Βασίλης Μαυρογεωργίου: «Η βλακεία οργανώνεται πολύ πιο γρήγορα από τη σκέψη»

«Τα πρότυπα και οι ρόλοι είναι πράγματα που διδάσκονται και μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά» (Credits: Elina Giounanli).

Σύμφωνα με την αρχή του Αρχιμήδη, κάθε σώμα βυθισμένο σε ρευστό δέχεται άνωση ίση με το βάρος του ρευστού που εκτοπίζει. Στα μαθηματικά και τη ναυπηγική τούτος ο νόμος είναι απόλυτα εφαρμόσιμος και αδήριτος. Ωστόσο, υπάρχουν αντιστοιχίες και στην κοινωνική πραγματικότητα, καθώς η βύθιση και η άνωση λειτουργούν ωσάν αντίρροπες δυνάμεις που άλλους περιθωριοποιούν κι άλλους τους αναδεύουν στον αφρό των ημερών.

Το θεατρικό έργο του Ισπανού συγγραφέα Ζουζέπ Μαρία Μιρό «Η Αρχή του Αρχιμήδη» εστιάζει στον κλειστό κύκλο των φημών και των εικασιών γύρω από έναν κοινότατο άνθρωπο, πέραν πάσης υποψίας, ο οποίος ξαφνικά χάνει το ηθικό του πλεονέκτημα και κατηγορείται για σεξουαλική επίθεση σε ανήλικο.

Ο Τζόρντι, ένας εκ των ηρώων του έργου «Η αρχή του Αρχιμήδη», είναι δάσκαλος κολύμβησης σε μικρά παιδιά. Μια μέρα αγκαλιάζει και δίνει ένα φιλί σε ένα αγοράκι που κλαίει γιατί φοβάται το νερό και δεν θέλει να κολυμπήσει χωρίς σωσίβιο. Υπό άλλες συνθήκες, αυτή θα ήταν μια πατρική κίνηση. Μια πράξη ενθάρρυνσης που κάθε καλός δάσκαλος θα έκανε σε έναν μαθητή του.

Κάτω από άλλη οπτική γωνία, όμως, «διαβάζεται» ως απρεπής συμπεριφορά που φέρει όλα τα σημάδια της υποβόσκουσας σεξουαλικής πρόθεσης. Το θέμα είναι, λοιπόν, ποιος παρατηρεί και τι θέλει να δει. Ο παρατηρούμενος (αθώος ή μη) γίνεται βορά στον παρατηρητή που κι αυτός με τη σειρά του θα μπει κάποια στιγμή στη θέση του κρινόμενου.

Ο σκηνοθέτης Βασίλης Μαυρογεωργίου μιλάει στο Andro για την παράσταση που ανέβασε στο Skrow Theatre και για τα θέματα που εγείρει το έργο, τα οποία αποκτούν βαρύνουσα σημασία στη σημερινή εποχή όπου μέσω των social media, καθημερινά, διεξάγονται λογής δολοφονίες χαρακτήρων. Μια φήμη δεν είναι τίποτα άλλο από θρυαλλίδα που μπορεί να προκαλέσει ολόκληρη φωτιά. Στην επιφάνεια έρχονται οι καχυποψίες, οι προκαταλήψεις και οι φόβοι των «δικαστών». Ως τη στιγμή που κι αυτοί θα κάτσουν στο εδώλιο του κατηγορούμενου.

– Τι συμβαίνει όταν αποφασίσει κανείς να μπει στο νερό; Τι αλλάζει στην υφιστάμενη συνθήκη;
Πρέπει κανείς να γνωρίζει έστω και ενστικτωδώς τους κανόνες της άνωσης και πρέπει επίσης να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Το χειρότερο είναι πως ο ίδιος νόμος που σε κρατάει στην επιφάνεια του νερού είναι κι εκείνος που σε βυθίζει όταν πανικοβάλεσαι. Αυτός που σε πνίγει δεν είναι παρά ο εαυτός σου και η απότομη αλλαγή στον τρόπο που αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα. Είναι όπως όταν σκαρφαλώνεις σε κάποιο βουνό και σου λένε μη κοιτάξεις κάτω και τελικά εσύ το κάνεις.

– Το έργο του Josep Maria Miro θίγει πολλές από τις σημερινές παθογένειες του δημόσιου βίου μας. Ένα εξ αυτών: η στοχοποίηση δίχως το δικαίωμα της υπεράσπισης.
Γίνεται πολλή συζήτηση, αν είναι κάποιος ένοχος ή όχι. Το μόνο που παραλείπουμε, βέβαια, προτού περάσουμε σε αυτόν το συλλογισμό είναι να σκεφτούμε “Ποιο είναι το έγκλημα;”. Στις περισσότερες περιπτώσεις δημοσίου εξευτελισμού κάποιος καταδικάζεται από το λαϊκό δικαστήριο όχι για μια πράξη που έχει κάνει, αλλά που θα μπορούσε να κάνει. Κρίνεται δηλαδή για το σπόρο του εγκλήματος που κρύβει μέσα του κι όχι για το ίδιο το έγκλημα. Με αυτό το σκεπτικό, όλοι είμαστε ένοχοι.

– Πολλές φορές οδηγούσαμε ακόμη και σε εικονικές αυτοδικίες – ευτυχώς πολύ σπάνια σε πραγματικές. Τα social media βρίθουν από καθημερινές επιθέσεις. Κάτι σαν δολοφονία χαρακτήρων.
Η ταχύτητα με την οποία η σημερινή κοινωνία στοχοποιεί ανθρώπους για αυτό που είναι και όχι για αυτό που έχουν κάνει με κάνει να σκέφτομαι την ανάγκη να βρεθεί ένας φταίχτης για τα προβλήματα μας που να μην είναι ο εαυτός μας.

– Σας τρομάζει η βία των ημερών μας; Πώς μπορούμε να αντιπαρατεθούμε σ’ αυτήν;
Δυστυχώς δεν είναι σημάδι μόνο των ημερών μας: η βλακεία και η αδιαλλαξία οργανώνονται πολύ πιο γρήγορα από τη σκέψη και την αμφιβολία εδώ και αιώνες. Ακούγεται γραφικό, αλλά μόνον η παιδεία μπορεί να εξαλείψει την βία.

– Το πρόσφατο θλιβερό περιστατικό με τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου δείχνει πως ουδείς μπορεί να λέει πως είναι αθώος του αίματος.
Όταν ήρθε ο συγγραφέας Ζοζέπ Μαρία Μιρό στην Αθήνα και του μιλήσαμε γι’ αυτό το περιστατικό, όπως και για άλλα πολλά, δεν μπορούσε να πιστέψει ότι συμβαίνουν τέτοια γεγονότα στην Ελλάδα του σήμερα. Πώς να το κάνουμε, είμαστε πολύ “μάτσο” σε αυτήν τη χώρα.

«Κανείς μέσα στο έργο δεν έχει άδικο. Ο καθένας κρατάει το δικό του κομματάκι αλήθειας και με αυτό προχωράει εναντίων των υπολοίπων» (Credits: Alina Lefa).

– Τελικά, κουβαλάμε μέσα μας λογής κρυμμένα ένστικτα που, υπό συνθήκες, μπορούν να βγουν στον αφρό και να πνίξουν κόσμο;
Δυστυχώς, όλα ξεκινάνε από την οικογένεια και αυτές οι αυτόματες αντιδράσεις που μοιάζουν ενστικτώδεις φανερώνουν την τρομερή παθογένεια της ελληνικής οικογένειας. Τα πρότυπα και οι ρόλοι είναι πράγματα που διδάσκονται και μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά. Το να σηκώσεις το χέρι σου και να χτυπήσεις κάποιον χωρίς ούτε καν να το σκεφτείς, σίγουρα το έχεις δει πολλές φορές και σου έχει γίνει συνήθεια ώστε να μπορείς να το κάνεις κι εσύ.

– Άνθρωποι σαν τον Τζόρντι της παράστασης υπάρχουν καθημερινά. Τους βλέπουμε να θυματοποιούνται χωρίς αποχρώσες ενδείξεις.
Είναι γεγονός πως μας αρέσει να κρίνουμε τους άλλους με βάση τη συμπεριφορά τους και όχι με βάση τις πράξεις τους. Η εγκληματολογία στον Μεσαίωνα έκρινε με βάση τη φάτσα. Σήμερα κρίνουμε με βάση το χρώμα, τις σεξουαλικές προτιμήσεις και το αν είναι κάποιος είναι γυναίκα.

– Από την άλλη, το έργο δεν κρύβει καμία πλευρά του φάσματος. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με το «θύμα» και τον «θύτη». Και οι δύο αναζητούν το άλλοθί τους.
Κανείς μέσα στο έργο δεν έχει άδικο. Ο καθένας κρατάει το δικό του κομματάκι αλήθειας και με αυτό προχωράει εναντίων των υπολοίπων. Είναι μια ιστορία στην οποία δεν υπάρχουν καλοί και κακοί, κι αυτό την κάνει πολύ τρομακτική.

Στο θέατρο δεν μπορείς να κόψεις το πλάνο και να το ελέγξεις αν είναι όλα σωστά».

– Τι σας τράβηξε περισσότερο στο έργο; Η πολιτική του θέση; Το ότι δεν προσπαθεί να επηρεάσει τον θεατή ή κάτι άλλο;
Είναι ένα κείμενο πανέξυπνα γραμμένο, το οποίο παίζει με το μυαλό σου είτε το διαβάζεις είτε το βλέπεις. Ανατρέπει οτιδήποτε θεωρείς δεδομένο και σου προκαλεί ναυτία με τους κινηματογραφικούς του μηχανισμούς.

– Έχω την αίσθηση, δίχως να είμαι ειδικός, πως χρησιμοποιείτε πολλές κινηματογραφικές τεχνικές. Αυτές προέκυψαν ή υποβάλλονται από το έργο;
Υποβάλλονται από το έργο είναι η αλήθεια, αλλά θα πρέπει εδώ να σας πω ότι, όταν αντιμετωπίζει κάποιος θεατρικό ρακόρ, μπορεί να πάθει εγκεφαλικό. Στο θέατρο, δεν μπορείς να κόψεις το πλάνο και να το ελέγξεις αν είναι όλα σωστά. Για να πετύχεις το ρακόρ και την αλλαγή του πλάνου μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα, κατά τη διάρκεια ενός σύντομου σκοταδιού, χρειάζονται ταχυδακτυλουργικά. Βέβαια, όταν ξεπεράσαμε την αρχική φρίκη αυτής της δυσκολίας, αυτό ήταν από τα πιο ωραία ζητήματα που αντιμετωπίσαμε σε αυτήν την παράσταση.

– Πολλές φορές το λέμε και ως mantra: «Η τέχνη βοηθάει. Η τέχνη μπορεί να μας γλιτώσει από τον άγριο εαυτό μας». Ισχύει για όλους;
Τέτοιου είδους έργα μπορούν να γίνουν η αφορμή για να γεννηθεί μια καινούργια σκέψη, να ανοίξει μια συζήτηση, και μπορούν να αποτελέσουν το σπόρο για να μάθει κάποιος να αμφισβητεί τις ιδέες του και τα όσα με βεβαιότητα πιστεύει για τους γύρω του. Αρκεί να έχει τις ελάχιστες προσλαμβάνουσες και να το θέλει και λίγο.

INFO

SCROW THEATER
H Αρχή του Αρχιμήδη
Παραστάσεις: Κάθε Παρασκευή,Σάββατο & Κυριακή στις 21:00
Τηλ.: 210 7235 842
Διεύθυνση: Αρχέλαου 5, Αθήνα

Διαβάστε ακόμα: Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, «έχω ζήσει πολύ ωραία, δεν έχω απωθημένα». 

TAGS :
Βασίλης Μαυρογεωργίου θέατρο

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook