Γεννήθηκε το 1892 ακούγοντας στο όνομα Ρας Ταφάρι Μακόνεν (AP Photo/Staff/Len Puttnam).

    To 1964, ανεβαίνει στο βήμα της διάσκεψης των Αδεσμεύτων ένας άντρας ισχνός και κοντόσωμος. Η φυσιογνωμία του εκπέμπει εξουσία και ευφυΐα. Το φαρδύ μέτωπο είναι στεφανωμένο με βοστρυχωτό μαλλί, μια ιδέα γκριζαρισμένο. Η πυκνή γενειάδα τονίζει το τριγωνικό του πρόσωπο, στολισμένο με τη μύτη ενός γρύπα.

    Την ώρα που διαβάζει ένα κείμενο με μονότονη φωνή, ο άνθρωπος με τα μάτια από κάρβουνο απευθύνει πότε πότε προς το ακροατήριο ένα βλέμμα βαθιάς θλίψης. Καμιά εκατοστή βασιλιάδες, πρόεδροι Δημοκρατίας, πρωθυπουργοί, υπουργοί και πρέσβεις τον ακούν μέσα σε κατανυκτική σιωπή, πολύ προσεκτικά.

    Έγινε εξώφυλλο του Time Magazine ως «Άνδρας της χρονιάς για το 1930».

    Μόλις ο λόγος του τελειώνει, ο αυτοκράτορας Χαϊλέ Σελασιέ, αυτός που γεννήθηκε το 1892 ακούγοντας στο όνομα Ρας Ταφάρι Μακόνεν («ο επίφοβος» – θυμίζει ήρωα του Dune) και έγινε εξώφυλλο του Time Magazine ως «Άνδρας της χρονιάς για το 1930», αφήνει το βήμα χειροκροτούμενος θερμά από 57 κράτη της Αφρικής, της Ασίας, της Ευρώπης και της Αμερικής. Είναι η εικόνα που μεταφέρει η Monde Diplomatique της εποχής.

    Προφανώς, ο Αιθίοπας μονάρχης χαίρει μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των συναδέλφων του, οι οποίοι συχνά-πυκνά ζητούν τη συμβουλή του ενόψει μιας κρίσιμης απόφασης. Σε τι αποδίδεται όλο αυτό το κύρος; Το καθεστώς στην Αντίς-Αμπέμπα, παλιά κληρονομική μοναρχία, δεν έχει καμία σχέση με τα συστήματα διακυβέρνησης των πρόσφατα χειραφετημένων χωρών.

    Με την Βασίλισσα Ελισάβετ.

    Η Αιθιοπία, η παλιά Αβησσυνία που εκχριστιανίστηκε ήδη από το 350, δεν είναι ούτε «μετριοπαθής» ούτε «επαναστατική», ούτε «λευκή» ούτε «μαύρη». Κατέχει μια ξεχωριστή θέση τόσο σε εθνικό όσο και σε θρησκευτικό επίπεδο. Ωστόσο, ο Σελασιέ, «ο βασιλεύς των βασιλέων, ο λέων του Ιούδα, ο υπερασπιστής της χριστιανικής πίστης, η δύναμη της Αγίας Τριάδας, ο εκλεκτός του Θεού», είναι ένας άνθρωπος που σέβονται και ακούνε απ’ άκρη σ’ άκρη της Αφρικής, από το Κάιρο ώς τη Ραμπάτ κι από το Μπανγκούι ώς το Κονακρί της Γουινέας.

    Υπήρξε μια τραγική φιγούρα στη Γενεύη όταν υπερασπίστηκε τη χώρα του που είχε δεχθεί επίθεση από τον Μουσολίνι.

    Για τους Αφρικανούς, εκείνος ο χαρισματικός αυτοκράτορας συμβόλιζε τη συνέχεια και το θάρρος. Διακοσιοστός πεντηκοστός πέμπτος απόγονος της βασίλισσας του Σαβά και του βασιλιά Σολομώντα, ηγείτο του πεπρωμένου μιας χώρας που μπορεί περήφανα να επικαλείται τα 3.000 χρόνια της ανεξαρτησίας της και της αντίστασης της στις ξένες επιβουλές. Την επαύριο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Αιθιοπία υπήρξε η μόνη αφρικανική χώρα που αντιπροσωπευόταν στην Κοινωνία των Εθνών.

    Παρ’ όλα αυτά, η συμμετοχή της στο διεθνή οργανισμό δεν ήταν αρκετή ώστε να κρατήσει μακριά την επίθεση του Μουσολίνι. Ποιος μπόρεσε να ξεχάσει την τραγική φυσιογνωμία του ηγεμόνα όταν υπερασπιζόταν την πατρίδα του στη Γενεύη; Την αξιοπρέπεια με την οποία υπέστη τις ταπεινώσεις και την εξορία; Τη δύναμη της θέλησης να διώξει τον κατακτητή;

    Η ευρωπαϊκή αντιφασιστική γνώμη συγκινήθηκε βαθιά, αλλά δεν ήταν αρκετή. Αναδυόταν τότε η έννοια του «Τρίτου Κόσμου». Κι αυτή η νέα συνθήκη θυμάται ακόμα εκείνον τον άνθρωπο, εγκαταλελειμμένο απ’ όλους, που κατάφερε να ηγηθεί μιας καταπληκτικής συμμαχίας που υποστήριζε το δικαίωμα των λαών στον αυτοπροσδιορισμό και την ανεξαρτησία.

    Για τους Αφρικανούς, ο χαρισματικός αυτοκράτορας συμβόλιζε τη συνέχεια και το θάρρος.

    Ο Σελασιέ, όμως, στα 44 χρόνια που βρέθηκε στο τιμόνι, ποτέ δεν θέλησε να περιοριστεί στο ρόλο κάποιου που αντιμάχεται την αποικιοκρατία. Η σκληρή απομόνωση στην οποία βρέθηκε η χώρα μετά την επίθεση της φασιστικής Ιταλίας τον ώθησε, με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, να αναζητήσει συμμάχους και υποστηρικτές στο εξωτερικό. Ακόμα τότε, τα ταξίδια των ηγετών δεν ήταν τρέχον νόμισμα στις διεθνείς σχέσεις. Όμως, ο «Νεγκούς» πήρε σβάρνα την υφήλιο, επισκεπτόμενος μία-μία τις πρωτεύουσες και των δύο ημισφαιρίων. Υπέρμαχος μιας πολιτικής αδέσμευτης και ειρηνικής.

    Ήρθε στην Ελλάδα το 1924 ως αντιβασιλέας και το 1954 ως αυτοκράτορας πλέον.

    Την Ελλάδα πρωτοεπισκέφτηκε το 1924 ως αντιβασιλέας. Συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ναύαρχο Κουντουριώτη και παρακολούθησε παράσταση τραγωδίας στο Ηρώδειο. Διετέλεσε μάλιστα υπεύθυνος της εκστρατείας για την οικονομική στήριξη των προσφύγων από την καταστροφή της Σμύρνης. Προς τιμήν του πήρε το όνομά της η πλατεία Αβησσυνίας. Ως αυτοκράτορας πλέον, ξαναήρθε το 1954 και ταξίδεψε στα νησιά του Ιονίου.

    Χρόνια μετά, αυτός ο ελέω Θεού μονάρχης, προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα στους Αιθίοπες.

    Το αγαπημένο του κατάστημα ήταν το Henry Poole & Co της Savile Row.

    Την εύθραυστη σιλουέτα του εξισορροπούσε μια ιερατική στάση του σώματος και η παροιμιώδης κομψότητά του. Στο dressig-room του αυτοκρατορικού παλατιού, δεκάδες κρεμάστρες φιλοξενούσαν τις χρυσοκέντητες στολές, τις εμβληματικές κάπες και τα σταυρωτά κοστούμια του Νεγκούς. Ο αγαπημένος του οίκος ήταν οι Henry Poole & Co της Savile Row με έτος ίδρυσης το 1806 και πελάτες από τον Ναπολέοντα Γ΄ώς τον Μπούφαλο Μπιλ. Και προτιμούσε τα γαλλικά αρώματα, ιδίως τα Monsieur de Givenchy και Eau de Rochas. Το ρολόι του, ένα Rolex με κόκκινη και μπλε στεφάνη.

    Η εμπιστοσύνη που απολάμβανε οφείλεται στον επίμονο αγώνα του ενάντια στην αδικία σε κάθε της μορφή. Στην υπόθεση του Σουέζ, παρά τις πιέσεις που δέχεται, αρνείται να αντιταχθεί στην κατασκευή του φράγματος του Ασουάν στο Νείλο, του οποίου οι πηγές βρίσκονται στη χώρα του. Θέτει έτσι ένα νέο πλαίσιο στις σχέσεις με τον πρόεδρο Νάσερ. Κι ακόμα: υποστηρίζει την ανεξαρτησία της Αλγερίας, ενισχύει τους εθνικιστές σε Κένυα, Ουγκάντα, Ροδεσία, Ανγκόλα. Διακόπτει κάθε σχέση με Πορτογαλία, εξαιτίας της αποικιοκρατικής της πολιτικής. Καταφεύγει στο δικαστήριο της Χάγης κατά του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής.

    Ο Σελασιέ τάιζε τα άγρια ζώα του ενώ ο λαός του πεινούσε.

    Στην Αιθιοπία, την κοιτίδα της ανθρωπότητας, ο Σελασιέ δίνει το παράδειγμα ότι δεν είναι ουρά καμιάς ξένης δύναμης. Απευθύνεται σε κεφάλαια και τεχνικούς από τις ΗΠΑ, τη Σοβιετική Ένωση, τη Γαλλία, την Αγγλία και τη Γερμανία, την Ιαπωνία και τη Γιουγκοσλαβία, την Τσεχία και την Ολλανδία, ώστε να εκσυγχρονίσει την οικονομία του. Και παρά τη φιλία του με τις αραβικές χώρες, δεν διστάζει να αναθέσει την εκπαίδευση της αυτοκρατορικής φρουράς σε Ισραηλινούς αξιωματούχους.

    Η προσωπικότητά του είχε και μια πολύ σκοτεινή πλευρά που οι εχθροί του φροντίζουν πάντα να θυμίζουν.

    Κυρίως όμως, κατάργησε τη δουλεία και προώθησε τη σύνταξη του πρώτου Συντάγματος της χώρας, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή το 1931. Ωστόσο, διατηρούσε το δικαίωμα να ανατρέπει τις κοινοβουλευτικές αποφάσεις. Μεγάλη δυσαρέσκεια προκάλεσαν και οι μεταρρυθμίσεις του στον αγροτικό τομέα, καθώς κράτησε άθικτο το παλιό φεουδαρχικό καθεστώς. Από την άλλη, έβαλε μπροστά τη δημιουργία σχολείων, πανεπιστημίων, νοσοκομείων, ίδρυσε την Ethiopian Airlines και την αντίστοιχη ΔΕΗ, έφτιαξε ραδιόφωνο και τηλεόραση, δημιούργησε μοντέρνο στρατό. Και το 1963, γίνεται ο πρωτεργάτης της ίδρυσης του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας, με έδρα την Αντίς Αμπέμπα.

    Μπορεί ο Ρας Ταφάρι να υπήρξε ένας εμβληματικός πολέμιος της αποικιοκρατίας και του φασισμού, ένας μεταρρυθμιστής και ένας χριστιανός που απέκρουσε τις επιθέσεις του μουσουλμανικού κόσμου, αλλά όπως πάντα γίνεται, η προσωπικότητά του είχε και μια πολύ σκοτεινή πλευρά που οι εχθροί του φροντίζουν πάντα να θυμίζουν: Είναι ο άνθρωπος των μεγάλων λιμών του 1958, του 1966 και του 1973. Η ανάμνηση του εορτασμού των γενεθλίων του που κόστισε $ 35 εκατ., τα μυθικά ποσά που έβγαλε στο εξωτερικό ή οι εικόνες που τράβηξε ο Βρετανός καμέραμαν Τζόναθαν Ντίμπλεμπι να ταΐζει τα λιοντάρια του την ώρα που ο λαός του πέθαινε από την πείνα αμαύρωσαν σοβαρά τη μνήμη του. Ο θάνατος 200 χιλιάδων ανθρώπων οδήγησε και στην πτώση του.

    Ο θάνατός του αποδίδεται σε επιπλοκές από μια επέμβαση προστάτη. Το πιο πιθανό είναι να τον στραγγάλισε ο διάδοχός του.

    Σαν σήμερα, το 1975, πεθαίνει ο Χαιλέ Σελασιέ, ο τελευταίος αυτοκράτορας της Αιθιοπίας, στα 85 του χρόνια. Ένα χρόνο πριν τον είχε ανατρέψει η κομουνιστική χούντα Derg. Από μια άποψη ήταν σαν ο Λένιν να είχε εκδιώξει τον Λουδοβίκο ΙΔ΄. Επισήμως, ο θάνατός του αποδίδεται σε επιπλοκές από μια επέμβαση προστάτη. Το πιο πιθανό είναι να τον στραγγάλισε ο διάδοχός του, o περιώνυμος συνταγματάρχης της πολιτοφυλακής Μενγκίστου Χαϊλέ Μαριάμ.

    Χρόνια μετά, αυτός ο ελέω Θεού μονάρχης, προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα στους Αιθίοπες. Την ίδια ώρα, οι ιστορικοί της Δύσης φαγώνονται για να αποφασίσουν αν υπήρξε ένας «δημαγωγός δεσπότης» ή ένας «πεφωτισμένος μονάρχης».

    Όμως, ο Νεγκούς αδιαφορεί από κει ψηλά γι’ αυτές τις διαμάχες. Η αθανασία του είναι προ πολλού εξασφαλισμένη, χάρη στις στρατευμένες μελωδίες των αφροκεντριστών ρασταφάρι, οπαδών της θρησκείας που έκανε δημοφιλή ο Μπομπ Μάρλεϊ. Της οποίας ο Σελασιέ είναι ο Μεσσίας. Με αξέχαστα κομμάτια της ρέγκε τα Redemption Song, Get Up Stand Up, War και Selassie is the chapel.

     

    Διαβάστε ακόμα: Πίτερ Σέλερς, ο άνθρωπος που κάτω από το γέλιο έκρυβε δαίμονες.

     

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top