Η σύγκριση του Ξινόμαυρου της Νάουσας και του Αμυνταίου δεν έχει νικητές και χαμένους γιατί πολύ απλά κλείνει το μάτι πονηρά σε όσους αμφισβητούν ή δεν έχουν ανακαλύψει ακόμα τις τεράστιες δυνατότητες της ποικιλίας. Οι δυο ζώνες δίνουν διαφορετικού στυλ κρασιά και έχουν τους δικούς του φανατικούς φίλους. Ας τα πάρουμε από την αρχή όμως…
Νάουσα: Όνομα βαρύ σαν ιστορία.
Η Νάουσα είναι σίγουρα μια από τις σπουδαιότερες οινοπαραγωγικές ζώνες της Ελλάδας και βρίσκεται στο νομό Ημαθίας. Αναγνωρίστηκε σαν ζώνη ΠΟΠ το 1971 και φυσικά ο βασιλιάς της περιοχής είναι το Ξινόμαυρο. Το κλίμα είναι μεσογειακό – ηπειρωτικό και επηρεάζεται από τη γειτνίαση του με το Θερμαϊκό και από το όρος Βέρμιο. Λόγω των έντονων βροχοπτώσεων και των μεταβολών της θερμοκρασίας κάποιες χρονιές το Ξινόμαυρο δυσκολεύεται να ωριμάσει.
Τα αμπέλια καλλιεργούνται σε υψόμετρο 150-500 μέτρων, σε πολλά διαφορετικά εδάφη με διαφορετική κλίση και προσανατολισμό. Αυτό δημιουργεί μια ποικιλομορφία που μοιραία οδήγησε σε μια άτυπη κατηγοριοποίηση των σημαντικών «crus» της Νάουσας. Για το λόγο αυτό τα τελευταία χρόνια βλέπουμε πως όλο και περισσότεροι οινοποιοί κυκλοφορούν single vineyard κρασιά από διάσημα πλέον αμπελοτόπια (ή “crus”) όπως αυτό του Παλιοκαλιά, της Φυτειάς και του Γιαννακοχωρίου.
Στα σημεία αυτά οι κλιματικές συνθήκες είναι σχεδόν ιδανικές για καλή αλλά αργή ωρίμαση των σταφυλιών. Μα γιατί αργή ίσως αναρωτηθείτε. Λοιπόν η αργή ωρίμαση των σταφυλιών είναι υψίστης σημασίας μιας και αναπτύσσονται πιο πολλά και έντονα αρώματα και γεύσεις. Θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα για να το καταλάβετε. Βάζουμε ένα μπουτάκι χοιρινό στον ξυλόφουρνο για 12 ώρες και σιγοψήνεται μέχρι να πέφτει από το κόκκαλο. Παίρνουμε ένα ακόμα και το βράζουμε για μια ώρα στη χύτρα μέχρι να λιώνει στο στόμα. Ποιο θα είναι πιο νόστιμο; Ε το πρώτο φυσικά! Κάπως έτσι φανταστείτε και τα σταφυλάκια που ωριμάζουν αργά σε σύγκριση με αυτά που ωριμάζουν σε ένα μήνα από τις υψηλές θερμοκρασίες ή την εκτεταμένη ηλιοφάνεια.
Το στυλ των κρασιών της Νάουσας χωρίζεται σε δυο σχολές, στη μοντέρνα και τη ρουστίκ. Η ρουστίκ σχολή δίνει κρασιά με πολύ έντονο φυτικό και γήινο χαρακτήρα, με αρώματα ντομάτας, ελιάς, και αποξηραμένων βοτάνων. Αυτά τα κρασιά έχουν έντονες τανίνες και συνήθως θέλουν αρκετό χρόνο για να εξελιχθούν και να ωριμάσουν. Η μοντέρνα σχολή, με σημαιοφόρο τον Απόστολο Θυμιόπουλο, εστιάζει στο κόκκινο φρούτο, στα βότανα, τα γλυκά μπαχάρια και τα λουλούδια.
Τα κρασιά έχουν πιο ζωηρό χρώμα, μέτριες (+) αλλά ώριμες τανίνες και είναι απολαυστικά τόσο φρέσκα όσο και παλαιωμένα. Όταν παλαιώνουν αποκτούν αρώματα μανιταριού και τρούφας και είναι απίστευτα γαστρονομικά. Κρατήστε στο μυαλό σας πως η ηλικία ενός κρασιού παίζει πάντα ρολό στο συνδυασμό με φαγητό. Για παράδειγμα ένα φρέσκο Ξινόμαυρο μπορεί να ταιριάξει με ένα διάφραγμα medium rare ενώ ένα παλαιωμένο με ένα σιγομαγειρεμένο μοσχαράκι με δεντρολίβανο και μανιτάρια.
Το φρέσκο με τα «φρέσκα» ας πούμε με απλά λόγια. Κρασιά που αξίζει να δοκιμάσετε τώρα: Παλιοκαλιάς Δαλαμάρα 2011 – 2015 – 2017, Ναουσαία Φουντή 2015, Γη και Ουρανός, Νάουσα Κελεσίδη 2016 – 2013 – 2009, Αυτόριζο Αμπελώνες Θυμιόπουλου, Νάουσα Μαρκοβίτης 2013 – 2016, Νάουσα Διαμαντάκος, Νάουσα Αργατία, Ράμνιστα Κυρ Γιάννη 2012 – 2013 – 2015 Boutari Legacy 1879, Νάουσα Καρυδά (όσο πιο πίσω τόσο καλύτερα).
Αμύνταιο: Παλιά κλήματα, φινετσάτα ξινόμαυρα.
Το Αμύνταιο από την άλλη μεριά είναι πιο βόρεια, στο νομό Φλώρινας και η ζώνη με το υψηλότερο υψόμετρο από τις 4 ΠΟΠ του Ξινόμαυρου. Η ζώνη ΠΟΠ ιδρύθηκε το 1972, ένα χρόνο μετά της Νάουσας δηλαδή, αλλά η ιστορία του Αμυνταίου με το κρασί ξεκινά από την αρχαιότητα. Τα αμπέλια καλλιεργούνται ακόμα και στα 650 μέτρα. Το μεσοκλίμα που δημιουργείται από τα γύρω βουνά αλλά και από τις λίμνες είναι ευνοϊκό για την ωρίμαση των σταφυλιών.
Υψίστης σημασίας είναι η λίμνη Βεγορίτιδα που βοηθάει ώστε το κλίμα του Αμυνταίου να γίνεται πιο ήπιο (ηπειρωτικό) και να επιτρέπει την αμπελοκαλλιέργεια. Τα εδάφη έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε άμμο γεγονός που έσωσε κάποια αμπέλια από τη φυλλοξήρα με αποτέλεσμα το Αμύνταιο σήμερα να έχει αρκετά παλιά κλήματα (ακόμα και 100 ετών). Έχουν αρχίσει και εδώ οι single vineyard εμφιαλώσεις αλλά όχι στο βαθμό που τις συναντάμε στη Νάουσα.
Το μεγάλο υψόμετρο δίνει κρασιά με υψηλή οξύτητα και απολαυστικά αφρώδη και ροζέ. Αξίζει να σημειωθεί πως το Αμύνταιο ΠΟΠ είναι το μόνο ροζέ ΠΟΠ και ένα από τα δυο ΠΟΠ για αφρώδη (το άλλο είναι της Ζίτσας). Παράλληλα δίνει ερυθρά κρασιά μοναδικής κομψότητας, με υψηλή οξύτητα, μέτριες τανίνες και έντονο κόκκινο φρούτο. Στα κρασιά του Αμυνταίου ο ντοματένιος χαρακτήρας δεν είναι τόσο έντονος και εμφανής. Επίσης λόγω δομής πιθανολογώ πως η Νάουσα έχει ελαφρώς μεγαλύτερο δυναμικό παλαίωσης και αγαπά τα πιο ρουστίκ και hearty πιάτα ενώ το Αμύνταιο παίζει και σε φίνα ταιριάσματα όπως ριζότο μανιταριών, brie με τρούφα, carpaccio βοδινό κτλ.
Κρασιά που αξίζει να δοκιμάσετε τώρα: Καλή Ρίζα Κυρ Γιάννη 2011 – 2016 – 2017, Ξινόμαυρο Παλαιά Κλήματα Κτήμα Καρανίκα, Ξινόμαυρο Reserve 2016 Κτήμα Άλφα, Mater Natura 6 2018 Βαϊμάκης. Bonus Track: το Xinomavraw Oenops Wines που παντρεύει τα δυο μεγάλα terroir της Νάουσας και του Αμυνταίου σε μια ήπια φυσική οινοποίηση.
Συμπέρασμα: Η killer γόβα και το φίνο πεδιλάκι.
Θα μπορούσε να πει κανείς χοντρικά πως τα Ξινόμαυρα του Αμυνταίου είναι πιο Pinot Noir-ish, ενώ της Νάουσας πιο Nebbiolo-ish. Αν ας πούμε μιλούσαμε για παπούτσια (που είναι η άλλη ειδικότητα μου) τότε το Ξινόμαυρο της Νάουσας θα ήταν μια κλασική, διαχρονική και killer μαύρη γόβα, με στιλέτο τακούνι όπως η So Kate του Louboutin (google it if you dare).
Δε θα βγει ποτέ από τη μόδα, θα έχει πάντα χαρακτήρα και στυλ και θα σε βγάζει πάντα ασπροπρόσωπο… Το Ξινόμαυρο του Αμυνταίου θα ήταν πέδιλο με λεπτεπίλεπτα λουράκια, σε χρυσαφί χρώμα, απροσδόκητα διαχρονικό, που υπόσχεται σίγουρα έντονες νύχτες και θα κάνει πολλά κεφάλια να γυρίσουν όπως το Naked Sandal Aquazzura. Τα κορίτσια που με διαβάζουν σίγουρα καταλαβαίνουν, τα αγόρια πρέπει σίγουρα να μάθουν…
Σε κάθε περίπτωση, αγαπάμε Ξινόμαυρο, είτε από τη Νάουσα είτε από το Αμύνταιο είτε από τη Γουμένισσα είτε από τη Ραψάνη!
Διαβάστε ακόμα: «Ποιο ημίγλυκο ροζέ αγόρι μου; Τα σημερινά κορίτσια πίνουν σοβαρά κρασιά!».