«Ο καλλιτέχνης δουλεύει με όποια συνθήκη βρει πρόχειρη. Δεν υπάρχουν ιδανικές συνθήκες» (Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Βαγγέλη Γερμανού).

Ένας Γερμανός που αγαπούν οι Έλληνες. Οχι τώρα, εδώ και 40 χρόνια. Από τότε που ο Βαγγέλης Γερμανός έβγαλε τον πρώτο του δίσκο, τα «Μπαράκια» (εν έτει 1981). Τραγουδιστής συνώνυμο του cool και του ακομπλεξάριστου. Τίποτα δήθεν δεν θα βρεις στα τραγούδια του.

Εν μέσω καραντίνας τραγουδήσαμε την «Κρουαζιέρα» του ελπίζοντας πως οι στίχοι θα μας μεταφέρουν – έστω και νοερά- σε κάποιο νησί. Μακριά, πολύ μακριά από την πνιγηρότητα των διαμερισμάτων μας, στα οποία αναγκαστήκαμε να κλειστούμε. Τώρα, επανέρχεται με ένα νέο τραγούδι που σχολιάζει με εύστοχο τρόπο την έννοια του άντρα της παλαιάς κοπής, την οποία ακούσαμε εσχάτως, καθώς έρχονταν στην επιφάνεια κάποιες επιθετικές συμπεριφορές γνωστών αντρών κατά γυναικών: το γνωστό ελληνικό #metoo.

Mε τον δικό του εύστοχο τρόπο, ο Βαγγέλης Γερμανός σχολιάζει αυτή τη φαντασιακή και ψευδή αίσθηση ανωτερότητας που αισθάνονται κάποιοι άντρες, αδιαφορώντας για τις συνέπειες των πράξεών τους. Τα λέει, άλλωστε, και στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Andro. Με σοβαρή διάθεση, με περιπαιχτική διάθεση, αλλά και με μπόλικο χιούμορ. Είπαμε, πολλά μπορούν να αλλάξουν, όχι η cool φύση του Βαγγέλη Γερμανού.

«Στην Αθήνα τα πεζοδρόμια είναι μόλις 60 πόντους, πώς να αποφύγεις τον άλλον;»

– Για να χρησιμοποιήσω τον τίτλο ενός παλαιότερου δίσκου σας, πέσαμε σε «βραχυκύκλωμα» όλο αυτό το διάστημα; 

Δεν ήταν απλά μια δύσκολη περίοδος, αλλά και πρωτόγνωρη. Ο κόσμος είχε να περάσει τέτοιο λούκι από την εποχή του AIDS. Σε εκείνη την περίπτωση, όμως, ο ασθενής μπορούσε να συντηρηθεί με φάρμακα, ενώ τώρα είμαστε ακόμη σε ένα σκοτάδι.

– Πώς το βιώσατε όλο αυτό; Κλεισμένος στο σπίτι; 

Βίωσα όλη την γκάμα. Περισσότερο απομονωμένος και προσέχοντας. Φαντάζομαι όπως όλος ο κόσμος. Μένω εκτός Αθήνας, στη Νέα Μάκρη, επομένως δεν έχω πολύ επαφή με το αστικό περιβάλλον. Είναι καλύτερα εδώ. Δεν φοβάσαι να μην κολλήσεις από τον αέρα (γελάει). Ακούσαμε πολλά παράξενα αυτό το διάστημα. Άνθρωποι μικροί σε ηλικία που δεν είχαν τίποτα και ξαφνικά βρίσκονται στην εντατική και χάνουν και τη ζωή τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι θέμα και κράσης, περιβάλλοντος και ιικού φορτίου. Στην Αθήνα τα πεζοδρόμια είναι μόλις 60 πόντους, πώς να αποφύγεις τον άλλον;

«Τα τραγούδια πρέπει να μας αλλάζουν τη συμπεριφορά. Από δύστροποι και απογοητευμένοι να γινόμαστε πιο χαρούμενοι».

– Είναι μύθος ή πραγματικότητα ότι ένας καλλιτέχνης αποδίδει καλύτερα σε συνθήκες απομόνωσης; 

Ο καλλιτέχνης δουλεύει με όποια συνθήκη βρει πρόχειρη. Δεν υπάρχουν ιδανικές συνθήκες. Συμβαίνει συχνά και το εξής παράδοξο: οι δύσκολες συνθήκες πουσάρουν τον καλλιτέχνη. Το έλεγε και ο Σαρτρ ότι η γαλλική κουλτούρα άνθισε και αναμοχλεύτηκε την περίοδο της γερμανικής Κατοχής. Η τέχνη και η γνώση κρύβουν μέσα τους πολλά παράδοξα.

«Σκέφτομαι αν με πετύχαινε η κρίση στα 30 ή στα 40 θα με γονάτιζε» (Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Βαγγέλη Γερμανού).

– Εσείς ως μουσικός, όμως, έχετε ανάγκη την άμεση επαφή στο κοινό. Πώς είναι να λειτουργείτε μακριά από τον κόσμο; 

Τραβάς ζόρι, όμως, ένας μουσικός που σέβεται την ιδιότητά του ασκείται καθημερινά στην τέχνη του. Αυτό γίνεται κάθε μέρα. Δεν σημαίνει ότι αν δεν βγει να παίξει στο κοινό, εκείνος παύει να ασκεί την τέχνη του. Όποιος νομίζει ότι η έμπνευση πέφτει από τον ουρανό κάνει μεγάλο λάθος. Η έκθεση στο κοινό είναι κομμάτι της δουλειάς μας μάς λείπει και πολύ έντονα. Όχι μόνο στη ψυχολογία μας, αλλά και στην τσέπη μας.

– Βέβαια, είστε άμεσα πληττόμενοι από την υγειονομική κρίση. 

Είμαι μεγάλος άνθρωπος και έχω κάνει το κουμάντο μου. Σκέφτομαι αν με πετύχαινε η κρίση στα 30 ή στα 40 θα με γονάτιζε. Τα νέα παιδιά έχουν θέμα αν δεν κάνουν ένα μεροκάματο. Υπάρχει κοινωνική μέριμνα, αλλά δεν είναι και στο ύψος των περιστάσεων. Την βγάζει με 500 ευρώ το μήνα ένας άνθρωπος που έχει οικογένεια, δύο παιδιά και νοίκι; Δεν την βγάζει.

– Τώρα που τα πράγματα είναι καλύτερα σκοπεύετε να κάνετε κάποιες συναυλίες;

Nαι, ήδη ετοιμάζω κάτι για το καλοκαίρι. Υπάρχει αναμόχλευση, δεν είναι στάσιμα τα πράγματα. Και πέρυσι έκανα κάποιες συναυλίες, αλλά φαντάζομαι πως φέτος θα παίξω πιο πολύ. Προσωπικά δεν με πειράζει πού θα παίξω. Γουστάρω πολύ και πάντα. Τα ταξίδια εκτός Αθήνας με τρέφουν κιόλας.

– Τραγούδια όπως η «Κρουαζιέρα», όλο αυτό το διάστημα του εγκλεισμού, θα πρέπει να έχουν τραγουδηθεί από πολύ κόσμο. Αναμένοντας να πραγματοποιηθούν κάποια στιγμή τα ταξίδια. 

(Γελάει). Όταν το τραγουδάς δεν είναι και λίγο σαν να πηγαίνεις;

«Αν πάσχουμε λίγο ή έως πολύ σήμερα είναι από την πολλή σκέψη και το άγχος που μας δημιουργεί».

– Εννοείται πως ναι…

Αυτό το τραγούδι είναι πάλι χρήσιμο. Έτσι είναι τα τραγούδια πρέπει να μας αλλάζουν τη συμπεριφορά. Από δύστροποι και απογοητευμένοι να γινόμαστε πιο χαρούμενοι. Έστω και με την ανάμνηση, έστω και με το άκουσμα. Αυτό έχει να κάνει και με τη φαντασία.

– Το τραγούδι, βέβαια, έχει άμεση επίδραση στον ψυχισμό του ανθρώπου. Μπορεί να τσιγκλήσει ακόμη και κάποιον που δεν έχει φαντασία. 

Φαντάσου να είσαι μπροστά στην οθόνη σου και να σου λέει κάποιος για ένα βαπόρι που αρμενίζει στο κύμα. Θαυμάσια εικόνα. Ή «το αγέρι και οι σκέψεις θα πετάξουν σαν πουλιά», που είναι πολύ σοβαρό πράγμα. Αν πάσχουμε λίγο ή έως πολύ σήμερα είναι από την πολλή σκέψη και το άγχος που μας δημιουργεί.

– Θα μας ξανακερδίσει η ζωή ή μόλις περάσει ο φόβος του ιού θα συνεχίσουμε να βυθομετράμε τον εαυτό μας; Είναι στη φύση μας κάτι τέτοιο; 

Ο άνθρωπος αυτοεμπνέεται και αυτοκατασκευάζεται με δική του ευθύνη. Ποια φύση του ανθρώπου; Κάποιος είναι άγιος και κάποιος εγκληματίας. Τι θα κάνουμε; Έχουμε πολλές επιλογές. Άλλος μπορεί να παραδοθεί στην τεχνολογία, άλλος μπορεί να το γυρίσει στη φύση. Ή να καταλήξει σε μια στρέβλωση να μαζεύει περισσότερα πράγματα από όσα έχει.

«Η κυρίαρχη τάση είναι ανάπτυξη, μάζευε, βγάλε φράγκα, η επιτυχία, οι άριστοι, οι βαθμοί στο σχολείο. Όλο αυτό το παραμύθι».

– Από την άλλη, δεν υπάρχει και η περίπτωση να καταλάβουμε πως στη ζωή άλλα πράγματα έχουν αξία; 

Μακάρι να γίνει και να ξυπνήσει ο κόσμος. Δύσκολο γιατί και η κυρίαρχη τάση είναι ανάπτυξη, μάζευε, βγάλε φράγκα, η επιτυχία, οι άριστοι, οι βαθμοί στο σχολείο. Όλο αυτό το παραμύθι. Είναι πολλά πράγματα λάθος. Υπάρχει, όμως, και η φυσική ανακύκλωση όπου ο άνθρωπος μπορεί να διδαχθεί από τη φύση. Στη φύση τα παιχνίδια είναι μηδενικού αθροίσματος. Δεν υπάρχει ένα κομμάτι της φύσης που να υποφέρει και άλλο να ευημερεί όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους. Εμείς νομίζουμε πως το ένα είναι άσχετο από το άλλο. Δεν ισχύει!

«Ως πιτσιρικάς πέρασα κι εγώ από όλα τα λούκια. Αγχος για τα φράγκα και τη δόξα ή το αυτοκίνητο που χάλασε» (Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Βαγγέλη Γερμανού).

– Στη ζωή σας υπήρξατε φιλόδοξος; Κυνηγήσατε τα χρήματα; 

Ως πιτσιρικάς πέρασα κι εγώ από όλα τα λούκια. Αγχος για τα φράγκα και τη δόξα ή το αυτοκίνητο που χάλασε. Ολα αυτά όμως δεν σε βοηθούν να ζήσεις. Κάποια στιγμή θα πρέπει να τα εγκαταλείψεις. Ο άνθρωπος μεγαλώνοντας πρέπει να βρει ερεθίσματα από μέσα του. Μην περιμένεις από το εξωτερικό περιβάλλον. Αυτοεκπολιτίζεσαι. Φυσικά και διαβάζεις, παρατηρείς και είσαι σε πλήρη συνείδηση, αλλά κυρίως επειδή έχεις εκπληρώσει κάποιες επιθυμίες και έχεις αποκτήσει εμπειρίες, έρχεται η στιγμή που αισθάνεσαι ελεύθερος. Δεν είσαι ελεύθερος όταν προσπαθείς να μπεις κάτω από μια «ομπρέλα». Είτε αυτό λέγεται εταιρία, είτε…

–  Ιδεολογία…

Α, βέβαια! Το πιο φανταστικό που μπορεί να σκεφτεί ένας άνθρωπος.

«Έχω συναντήσει κι εγώ στη ζωή του πολλά αρσενικά παλαιάς κοπής. Ανθρώπους αυταρχικούς ή κολλημένους σε πρακτικές άλλων εποχών».

– Το τραγούδι «Αρσενικό παλαιάς κοπής» πώς προέκυψε; 

Πώς προέκυψε… έχω συναντήσει κι εγώ στη ζωή του πολλά αρσενικά παλαιάς κοπής. Ανθρώπους αυταρχικούς ή κολλημένους σε πρακτικές άλλων εποχών. Ανθρώπους αρτηριοσκληρωτικούς στη σκέψη, τα συναισθήματα, ακόμη και τις εμπειρίες τους.

– Υπάρχει μια παρανόηση. Πολλοί λένε «άντρας παλαιάς κοπής» αναφέρονται σε ανθρώπους «παντελονάτους», κιμπάρηδες, που κρατούν το λόγο τους. Δεν ισχύει, όμως, πάντα. 

Υπάρχουν πολλές ερμηνείες. Υπάρχουν για εκείνον που μπορεί να είναι ένας καλός τύπος. Ο κιμπάρης που είπες κι εσύ. Εδώ, όμως, αποκαλύφθηκε ότι ο άντρας παλαιάς κοπής είναι ακριβώς «παλαιάς». Είναι κάτι παρωχημένο. Οι κοινωνικές συνθήκες έχουν αλλάξει. Δεν μπορείς να είσαι παλαιάς κοπής, πλέον. Η σημερινή πραγματικότητα δεν φαίνεται μέσα από τα γυαλιά του άντρα παλαιάς κοπής. Η πραγματικότητα τρέχει με χίλια. Αναφέρομαι στον ανθρώπινο ψυχισμό, στις ανθρώπινες σχέσεις και για τη συμπεριφορά μας. Κάποτε για να παντρευτεί ένας άνθρωπος στη φεουδαρχική εποχή, η γυναίκα του περνούσε πρώτα από το κρεβάτι του αφέντη.

– Είμαστε, πάντως, συντηρητική κοινωνία. Η πατριαρχία εξακολουθεί να υπάρχει στα μέρη μας. 

Η συντήρηση δεν είναι απαραίτητα κακό πράγμα. Συντηρείς κάτι, υποτίθεται την τάξη. Ομως, οποιαδήποτε τάξη; Ή μια τάξη που να κουμπώνει όμορφα με τη ζωή, να έχει ηθική και να πηγαίνει προς την ισότητα; Ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος να τρέχει σαν τρελός από εδώ και από εκεί. Σιγά σιγά μεταλλάσσεται. Καλό είναι να μην εγκλωβίζεται ο άνθρωπος σε δόγματα παλαιάς κοπής.

«Ένας ενήλικας δεν μπορεί να λέει ότι είμαι άντρας παλαιάς κοπής» (Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Βαγγέλη Γερμανού).

– Μπορούμε να φανταστούμε τι μπορεί να συμβεί σε ένα ωραίο κορίτσι που περπατάει στο δρόμο και φοράει ό,τι θέλει εκείνο να φορέσει; 

Για να έχει και το κεφάλι της ήσυχο ας έχει ένα σπρέι πιπεριού μαζί της.

«Ο κόσμος δεν είναι γεμάτος από τρελούς που περιμένουν στη γωνία να περάσει το όμορφο κορίτσι να το κατασπαράξουν».

– Ναι, αλλά αυτό δεν είναι λύση. 

Εντάξει, ο κόσμος δεν είναι γεμάτος από τρελούς που περιμένουν στη γωνία να περάσει το όμορφο κορίτσι να το κατασπαράξουν. Ισα- ίσα, στην Ελλάδα ας συμβεί κάτι (ας πούμε ένα δυστύχημα) όλοι τρέχουμε. Λειτουργούμε συναισθηματικά, αγαπάμε τους ανθρώπους δίπλα μας. Δεν είμαστε σκυλιά του Παβλόφ. Φυσικά και φοβόμαστε. Φυσικά και υπάρχει κίνδυνος. Κάποτε τα παιδιά τα αμολάγανε στους δρόμους και έπαιζαν. Τώρα οι γονείς τα συνοδεύουν.

– Έχει καλή κατεύθυνση το ελληνικό #metoo; Θα μας οδηγήσει κάπου; 

Φυσικά και θα έχει, όπως όλα τα κινήματα. Μόνο από τα κινήματα μπορείς κάτι να περιμένεις. Μια ελπίδα αλλαγής.

– Καλό είναι να ξεκαθαρίσει και το τοπίο στον καλλιτεχνικό χώρο. 

Δεν είναι μόνο στον καλλιτεχνικό χώρο. Είναι μια γενικότερη στάση ανθρώπων που έχει να κάνει με τη δεινοσαυρική μας συνείδηση, με το χαμηλό κομμάτι του νωτιαίο μυελού. Σιγά-σιγά ο άνθρωπος θα αρχίσει να σκέφτεται και με τον εξωτερικό φλοιό. Να βάλει μπροστά συναισθήματα και να έχει πλήρη συνείδηση τι κάνει και τι επιπτώσεις θα έχει. Σκέφτομαι τον Αϊνστάιν που είχε πει πως άλλο πράγμα είναι ο έξυπνος και άλλο η μεγαλοφυία. Ο δεύτερος αντιλαμβάνεται τις συνέπειες των πράξεών του. Κι εκείνος άλλωστε το είχε μετανιώσει για τις ατομικές βόμβες γιατί αυτός ήταν κυρίως υπεύθυνος. Μετά τη Χιροσίμα έπαθε συναισθηματικό τραμπάκουλο. Πριν κάνουμε οτιδήποτε πρέπει να σκεφτόμαστε τις συνέπειες.

– Αυτό πρέπει να κάνει, λοιπόν, ο σημερινός άντρας; 

Πρέπει να έχει πλήρη συναίσθηση των πράξεών του. Δεν υπάρχει δικαιολογία. Μόνο τα μικρά παιδιά έχουν δικαιολογίες. Ένας ενήλικας δεν μπορεί να λέει ότι είμαι άντρας παλαιάς κοπής. Σαχλαμάρες! Δεν βοηθάει και το σύστημα που σε ωθεί να γίνεις ο καλύτερος, να αναρριχηθείς. Να γίνει από ηθοποιός, σκηνοθέτης και από σκηνοθέτης, υπουργός. Αυτές όλες οι φανταστικές ιεραρχίες αποφασίζουν για τις εκάστοτε ιδιότητές μας. Όλα αυτά χωρίς συνείδηση καταρρέουν.

«Η γυναίκα που λέει ότι ”είμαι ασθενές φύλο”, κατά βάθος είναι ”άντρας παλαιάς κοπής”».

– Μας έχουν ευνουχίζει οι γυναίκες; Από πολλούς αυτό χρησιμοποιείται ως άλλοθι. 

Η μάνα μου έλεγε ένα ωραίο: «Οι γυναίκες σήμερα είναι απέλαση» και εννοούσε «κάνουν επέλαση». Φυσικό είναι αυτό. Μπορεί διά νόμου να έχει κηρυχθεί ισότητα, αλλά στις συνειδήσεις των ανθρώπων αυτό δεν είναι ξεκάθαρο. Ακόμη και μορφωμένες γυναίκες λένε πως είναι το ασθενές φύλο. Ποιο ασθενές φύλο; Επειδή ο άντρας είναι πιο ψηλός ή δυνατός; Οσοι το λένε αυτό, καλό είναι να πάνε να δουν αθλήτριες του βόλεϊ (γελάει). Να δεις πόσο ψηλές και δυνατές είναι. Πιο ψηλές και από τους Ευζώνους. Είναι μύθοι όλα αυτά. Στατιστικά οι σύζυγοι σκοτώνουν τις γυναίκες τους και σπάνια βλέπουμε το αντίθετο. Παραμύθι είναι η ανωτερότητα του άντρα έναντι της γυναίκας. Παραμύθι είναι οτιδήποτε έχει να κάνει με συγκρίσεις. Η σύγκριση γίνεται πάντα με μέτρα και σταθμά που διαλέγει αυτός που την κάνει. Κορόιδο είναι να διαλέξει άλλα;

«Χρησιμοποιώ τη θάλασσα σαν σύμβολο στα τραγούδια μου» (Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Βαγγέλη Γερμανού).

– Ισότητα υπάρχει; 

Ούτε! Συμπληρωματικότητα υπάρχει. Ισότητα υπάρχει μόνο στα μαθηματικά. Δεν υπάρχει στη φύση. Δεν είμαστε καν ίσοι με τον ίδιο μας τον εαυτό. Υπάρχει, όμως, η πνευματικότητα, η αυθυπαρξία των δύο φύλων. Ο άντρας και η γυναίκα είναι σαν δύο σώματα φορτισμένα, σαν δύο πόλοι. Αν πλησιάσει βόρειο πόλο με βόρειο πόλο και νότιο με νότιο απωθούνται. Αν όμως πας από τον βόρειο του ενός στο νότιο του άλλου και αντιστρόφως, τότε έλκονται. Οταν λέμε «άντρας παλαιάς κοπής» δεν πρέπει να εννοούμε μόνο άντρες. Είναι και κομμάτι της γυναικείας ψυχολογίας αυτό. Η γυναίκα που λέει ότι «είμαι ασθενές φύλο», κατά βάθος είναι «άντρας παλαιάς κοπής». Ας μην το περιορίσουμε στα φύλα. Είναι η άποψη που υπάρχει σ’ αυτόν τον βράχο που ζούμε και γυρνάει γύρω γύρω κι εμείς είμαστε σαν τα μυρμήγκια.

«Εξακολουθώ να βλέπω μόνο θάλασσα μέσα μου και ελπίζω να μην σταματήσω ποτέ».

– Εχουν περάσει 40 χρόνια από τα «Μπαράκια», το πρώτο σας δίσκο. Πώς ήταν αυτά τα χρόνια;

Μια χαρά, τέλεια. Είχα και τα κάτω μου και τα πάνω μου. Γεμάτα εμπειρίες.

– Αν και δεν έχει νόημα, καθώς ο χρόνος δεν γυρνάει πίσω, θα αλλάζατε κάτι;

Ο χρόνος δεν γυρνάει ούτε πίσω, αλλά ούτε πάει εμπρός. Ο χρόνος στέκεται. Εμείς πάμε πέρα δώθε. Δεν θα άλλαζα κάτι. Θα μπορούσα να συμπληρώσω κάποια πράγματα στο μέλλον. Γιατί να τα αλλάξω; Η θέληση μπορεί να κινεί τα πάντα, αλλά δεν είναι έτσι. Να τώρα με την τεχνολογία μπορείς να χειραγωγήσεις ακόμη και τη θέληση. Με μια εφαρμογή πας στις Μπαχάμες! Αγαπάω το παρελθόν μου και με τα καλά του και με τα στραβά του.

– Μέσα σας εξακολουθείτε να βλέπετε μονάχα θάλασσα, όπως είναι ο τίτλος ενός ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε σχετικά πρόσφατα για τη ζωή σας; 

Ναι, φυσικά. Η θάλασσα συμβολίζει πολλά πράγματα, εκτός από την ομορφιά της. Είναι μια συμβολική λέξη. Πώς λέμε «πυρ, γυνή και θάλασσα»; Η θάλασσα είναι σύμβολο του υποσυνειδήτου γιατί δεν ξέρεις τι γίνεται κάτω από την επιφάνεια. Τη χρησιμοποιώ σαν σύμβολο στα τραγούδια μου. Εκτός του ότι την λατρεύω γι’ αυτό που είναι. Επομένως, εξακολουθώ να βλέπω μόνο θάλασσα μέσα μου και ελπίζω να μην σταματήσω ποτέ.

 

Διαβάστε ακόμα: Σπύρος Στάβερης – «Δεν είχα ποτέ πρότυπα. Η ομορφιά είναι παντού».

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top