Nidden_Mann_Familie

Ο Τόμας Μαν με την οικογένειά του στο Νίντεν της Λιθουανίας, το καλοκαίρι του 1931. Τέταρτος από αριστερά, ο Κλάους Μαν.

Εννέα χρόνια μετά το θάνατο του Τόμας Μαν το 1965 στην Ελβετία, ο μικρότερος και «άσημος» γιος, Γκόλο Μαν (έχοντας ζήσει την αυτοκτονία του διάσημου αδελφού του, συγγραφέα Κλάους Μαν, στις Κάννες το 1949, ύστερα από υπερβολική δόση υπνωτικών χαπιών), καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Στουτγκάρδης τότε, καταγράφει τις αναμνήσεις από τον πατέρα του, σ’ ένα σχετικά σύντομο κείμενο, μια ομιλία η οποία έλαβε χώρα στο πλαίσιο εκπομπής της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας, το φθινόπωρο του 1964.

Χωρίς ν’ απουσιάζει ένα είδος κρυφής νοσταλγίας και χωρίς το παραμικρό ίχνος μιας εκ βαθέων εξομολόγησης, η ομιλία του Γκόλο Μαν, εκτός από τα στοιχεία της μαρτυρίας και της τρυφερής ανάμνησης για τη μορφή του πατέρα, προσφέρει επίσης ένα ευαίσθητο και μάλλον εύθυμο σκίτσο της καλλιτεχνικής και λογοτεχνικής ζωής της Γερμανίας του Μεσοπολέμου, όπως την έζησε ο νεαρός Γκόλο, μέσα από το σπίτι του.

Διαβάστε ακόμα: Χάρης Γούλιος: «Γιατί, ως φοιτητής, κατέφυγα στον “Τόνιο Κρέγκερ” για να βρω παρηγοριά».

Στον αντίποδα της προσωπικής σχέσης και, επομένως, της συναισθηματικής και ψυχολογικής προσέγγισης του προσώπου, ο Γκόλο παραμερίζει το πατρικό σύμβολο και προτιμά να εστιάσει τις αναμνήσεις του περισσότερο στα ήθη μιας εποχής και στις καθημερινές συνήθειες και συναναστροφές του διάσημου homme de lettres. Παρουσιάζοντας στιγμές και διασκεδαστικά επεισόδια από τη ζωή με τον πατέρα του στο Μόναχο, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια, και αργότερα στις αλλεπάλληλες περιπλανήσεις με την οικογένειά του ανά την Ευρώπη και την Αμερική, στα χρόνια της χιτλερικής θηριωδίας, περιγράφει το ιδιωτικό και το δημόσιο πρόσωπο του συγγραφέα.

«Ο πατέρας έχει κάτι με τα βρόμικα νύχια και του είναι ανυπόφορο να σε βλέπει στο τραπέζι να σπρώχνεις τη μπουκιά στο πιρούνι με τον αντίχειρα. “Για όνομα του Θεού, όχι με τον αντίχειρα” φωνάζει». (Κλάους Μαν)
tomas1

«Αν μπεις στο γραφείο του την ώρα που ασχολείται με τις μυστηριώδεις δουλειές του, διαπράττεις την πιο αποτρόπαιη βλασφημία. Σε κανένα από μας τα παιδιά δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό κάτι τέτοιο», γράφει ο Κλάους Μαν (αριστερά) για τον πατέρα του (δεξιά).

Ωστόσο, μάλλον θα ήταν επιβεβλημένο, παραλλήλως με τις ψύχραιμες και κάπως φιλολογικές αναμνήσεις του Γκόλο Μαν, να διαβάσει κάποιος την ταραγμένη αυτοβιογραφία του αδελφού του, Κλάους: Το σημείο καμπής, στην οποία μπορεί να αλιεύσει παραγράφους αληθινής παιδικής αθωότητας και απορίας για το πρόσωπο του πατέρα, σαν κι αυτή: «Ο πατέρας έχει κάτι με τα βρόμικα νύχια και του είναι ανυπόφορο να σε βλέπει στο τραπέζι να σπρώχνεις τη μπουκιά στο πιρούνι με τον αντίχειρα. “Για όνομα του Θεού, όχι με τον αντίχειρα” φωνάζει τότε και μορφάζει γεμάτος αηδία. “Αν πρέπει οπωσδήποτε να το σπρώξεις, κάν’ το με τη μύτη ή με το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού! Τα πάντα είναι προτιμότερα από τον σιχαμερό αντίχειρα”.

Όλα όσα αποστρέφεται είναι κατά κύριο λόγο τέτοια παράλογα και ιδιότροπα πράματα. Από τις 9 το πρωί μέχρι τις 12 το μεσημέρι πρέπει να κάνουμε ησυχία, επειδή ο πατέρας δουλεύει· από τις 4 μέχρι τις 5 το απόγευμα πρέπει πάλι να επικρατεί ησυχία στο σπίτι: είναι η ώρα του μεσημεριανού ύπνου. Αν μπεις στο γραφείο του την ώρα που ασχολείται με τις μυστηριώδεις δουλειές του, διαπράττεις την πιο αποτρόπαιη βλασφημία. Σε κανένα από μας τα παιδιά δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό κάτι τέτοιο. Ακόμα και πολύ ασήμαντα παραπτώματα ενδέχεται να ενοχλήσουν πολύ τον πατέρα. Είναι βασανιστικό να πέφτεις στη δυσμένειά του, παρ’ όλο που δεν συνηθίζει να εκφράζει τη δυσαρέσκειά του με φωνές, ή μάλλον γι’ αυτό ακριβώς. Άλλωστε, δεν είναι πάντα εύκολο να προβλέψεις τι θα προσέξει και πώς θ’ αντιδράσει».

20

Ο Γκόλο Μαν (εδώ δια χειρός Andreas Nossmann), «παρουσιάζοντας στιγμές και διασκεδαστικά επεισόδια από τη ζωή με τον πατέρα του στο Μόναχο, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια, και αργότερα στις αλλεπάλληλες περιπλανήσεις με την οικογένειά του ανά την Ευρώπη και την Αμερική, στα χρόνια της χιτλερικής θηριωδίας, περιγράφει το ιδιωτικό και το δημόσιο πρόσωπο του συγγραφέα».

//Το κείμενο που φιλοξενεί η στήλη είναι από το βιβλίο του Θάνου Σταθόπουλου «Το αυτόματο», εκδ. Γαβριηλίδης, 2013. Ο τίτλος του στο βιβλίο είναι «Απώθηση» (σελ. 31).

//Το νέο βιβλίο του Θάνου Σταθόπουλου «La Folie» μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδ. Ίκαρος. 

Διαβάστε ακόμα: Ανθή Δοξιάδη – «Πώς ο πατέρας μου σφράγισε την αισθητική μου σκοπιά του κόσμου».

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top