Ο Ανρί ντε Τουλούζ-Λωτρέκ έζησε μόλις 36 χρόνια, αλλά κατάφερε μέσα από τα έργα του να δείξει με το πιο ωραίο τρόπο το Παρίσι της εποχής του. (Φωτογραφία: Wikipedia)

    Έζησε τα πιο έντονα χρόνια της Μονμάρτρης, στον πυρετό των φιλολογικών καμπαρέ και των ατελιέ ζωγραφικής, μεταξύ μουσικών καφέ και οίκων ανοχής. Μέσα στη μυθική αυτή ατμόσφαιρα ο Λωτρέκ δημιούργησε τις μοναδικές του αφίσες που θα σημαδέψουν το Παρίσι της εποχής του.

    Το 2001 είχαν συμπληρωθεί 100 χρόνια από το θάνατό του. Έτσι έπεσε η πανέξυπνη όσο και εξαιρετικά δύσκολη στην πραγμάτωσή της ιδέα 100 κορυφαίοι γραφίστες απ’ όλο τον κόσμο να σχεδιάσουν κι από μία, τιμώντας τον ίδιο και το έργο του. Εγχείρημα δύσκολο, γιατί παρά τις νέες τεχνικές και τάσεις, η σύγκριση θα ήταν αναπόφευκτη.

    Ωστόσο, το τιτάνιο αυτό έργο ήρθε σε πέρας και το χειμώνα της ίδιας χρονιάς η έκθεση παρουσιάστηκε στο Μπομπούρ στο Παρίσι, όπου το κοινό είχε την ευκαιρία να θαυμάσει από τον Ρούντι Κίλινγκ και τον Βάλντεμαρ Σβιέρζι ώς τον παράξενο εκφραστικό τρόπο της Κίνας και την καυστική ειρωνεία της Ρωσίας. Στη συνέχεια, ταξίδεψε σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής.

    Φέτος ήρθε η σειρά μας. Δεκαέξι χρόνια μετά το «Νέο Salon des Cent» παρουσιάζεται στην Αθήνα εμπλουτισμένη με 16 σχετικές αφίσες από μεγάλους Έλληνες καλλιτέχνες, οι οποίοι εκτίθενται και ξεχωριστά. Επιπλέον, έχουν την τιμητική τους πέντε καταπληκτικές πρωτότυπες αφίσες του Τουλούζ-Λωτρέκ από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου.

    Παρά την αναπηρία του, ο Λωτρέκ επέδειξε μια ακατάσχετη ζωτικότητα, πηγαίνοντας χωρίς να αισθάνεται καμιά ντροπή από μιούζικ-χολ σε μιούζικ χολ, της ζωής των οποίων υπήρξε ασύγκριτος μάρτυς.

    Ο Τουλούζ Λωτρέκ, αν και ως καλλιτέχνης οφείλει να θεωρηθεί πρόδρομος του εξπρεσιονισμού, το προσωπικό του δράμα είναι εκείνο που γέννησε μέσα του μια ανάγκη έκφρασης εξαιρετικής βιαιότητας. Αυτή η βιαιότητα της έκφρασης συνιστά την τέχνη και το ύφος του.

    Γεννημένος το 1864, δύο αλλεπάλληλα ατυχήματα, το 1878, τον μετέτρεψαν σε νάνο. Να το πορτρέτο που του κάνει ο Γάλλος συγγραφέας Ζυλ Ρενάρ: συρρικνωμένες γάμπες, δύσμορφες, ατροφικές. Ένα κεφάλι από πάνω, τεράστιο. Και προσθέτει: Ένας τόσος δα γυφτάκος με γυαλιά. Ένας μικρός σάκος σε δύο μέρη για τα πόδια του. Χείλη παχιά και χέρια σαν αυτά που σχεδιάζει, με ανοιγμένα και οστεώδη δάχτυλα, οι αντίχειρες σε ημικύκλιο.

    Αριστερά: Έργο του Μίλτον Γκλέιζερ, ΗΠΑ. Δεξιά: Έργο του Πιότρ Μλοντοζένιετς, Πολωνία.

    Παρά την αναπηρία του, ο Λωτρέκ επέδειξε μια ακατάσχετη ζωτικότητα, πηγαίνοντας χωρίς να αισθάνεται καμιά ντροπή από μιούζικ χολ σε μιούζικ χολ στην Μοντμάρτρη, της ζωής των οποίων υπήρξε ασύγκριτος μάρτυς. Ιδιαίτερα αγαπούσε το «Mirtiton», του οποίου ήταν γείτονας, ενώ ο ιδιοκτήτης του Αριστίντ Μπριάν ήταν απ’ τους καλύτερούς του φίλους. Και πάντα φρόντιζε να έχει κρατημένο το τραπέζι του.

    Ο Τουλούζ Λωτρέκ δεν ήταν όποιος κι όποιος. Γεννήθηκε σε μια παλιά οικογένεια ευγενών της Ακουιτανίας, της οποίας οι ρίζες έφταναν μέχρι τους κόμητες της Τουλούζης.


    Διαβάστε ακόμα: Έτσι βλέπουν οι καλλιτέχνες την Αθήνα της κρίσης


    Εσφαλμένα θεωρούμενος ως συγγενής των ιμπρεσιονιστών, εξαιτίας του πρόωρου θανάτου του και της «μοντέρνας» θεματολογίας του, o ζωγράφος της χορεύτριας Jane Avril, της τραγουδίστριας Yvette Guilbert, της la Goulue, εμπνεύστριας του καν-καν, και της Suzanne Valadon, μοντέλου κι ερωμένης του, μάλλον θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στην ομάδα Ναμπί της εποχής του, με τους οποίους μοιραζόταν μεταξύ άλλων την αδιαφορία για την ύπαιθρο, το ενδιαφέρον για τον τεχνητό φωτισμό, τους «ιαπωνικούς» χώρους ή τις διακοσμητικές προσεγγίσεις.

    Υπάρχει, όμως, κάτι που τον διαφοροποιεί πλήρως: το πάθος του για το χαρακτήρα – ενός, προσώπου, ενός κορμιού, ενός οιοδήποτε θεάματος – όπως και ο γελοιογραφικός σχεδόν χειρισμός μέσω του οποίου υπερβάλλει, ή μάλλον παροξύνει με ρήξεις. Το χαρακτηριστικό αυτό τον φέρνει κοντά σ’ έναν πρώιμο εξπρεσιονισμό.

    Σαράντα φορές κάθισε στην ίδια πολυθρόνα για να δει τη Μαρσέλ Λαντέρ να χορεύει το μπολερό και να τη σχεδιάσει όπως την έβλεπε.

    Έργο των Μισέλ Μπουβέ και Στεφανί Κουντέρκ, Γαλλία.

    Ζωγράφος-χρονογράφος της εποχής του, αναζήτησε το τώρα σε όλους τους μοδάτους χώρους του Παρισιού. Και πάντα ήταν καλοδεχούμενος, καθότι γενναιόδωρος και πνευματώδης. Επιπλέον διέθετε ένα αμίμητο μαύρο χιούμορ κι έναν σκληρό αυτοσαρκασμό, μιλώντας π.χ. για το κόκκαλο των παπουτσιών του εννοώντας το μπαστούνι του. Ο Ντεγκά τον εκτιμούσε πολύ και σε μία έκθεση τον συνεχάρη με τη διάσημη φράση «Απ’ ό,τι βλέπω, Λωτρέκ, ανήκετε κι εσείς στο οίκημα».

    Η στάση του ήταν εκείνη ενός τουρίστα: παρατηρούσε, σημείωνε, επέστρεφε για να επιβεβαιώσει την ακρίβεια αυτών που είδε, σταθερά, επίμονα. Σαράντα φορές κάθισε στην ίδια πολυθρόνα για να δει τη Μαρσέλ Λαντέρ να χορεύει το μπολερό και να τη σχεδιάσει όπως την έβλεπε, δηλαδή μ’ έναν τρόπο πολύ διαφορετικό από εκείνον που η αρτίστα έβλεπε τον εαυτό της.

    Ο Τουλούζ Λωτρέκ πέθανε μόλις στα 37 του χρόνια από αλκοολισμό και σύφιλη. Ωστόσο, σ’ αυτά τα λίγα χρόνια της ζωής του κατόρθωσε να αφήσει ένα μνημειώδες έργο: 737 πίνακες, 275 ακουαρέλες, 369 λιθογραφίες και 5.000 σχέδια, δίνοντας νέα πνοή στην τέχνη της αφίσας.

    Η έκθεση ανοίγει σήμερα για το κοινό. Στα εγκαίνια στις 25 του μήνα παρέστη κι ο μεγάλος Alain Escourbiac, ο οποίος υπήρξε, μαζί με τον γραφίστα Anthon Beeke και τον Remy Gass, από τους πρωτεργάτες του θαυμαστού εγχειρήματος του 2001.

    Επιπλέον, στις 9 Νοεμβρίου, στις 19.00, θα μιλήσει στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς η Danièle Devynck, διευθύντρια του Μουσείου Τουλούζ – Λωτρέκ στο Αλμπί, την πόλη που γεννήθηκε ο καλλιτέχνης και όπου βρίσκεται το κυριότερο και μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Η μετάφραση του καταλόγου είναι του υποφαινόμενου. Ευχαριστώ.

    //«Το Νέο Salon des Cent». Διεθνής Έκθεση Αφίσας: Αφιέρωμα στον Toulouse-Lautrec. Διάρκεια: από 28/9 έως 12/11 στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς 138.
    www.benaki.gr

     

    Διαβάστε ακόμα: Ο Παρθενώνας των απαγορευμένων βιβλίων ξεχώρισε στη documenta 14

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top