Μαντινίτης Οίνος: καινοτομία και αποφασιστικότητα στo αρκαδικό υψίπεδο

Σκηνή από την ταινία Arcadia 1900, Champagne d’Orient» του Κώστα Σπυρόπουλου.

Δεν υπάρχει παρθενογένεση στον ανθρώπινο πολιτισμό και για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή, με τα λόγια του Ελύτη. Αυτή ήταν η πρώτη σκέψη μου μετά το τέλος της προβολής της ταινίας «Arcadia 1900, Champagne d’Orient» του Κώστα Σπυρόπουλου -απλή συνωνυμία με την οικογένεια οινοποιών- στον κινηματογράφο Cine Ville στην Τρίπολη Αρκαδίας.

Η προβολή ήταν πρωτοβουλία και η πρώτη συνέργεια των Κτημάτων Τσέλεπου και Σπυρόπουλου, που πρωταγωνιστούν πάνω από τριάντα χρόνια  όχι μόνο στην  παραγωγή, αλλά και στην διερεύνηση των ορίων της ποικιλίας μοσχοφίλερο, που κυριαρχεί στην περιοχή. Η βραδιά  είχε αξέχαστη συνέχεια σε δυναμικό εστιατόριο της περιοχής με πλούσιο μπουφέ και άφθονη ροή των εξαιρετικών αφρωδών κρασιών τους, ως τις μικρές ώρες. Κρατήστε τη λέξη συνέργεια.

Η αφίσα της ταινίας.

Στην ιστορία της ταινίας ένας δαιμόνιος έμπορος εκκλησιαστικών ειδών στις Ρίζες Αρκαδίας στο τέλος του 19ου αιώνα, με επιπλέον περιουσία πολλά στρέμματα αμπέλια, προίκα της γυναίκας του που ο ίδιος αυγάτισε, δέχεται την επίσκεψη ενός οινολόγου που έχοντας σπουδάσει στην Καμπανία και διερευνήσει με Γάλλους ειδικούς τις δυνατότητες παραγωγής αφρώδους οίνου στην περιοχή, του προτείνει  συνεργασία με σκοπό να φτιάξει σαμπάνια στην Αρκαδία.

Πονηρά σκεπτόμενος, αντί να δεχτεί, στέλνει τους δύο γιους του να σπουδάσουν οινολογία στη Γαλλία και αποκληρώνει τον τρίτο που αρνείται. Οι γιοι επιστρέφουν και δημιουργούν οινοποιείο, φτιάχνουν τη δική τους «σαμπάνια της Ανατολής» και κάνουν συλλογή διεθνών βραβείων. Πρωτοτυπούν από το 1875, ο ιδιοφυής οινολόγος γιος απομονώνοντας και καλλιεργώντας γηγενείς ζύμες, εξασφαλίζει άρτιες συνθήκες για τη ζύμωση των κρασιών, μέθοδο άγνωστη ως τότε.

Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της σταφιδικής κρίσης προτείνει την χρήση σταφίδας στην οινοποιητική παραγωγή, όπως έκαναν οι Γάλλοι όταν χτυπήθηκαν τα αμπέλια τους από φυλλοξήρα, πράγμα όμως που τον φέρνει αντιμέτωπο με όλες τις πολιτικές παρατάξεις. Ταξιδεύουν σε Σικάγο και  Σαν Φρανσίσκο, όπου μαζί με τα βραβεία που αποσπούν, ο επιχειρηματίας αδελφός αρπάζει στον αέρα την ευκαιρία να διαφημίσει τα κρασιά του φωτογραφίζοντάς τα στα γυναικεία χέρια μοντέλων της έκθεσης πάνω σε μία Φορντ, όχι μοντέλο του ‘23*.

Στην διεθνή αμιγώς οινική έκθεση του Μπορντό παίρνουν χρυσό. Ανοίγουν το πρώτο wine bar στην Αθήνα πλάι στο θέατρο του Χρηστομάνου στοχεύοντας στην αφρόκρεμα των Αθηναίων αστών και φτάνουν να προμηθεύουν τη Βασιλική Αυλή και το ξενοδοξείο Μεγάλη Βρετανία με τα κρασιά τους ως το 1930.

Γυναικεία μοντέλα της έκθεσης οίνου στο Σαν Φρανσίσκο, επιδεικνύοντας τα ελληνικά αφρώδη πάνω σε μια Ford της εποχής .

Έχουν όμως εμπλακεί στους στροβίλους της πολιτικής δημιουργώντας έχθρες και η απόπειρά τους να αναλάβουν την αποξήρανση της τοπικής λίμνης Τάκα σε μια εποχή που οι υπουργοί και οι κυβερνήσεις αλλάζουν σαν τα πουκάμισα, τους οδηγεί σε οικονομική καταστροφή και χρεοκοπία. Ακολουθεί η αυτοκτονία του χαρισματικού οινολόγου γιου. Τέλος ιστορίας.

Πρωταγωνιστούν οι Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Ισίδωρος Σταμούλης, Σοφία Σεϊρλή και Οδυσσέας Σταμούλης. Η μουσική είναι της Ευανθίας Ρεμπούτσικα και τραγουδά ο Μάριος Φραγκούλης.

Η ταινία σε σφιχτό ρυθμό δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ αναπαριστά πιστά το κλίμα της εποχής, σκιαγραφεί τους χαρακτήρες, προβάλλει τα επιχειρήματα, τις φιλοδοξίες, τις δυναμικές τα αδιέξοδα, τις συγκρούσεις και επιβεβαιώνει πως επιχειρηματικό δαιμόνιο έχουμε, ιδιοφυείς επιστήμονες έχουμε, αλλά από κράτος πάσχουμε και η μισαλλοδοξία δεν είναι άγνωστη λέξη. Η υπενθύμιση είναι καίρια.

Προσωπικά εστιάζω στο ότι ο Κώστας Σπυρόπουλος ανακαλύπτοντας ψήγματα μιας εκπληκτικής ιστορίας σε αρχεία του Νώντα Σπυρόπουλου, ψάχνεται να δημιουργήσει μια ταινία με κρυφό πρωταγωνιστή το μοσχοφίλερο και φανερό το ελληνικό επιχειρηματικό δαιμόνιο αλλά και την επιστημονική καινοτομία, στην ταραγμένη εποχή που το νεοσύστατο ελληνικό κράτος προσπαθούσε να βρει το βηματισμό του. Βρήκε χορηγούς και τα δύο οινοποιεία, αρωγούς στην προσπάθεια  ανεύρεσης στοιχείων.

Αυτή η ταινία ελπίζω να είναι η αρχή της εξιστόρησης της ιστορίας του μοσχοφίλερου. Οι αδελφοί Παπανικολάου παρά λίγο να τα κατάφερναν, αλλά επέλεξαν να συγκρουστούν με τους πάντες.  Λίγο αργότερα τη σκυτάλη ανέλαβε ο πατριάρχης της Μεσογαίας Ανδρέας Καμπάς μετακαλώντας επίσης γάλλους ειδικούς οι οποίοι έμειναν τρεις μήνες στην περιοχή επιβεβαιώνοντας την καταλληλότητα για την παραγωγή ποιοτικών αφρωδών.

O Καμπάς δημιούργησε με αρκετή επιτυχία τo δικό του αφρώδες -που πλέον, μετά το 1915 δεν δικαιούται να ονομαστεί champagne, εφ’ όσον παράγεται εκτός Καμπανίας- και έβαλε τα θεμέλια για την παραγωγή ποιοτικών κρασιών στην Αρκαδία με αποτέλεσμα το ΠΟΠ Μαντινεία το 1973 από την κα Κουράκου, όπως λεπτομερώς αναφέρονται στο σχετικό βιβλίο της Ρωξάνης Μάτσα, της αρχόντισσας της Κάντζας.

Οι οικογένειες των οινοποιών υποδέχτηκαν τους προσκεκλημένους στoν κινηματογράφο για την προβολή της ταινίας, μαζί με τον σκηνοθέτη Κώστα Σπυρόπουλο (στο μέσον, με το πράσινο πουλόβερ).

Το νήμα της ιστορίας ξαναπιάνει το στιβαρό χέρι του Γιάννη Τσέλεπου που γύρω στο 1995 φτιάχνει το πρώτο του αφρώδες από μοσχοφίλερο με την παραδοσιακή μέθοδο της δεύτερης ζύμωσης στη φιάλη, την Amalia Brut, με πολυπλοκότητα εφάμιλλη αυτών της Καμπανίας, πράγμα που έχοντας αδειάσει ικανό αριθμό φιαλών αυτής της εποχής βεβαιώνω μετά λόγου γνώσεως.

Ο Τσέλεπος γνωρίζει ήδη καλά τις δυνατότητες της περιοχής για παραγωγή αφρωδών, το μεσοκλίμα της,  τη σύσταση των εδαφών και τις δυνατότητες της ποικιλίας που ήδη οινοποιεί πάνω από δέκα χρόνια, έχοντας επαναπροσδιορίσει το στυλ “Μαντινεία”. Χρειάστηκαν πάνω από 15 χρόνια να καταξιωθεί τόσο εδώ όσο και στο εξωτερικό, αλλά εδραιώνεται με παραγωγή άνω των 100.000 φιαλών πλέον, ενώ έχουν προστεθεί η ροζέ από αγιωργίτικο και η χρονολογημένη.

Παράλληλα, την ίδια εποχή το Κτήμα Σπυρόπουλου δημιουργεί τα δικά του αφρώδη από μοσχοφίλερο με την απλούστερη μέθοδο δεξαμενής, που όμως σε καλές χρονιές είναι εξαιρετικά, την Ωδή Πανός, λευκή και ροζέ.

Εδώ ξαναπιάνω το νήμα της συνέργειας που δεν είναι χαρακτηριστικό των Ελλήνων οινοποιών, με εξαίρεση ίσως αυτών της Νάουσας, όπως δεν είναι αυτονόητη η παραδοχή πως υπήρξαν άλλοι πριν από αυτούς. Οι περισσότεροι είναι οπαδοί της παρθενογένεσης, η οποία όμως αντιβαίνει στους νόμους του σύμπαντος.

Τα οινοποιεία Τσέλεπου και Σπυρόπουλου όμως κοίταξαν με θάρρος το παρελθόν κατάματα και ένιωσαν  συνέχειά του. Έτσι αποφάσισαν να στηρίξουν την δημιουργία της ταινίας του Κώστα Σπυρόπουλου που ψηλαφίζει την προϊστορία τους, να την προβάλλουν επίσημα με καλεσμένους από όλον τον οινικό κόσμο και να το γιορτάσουν στη Villa Incognito, ένα εστιατόριο-σύμπραξη χαρισματικών νέων  της περιοχής με οινικές και γαστρονομικές περγαμηνές, του οποίου τα καναπεδάκια της βραδιάς και η περιποίηση των καλεσμένων σηκώνουν ψηλά τον πήχη της εστίασης στην Τρίπολη.

Δεν είναι τυχαίο ότι η πρωτοβουλία για τη βραδιά ήταν απόφαση των Άρη και Αδριανής Τσέλεπου και Ντίνας Σπυροπούλου. Ελπίζω αυτή η συνεργασία,  με αυτή τη νέα γενιά στο τιμόνι να πιλοτάρει ήδη δυναμικά, να προχωρήσει πέραν  της προβολής της ταινίας, επειδή εκτός από ανταγωνιστές αποτελούν περιουσιακό στοιχείο για την περιοχή μαζί με το θάρρος να νοιώσουν συνέχεια της οινικής ιστορίας του τόπου και να θέλουν να διαμορφώσουν το μέλλον.

Το Κτήμα Τσέλεπου συνεχίζει να είναι πηγή έμπνευσης για τα υπόλοιπα οινοποιεία του υψιπέδου, όχι μόνο λόγω των βραβείων που αποσπά διεθνώς, αλλά και για τον επαναπροσδιορισμό της ποικιλίας πίσω στις αρχές του ’90 και τη διαρκή αναζήτηση του ιερού δισκοπότηρού της.

Oι παρευρισκόμενοι στην προβολή της ταινίας δοκίμασαν τα εκλεκτά αφρώδη των Κτημάτων Τσέλεπου και Σπυρόπουλου.

Με μεγάλη χαρά διαπιστώνω όλο και εντονότερη αναζήτηση στη δυναμική της ποικιλίας από όλο και περισσότερους, όπως και πειραματισμούς με ηπιότερες μεθόδους οινοποίησης, χρόνους εκχύλισης, παρατεταμένη παραμονή με φίνες οινολάσπες, νέα δοχεία οινοποίησης, που όμως ανάγονται στο μακρινό παρελθόν της ανθρωπότητας, επιλογή γηγενών ζυμών και καλλιέργειά τους, που μας φέρνει πίσω στους αδελφούς Παπανικολάου και τη διάψευση της παρθενογένεσης.

Οι νέοι ανασκουμπώθηκαν και ρίχτηκαν στη δουλειά για να γυρίσει ο ήλιος; Μακάρι. Έτσι, ζωντανεύει η ελπίδα να δω κάποτε όλα τα οινοποιεία του αρκαδικού υψίπεδου ενωμένα κάτω από τη σημαία του Μοσχοφίλερου με  τις πάμπολλες αποχρώσεις του, όπως ευχήθηκα σε παλαιότερο άρθρο μου.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ για την πρόσκληση στην τόσο ελπιδοφόρα βραδιά. Έχουμε συλλογικά την τόλμη και αντίστοιχη αποφασιστικότητα για ενότητα και σκληρή δουλειά ώστε να πιούμε στον μελλοντικό  αφρώδη Μαντινίτη Οίνο;

*Η μαύρη Φόρντ, Χατζηδάκης, Οδός Ονείρων, 1962.

Διαβάστε ακόμα: «17 Χωριά». Το νέο, value for money οίνο-εστιατόριο της Νεμέας.

TAGS :
ελληνική ταινία κρασί

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook