές πληροφορίες, και κάνοντας τα πράγματα πιο απλά. Είμαστε εδώ για να δουλέψουμε πάνω σε βασικά τεχνικά θέματα (και οι τραγουδιστές πάντα έχουν αυτό το ζήτημα), αλλά θα εκπλαγείτε πόσοι νέοι τραγουδιστές από όλο τον κόσμο έρχονται εδώ και τραγουδούν μερικές από αυτές τις άριες για πρώτη φορά με ορχήστρα, και αυτό είναι κάτι τεράστιο. Η συναυλία του Σαββάτου είναι win-win-win· είναι ένα από τα λίγα μέρη όπου όλα μπορούν να πάνε στραβά και να είσαι πάλι εντάξει. Σε έναν κόσμο που είσαι τόσο καλός όσο η πιο πρόσφατη συναυλία σου, μια κακή εμφάνιση σε ένα σημαντικό θέατρο ή αίθουσα μπορεί να είναι καταστροφική, υπάρχει ανάγκη, αν θέλετε, οι νέοι τραγουδιστές να έχουν το δικαίωμα να τα θαλασσώσουν σε μια συναυλία, να μάθουν από αυτό και να προχωρήσουν.”

Τραγούδι στο παράθυρο.

Βέβαια στη συναυλία το βράδυ εκείνου του Σαββάτου (21 Σεπτεμβρίου 2024) στο Δημοτικό Κέντρο του Βάιμπλινγκεν, κανείς δεν τα θαλασσώνει, κάθε άλλο. Υπό την πολύ καλή διεύθυνση του Salvatore Percacciolo (Σαλβατόρε Περκατσόλο), η 33μελής Φιλαρμονική Ορχήστρα της Χαϊδελβέργης (ένα σύνολο όπου πελιοψηφούν οι κυρίες και είναι αναγνωρισμένο για τις ερμηνείες του σε έργα της κλασικής και πρώιμης ρομαντικής περιόδου) συνοδεύει τους τραγουδιστές σε μια πολύ ωραία βραδιά, με ειδική μνεία στον τσεμπαλίστα που υποκαθιστά πολύ επιτυχημένα και το μέρος της άρπας σε μία από τις άριες.

Όλοι οι συμμετέχοντες οφείλω να πω είναι τουλάχιστον εξαιρετικοί. Φυσικά, καθένας έχει αυτούς που του τραβάνε περισσότερο την προσοχή. Ο αυστριακός Κλέμενς Ζέεβαλντ (Clemens Seewald, μαθητής από την τάξη της Αγγέλικα Κιρσλάγκερ στη Βιέννη) έχει πολύ στρωτό τραγούδι και ερμηνεύει Μότσαρτ με καλή ιταλική προφορά – ορισμένοι δεν την αποκτούν ποτέ και μένουν δέσμιοι της μητρικής τους γλώσσας. Στην γενική δοκιμή την προηγούμενη ημέρα μού είχε αρέσει ακόμα περισσότερο, γιατί ο αρχιμουσικός είχε ξαναρχίσει τόσες φορές την άρια, που τού έδωσε χρόνο να ζεστάνει τη φωνή σαν να τραγουδούσε ολόκληρο ρεσιτάλ.

Η πολύ νεαρή (σχεδόν σε ό,τι κάνει ακολουθείται από το σχόλιο “Και είναι μόνο 21 ετών” και από πολλά θαυμαστικά) Livia Louis-Joseph-Dogué από την Μαρτινίκα έχει πραγματικά μεγάλη και υπέροχη φωνή, ερμηνεύει ένα υπέροχο Summertime (άρια από την όπερα Porgy and Bess του George Gershwin) με αδιάσπαστη μελωδική γραμμή και πολύ καθαρή αγγλική προφορά. Εκτός ρεσιτάλ τραγούδησε με πιάνο καταπληκτικά και την άρια της Λαουρέτας (Mio babbino caro) από τον Τζάννι Σκίκι (Τζάκομο Πουτσίνι). Με συγκινεί ίσως και για προσωπικούς λόγους το τραγούδι της Maryam Jalalikandy, μία κοπέλα που ανακάλυψε την αγάπη της για την όπερα ακούγοντας ηχογραφήσεις της Μαρίας Κάλλας στην Τεχεράνη. Όπως μου αρέσει και ο Ιταλός Juliusz Loranzi, με λίγη πολωνική καταγωγή, στη σύντομη άρια του Μαζέττο. Ο Mikhail Timoshenko, που κάποιοι θα θυμηθούνν και ως νικητή του 40ου Maria Callas International Grand Prix-Opera στην Αθήνα το 2017, είναι ήδη ένας αρκετά έμπειρος τραγουδιστἠς και αυτό φαίνεται στην ωριμότητα και αυτοπεποίθηση της ερμηνείας του.

Μια βόλτα στην πόλη υπό βροχή.

Γενικά, κάθε μία και κάθε ένας είναι μια μοναδική ιστορία, και λυπάμαι που δεν τις άκουσα για να τις διηγηθώ όλες. Συνολικά φέτος συμμετείχαν οι Valentina Lisa Bättig, σοπράνο (Ελβετία),  Livia Louis-Joseph-Dogué, σοπράνο (Γαλλία, από τη Μαρτινίκα), Victoria Grilz μέτζο-σοπράνο (Αυστρία), Maryam Jalalikandy, σοπράνο (Ιράν, σπουδάζει στη Στουτγάρδη), Víctor Jiménez Moral, τενόρος (Ισπανία), Juliusz Loranzi, μπάσος (Ιταλία, ζει στο Γκρατς), Anna Matrenina, μετζο-σοπράμο (Ρωσία/Γερμανία), Olivia Peschke, μετζο-σοπράνο (Γερμανία), Giulio Putrino, τενόρος (Ιταλία), Antonia Schuchardt, σοπράνο (Γερμανία), Clemens Seewald, βαρύτονος (Αυστρία), Mikhail Timoshenko, βαρύτονος (Ρωσία/ Αυστρία).

Μαζί τραγουδούν και οι δύο εκπαιδευτές, σόλο και σε ντουέτο με τους συμμετέχοντες. Ο Τόμας Χάμπσον (στην Αθήνα είχε έλθει με την Ορχήστρα Μάλερ το 2011) παραμένει η ζώσα τραγουδιστική γοητεία, ενώ η Μέλανι Ντίνερ έχει πραγματικά φωνή από βελούδο. Διότι έχει αυτό το παράδοξο το λυρικό τραγούδι, η νεανική φωνή είναι υπέροχα γοητευτική, αλλά μία καλλιεργημένη φωνή στην ωριμότητά της είναι ακόμα καλύτερη.

Η συναυλία είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που έχει ξεκινήσει πριν μερικές μέρες. Το αρχικό κομμάτι της προετοιμασίας δεν το παρακολουθήσαμε καθώς είχε ολοκληρωθει πριν την άφιξή μας, μεταδίδεται όμως ζωντανά και έπειτα παραμένει στο διαδίκτυο, όπου μπορεί κανείς να το παρακολουθήσει ως διηνεκές μάθημα. Δεν αφορά μόνο νέους τραγουδιστές και σπουδαστές του λυρικού τραγουδιού: “Είναι σημαντικό για το κοινό να παρακολουθεί πώς οι νέοι μουσικοί εξελίσσονται σε καλλιτέχνες· εμπλουτίζει την εμπειρία του σε σχέση με αυτό που βιώνει έπειτα στην όπερα ή την αίθουσα συναυλιών”, επισημαίνει ο Χάμπσον.

Το βράδυ της συναυλίας.

Όλες οι εκδηλώσεις και τα μαθήματα γίνονται στο Δημοτικό Κέντρο, ένα κτίριο που του χρόνου θα γιορτάσει τα 40 χρόνια του αλλά μοιάζει σαν να φτιάχτηκε χθες, τόσο άριστη είναι η συντήρησή του, και το ξύλο που κυριαρχεί παντού δημιουργεί μια ευχάριστα ζεστή αίσθηση. Όμως ο Επικεφαλής της Διεύθυνσης Πολιτισμού και Αθλητισμού της Πόλης του Βάιμπλινγκεν Thomas Vuk ευχαριστεί όσο πρέπει, αλλά αντιπαρέρχεται γρήγορα τους επαινούς για το κτίριο: “τα ντουβάρια δεν δημιουργούν πολιτισμό, οι καλλιτέχνες το κάνουν αυτό” και επισημαίνει εμφατικά το καλλιτεχνικό πρόγραμμα που προσφέρεται όλο τον χρόνο στους πολίτες.

Ήταν Πέμπτη πρωί και είχαμε μόλις παρακολουθησει και μια από αυτές τις εκδηλώσεις, που απευθύνονταν στους πιο μικρούς από τους πολίτες του Βάιμπλιγκεν, μία εκδήλωση για τα σχολεία με τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα. Τα παιδιά είναι καταπληκτικοί κριτικοί. Τραγουδάς δυνατά! – λέει ένα κοριστσάκι στην Λύβια, που για πρώτη φορα την ακούω εκεί να ξεδιπλώνει μία πραγματικά μεγάλη φωνἠ στο Summertime. Ναι, Συγγνώμη! απαντά γλυκά, στην επίκριση-κομπλιμέντο. – Αυτό ήταν δύσκολο… Λέει ένα άλλο παιδάκι σε κάποιον άλλο συμμετέχοντα. Πράγματι, ο τραγουδιστής χρειάστηκε να επιστρατεύσει όλη την τεχνική του για να βγάλει την άρια του Σαράστρο. Στη συναυλία ο ίδιος τελικά αποφάσισε να την αφήσει για μια ευκολότερη. Είναι δύσκολο να βρει ένας νέος τραγουδιστής την ισορροπία μεταξύ τόλμης και σύνεσης, γιατί μπορεί να δυσκολεύτηκε, αλλά την έβγαλε σωστά, και εγώ περίμενα στη συναυλία να την ξανακούσω.

Το standing ovation.

Πιο πριν σττην ίδια αίθουσα είχαμε ξεκινήσει την ημέρα νωρίς νωρίς με ένα πρόγραμμα μυικών εκτάσεων και ζεστάματος ειδικά φτιαγμένο για τις ανάγκες των τραγουδιστών από την Claudia Stefke-Leuser, καθηγήτρια στο Μουσικό Πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης. Στα μαθήματα τους τραγουδιστές συνόδεψαν οι πιανίστες Eberhard Leuser, Cornelis Witthoefft και Ayala Rosenbaum.

Όμως το πρόγραμμα αφορά όλη την κονότητα και το απόγευμα βρεθηκαμε στην Πλατεία της Αγοράς που τώρα έσφυζε από κόσμο. Όπως πολλά κτίρια, το Παλιό Δημαρχείο είναι χτισμένο με ξυλοδεσιά και στο ισόγειο έχει πυλωτή που λειτουργεί ως σκεπαστή αγορά και εκείνη την ημέρα φιλοξενούσε δοκιμή τοπικών οίνων, για τους οποίους φημίζεται η Βάδη-Βυτεμβέργη. Από το παράθυρο του Δημαρχείου οι συμμετέχοντες τραγουδιστές τραγουδούσαν τραγούδια της πατρίδας τους (από παραδοσιακό περσικό τραγούδι μέχρι Σελίν Ντιόν – τα τραγούδια της ελβετικής συμμετοχής της Eurovision).

Παντού υπάρχουν Έλληνες.

Για να μπαίνει το κοινό στο κλίμα, της μέρες του εργοταξίου το βιβλιοπωλείο της πλατείας στη βιτρίνα του πρότεινε στο κοινό βιβλία επιλεγμένα από τους συμμετέχοντες με θέμα την όπερα. Εκεί κόντα είναι και το πολύ ενδιαφέρον Σπίτι Ιστορίας της Πόλης του Βάιμπλινγκεν  (17ος αιώνας). Από πολλά μαγαζιά στην Παλιά Π¨ολη ακούς και ελληνικά, καθώς το Βάιμπλιγκεν έχει σημαντική κοινότητα και ενορία.

Η αφήγησή μας πάντως δεν θα ήταν πλήρης χωρίς την εκδρομή στο Haufler Weinberg, τους παλαιούς βασιλικούς αμπελώνες της Βάδης-Βυτεμβέργης, που είναι φυτεμένοι σε πέτρινες αναβαθμίδες, όπου καλλιεργείται αναμίξ λευκό και μαύρο σταφύλι. Το καλλιεργούν και το εκμεταλλελυεται σήμερα το τοπικό οινοποιείο Weingut Häußermann συνεπικουρούμενο από σύλλογο συνταξιούχων πολιτών. Δίνει πολλά ωραία κρασιά από τα οποία το πιο χαρακτηριστικό είναι το παραδοσιακό Schiller-Sekt, αφρώδης οίνος που γίνεται από τοπικό λευκό και κόκκινο σταφύλι, σε ελεύθερη αναλογία.

Διαβάστε ακόμα: Piandaemonium. 6 πιάνα, 12 πιανίστες και ένας μουσικός πιανοζουρλισμός.

TAGS :
κλασική μουσική

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook