Βάλτερ Μπένγιαμιν: «Ο δρόμος προς την επιτυχία»

«Η επιτυχία είναι ένα ‘‘δίνω το παρών’’: τη σωστή στιγμή να ’σαι στο σωστό μέρος δεν είναι πράγμα μικρό. Γιατί σημαίνει: καταλαβαίνω τη γλώσσα στην οποία μου απευθύνεται η Τύχη» (Deanna Millard, «Mad Men»). 

I.

Δεν υπάρχει μεγάλη επιτυχία που να μην αντιστοιχεί σε πραγματικά επιτεύγματα. Το να συμπεράνουμε όμως ότι θεμελιώθηκε πάνω τους θα ’ταν σφάλμα. Τα επιτεύγματα είναι τα επακόλουθά της. Τα επακόλουθα από την τόνωση τού εγώ κι από τη συνεργετική χαρά που η εργασία προσφέρει σ’ όσους χαίρουν αναγνώρισης. Μια μεγάλη πρόκληση, μια επιδέξια απόκριση, μια ευτυχής ανταλλαγή, αυτά είναι τα πραγματικά θεμέλια των μεγάλων επιτυχιών.

II.

Η ικανοποίηση από την αμοιβή παραλύει την επιτυχία, η ικανοποίηση από το επίτευγμα την επιτείνει. Αμοιβή και επίτευγμα ισορροπούν μεταξύ τους· αντιζυγιάζονται στους δίσκους της ίδιας ζυγαριάς. Η αυτοεκτίμηση πρέπει να πέφτει μ’ όλο της το βάρος στον δίσκο του επιτεύγματος. Έτσι μόνο θ’ ανεβαίνει ψηλά κάθε τόσο ο δίσκος της υλικής αποζημίωσης.

III.

«Let’ s hear what you can do!» λένε στην Αμερική σε όποιον τους ζητάει δουλειά. Όμως πολύ λιγότερο τους ενδιαφέρει τι θα τους πει και πολύ περισσότερο πώς θ’ αντιδράσει. Αυτό είναι το μυστικό της δοκιμασίας. Ο εξεταστής συνήθως δεν ζητά παρά να βεβαιωθεί για την καταλληλότητα του άλλου. Τώρα, όπως καθένας γνωρίζει εκ πείρας, όσο περισσότερο ο εξεταζόμενος αντιδρά στη δοκιμασία επικαλούμενος γεγονότα, απόψεις, έτοιμες διατυπώσεις, τόσο χάνει σε δύναμη υποβολής. Γιατί δεν γίνεται βέβαια απόψεις που τώρα δα πρωτοσχηματίστηκαν να θαμπώσουν όποιον παρέστη μάρτυς στη γέννησή τους. Σε κάθε εξέταση λοιπόν περισσότερες πιθανότητες έχουν όχι οι καλοδιαβασμένοι υποψήφιοι αλλά οι αυτοσχεδιαστές. Και για τον ίδιο λόγο, το πρόκριμμα το δίνουν σχεδόν πάντοτε τα πράγματα τα δευτερεύοντα και τα ειρηθέντα εν παρόδω. Ο εξεταστής που έχουμε εμπρός μας θέλει από μας να τον κάνουμε να ξεφύγει απ’ τον ρόλο του. Έτσι και το καταφέρουμε, μας είναι ευγνώμων και πρόθυμος να μας συγχωρήσει πολλά.

«‘‘Let’ s hear what you can do!’’ λένε στην Αμερική σε όποιον τους ζητάει δουλειά. Όμως πολύ λιγότερο τους ενδιαφέρει τι θα τους πει και πολύ περισσότερο πώς θ’ αντιδράσει». (David Hockney, «The Group VI»).

IV.

Στην πραγματική ζωή η εξυπνάδα, η ανθρωπογνωσία και τα παρόμοια έχουν πολύ μικρότερον αντίκτυπο απ’ όσο νομίζει κανείς. Όμως, μέσα σε κάθε επιτυχημένο ενοικεί μια κάποια ιδιοφυΐα. Μόνο που, αποπειρώμενοι να τη συνοψίσουμε in abstracto, είναι σαν να πασχίζουμε να μελετήσουμε το ερωτικό δαιμόνιο ενός Δον Ζουάν σε μια ώρα που είναι μοναχός του. Έτσι και η επιτυχία είναι ένα «δίνω το παρών»: τη σωστή στιγμή να ’σαι στο σωστό μέρος δεν είναι πράγμα μικρό. Γιατί σημαίνει: καταλαβαίνω τη γλώσσα στην οποία μου απευθύνεται η Τύχη. Και πώς μπορεί όποιος ποτέ του δεν άκουσε εκείνη τη γλώσσα να κρίνει την ιδιοφυΐα του επιτυχημένου; Ιδέα δεν έχει από δαύτη. Γι’ αυτόν είναι όλα συμπτώσεις. Το πράγμα που εκείνος αποκαλεί σύμπτωση είναι στη γλώσσα της Τύχης ό,τι στη δική μας τα ανώμαλα ρήματα, πάει να πει το αδιόρατο ίχνος της αρχέγονης δύναμης. Όμως δεν του περνάει απ’ τον νου.

 V.

 Όρος της νίκης: η χαρά για την εξωτερική επιτυχία ως τέτοια. Εκείνη η καθαρή, αδιάφορη χαρά που εκδηλώνεται καλύτερα όταν πανηγυρίζουμε για την επιτυχία ενός τρίτου, ιδίως μάλιστα όταν αυτός «δεν την άξιζε». Το περί δικαίου αίσθημα των φαρισαίων είναι από τα μεγαλύτερα εμπόδια σε κάθε προκοπή.

// Από το βιβλίο του Walter Benjamin «No 13»: Εξήντα πέντε θέσεις για τα βιβλία και τις πόρνες, το γράψιμο, την κριτική, τους σνομπ και την επιτυχία. (Eπιλογή από το κείμενο «Ο δρόμος προς την επιτυχία σε δεκατρείς θέσεις» σελ. 43 – 54.) Μετάφραση – Επιλεγόμενα: Κώστας Κουτσουρέλης. Εκδόσεις Κίχλη, Δεκέμβριος 2020.

Διαβάστε ακόμα: Ράντυ Πάους – «Ο κυβερνήτης Κερκ και η ηγετική ικανότητα».

TAGS :
scripta manent walter benjamin

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook