«Στον Αυλώνα υπάρχει δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο και ένα τμήμα ΙΙΕΚ», σημειώνει ο διευθυντής του σχολείου, Πέτρος Δαμιανός. Tα συρματοπλέγματα με τις μπάλες στις φυλακές Αυλώνα μας θυμίζουν ότι εκεί μέσα βρίσκονται παιδιά.

    Θα μπορούσε να είναι ο «άγιος» φύλακας των ανήλικων κρατουμένων στις Φυλακές Αυλώνα, αλλά δεν είναι ούτε άγιος ούτε φύλακας. Είναι ο διευθυντής του σχολείου των φυλακών, ένας άνθρωπος που κουβαλάει μέσα του ένα όραμα και θέλει να το δει να πραγματώνεται. Ο Πέτρος Δαμιανός είναι μια σπάνια περίπτωση δασκάλου.

    Από την αρχή που δημιουργήθηκε το σχολείο στις συγκεκριμένες φυλακές διατηρεί τη θέση του διευθυντή και συνεχίζει ακάματος. Παρά τις δυσκολίες ή τις ειδικές συνθήκες που έχει να αντιμετωπίσει. Το παράδειγμά του είναι τρανό κι ας διατηρεί ο ίδιος μια σταθερά ταπεινή στάση.

    Μίλησε στο Andro για την πολύχρονη εμπειρία του να διδάσκει ανήλικους κρατουμένους, το όραμά του και τη σχέση που έχει αναπτύξει με τα παιδιά.

    «Φέτος το Σεπτέμβριο γράφτηκε, σε όλες τις βαθμίδες, το 95%-96% των κρατουμένων στον Αυλώνα. Οταν πανελλαδικά το ποσοστό είναι 8%-10%».

    – Πόσα χρόνια είστε διευθυντής στο σχολείο των φυλακών ανηλίκων Αυλώνα; 

    Από τότε που ιδρύθηκε. Μάλλον, εδώ βρισκόμουν και πριν την ίδρυσή του. Η περιπέτειά μου ξεκινάει τη σχολική περίοδο ’94-’95. Τότε ήμουν ιδιοκτήτης φροντιστηρίου και μαζί με άλλους ιδιοκτήτες είχα οργανώσει μια ομάδα ως εθελοντής με σκοπό να βοηθήσουμε παιδιά που βρίσκονταν σε ιδρύματα, τα οποία εποπτεύονταν από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Στη συνέχεια, προέκυψε μια ανάγκη για τις φυλακές του Κορυδαλλού, την επόμενη χρονιά πήγαμε στον Αυλώνα και από χρονιά σε χρονιά φτάσαμε στο 2000, οπότε και έγινε το Γυμνάσιο στις φυλακές ανηλίκων. Από το 2000 διευθύνω αυτό το σχολείο έως και σήμερα.

    – Δεν μιλάμε για ένα απλό επάγγελμα αυτό που ασκείται. Πιστεύω το έχετε καταλάβει αυτό. 

    Το διάλεξα να το κάνω. Ήταν η επιλογή μου.

    – Αντιμετωπίσατε προβλήματα στο ξεκίνημα, αλλά ακόμη και τώρα;

    Πάρα πολλά! Ειδικά τα πρώτα χρόνια και μάλιστα με τις διοικήσεις των φυλακών και με αρκετούς υπαλλήλους. Ακόμη και με τον ίδιο το χώρο που ήταν άφτιαχτος. Για να καταλάβετε: το 2000 μας παραχωρήθηκε ένας χώρος που δεν είχε χωρίσματα. Η Α’ Γυμνασίου από την Β’ Γυμνασίου χωρίζονταν με ένα θρανίο και η Β’ από την Γ’ επίσης με ένα θρανίο. Ελεγα σου συναδέλφους να μιλάνε σιγά γιατί δίπλα έκαναν οι άλλοι μάθημα. Χαίρομαι, όμως, που το ξεκίνησα παρόλο που δεν είχαμε τίποτα γιατί η πίεση ήταν τόσο μεγάλη που μέχρι το Πάσχα εκείνης της χρονιάς είχαν γίνει τα χωρίσματα. Αν περιμέναμε πότε θα γίνονταν θα είχαμε χάσει εκείνη τη χρονιά. Ισως και άλλες. Αυτό το λέω και τώρα. Σε οποιαδήποτε μεταρρύθμιση για την παιδεία λέω «μην περιμένετε να γίνουν όλα τέλεια για να ξεκινήσετε. Αγωνιστείτε να τελειοποιηθούν αφού δουλεύετε».

    «Δεν το στήσαμε το σχολείο για να στείλουμε παιδιά στο πανεπιστήμιο, αλλά όποτε συμβαίνει είναι κατόρθωμα».

    – Υπήρξε πίεση από εσάς για βελτίωση των συνθηκών ή και της ωριμότητας της κοινωνίας και του σωφρονιστικού συστήματος;

    Ηταν συλλογικό. Ξεκίνησε από εμένα και την ομάδα που δημιούργησα, αλλά ήρθαν κοντά και άλλοι φορείς. Εδώ, ας πούμε, η διοίκηση των φυλακών, ο Δήμος, η Γ.Γ. Νέας Γενιάς (τότε), το υπουργείο Δικαιοσύνης στη συνέχεια. Κάπως έτσι, το 2000 έγινε το πρώτο σχολείο. Που σημαίνει ότι τόσο η πολιτεία όσο και η κοινωνία περίμεναν κάτι και ήταν έτοιμη. Χρειαζόταν μόνο η αρχή. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι τέλειωσαν όλα. Το όραμά μου είναι «εκπαίδευση σε κάθε κρατούμενο που το επιθυμεί» έγινε πραγματικότητα το 2018. Εχουμε δρόμο ακόμη. Το 2020 πήγαμε πίσω, πάλι με νομοθετική ρύθμιση. Το 2018 ρυθμίστηκε διά νόμου ότι ιδρύθηκαν όλες οι βαθμίδες εκπαίδευσης, το 2020 στο νέο νόμο μπήκε μια λεξούλα που έλεγε «μπορούν να ιδρυθούν». Αυτό το «δύνανται» έχει μεγάλη διαφορά.

    – Στο δικό σας σχολείο ποιες βαθμίδες εκπαίδευσης υπάρχουν; 

    Στον Αυλώνα υπάρχει δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο και ένα τμήμα ΙΙΕΚ. Αυτό που προσπαθεί να κάνει ο νόμος που σας περιγράφω είναι: αυτό που συμβαίνει στον Αυλώνα να συμβεί σε όλες τις φυλακές της Ελλάδας. Αυτό είναι το μεγάλο όραμά μου. Μετά από αρκετά χρόνια δουλειά εδώ, φέτος, έχουμε καταφέρει να κάνουμε ρεκόρ εγγραφών. Φέτος το Σεπτέμβριο γράφτηκε, σε όλες τις βαθμίδες, το 95%-96% των κρατουμένων. Οταν πανελλαδικά το ποσοστό είναι 8%-10%.

    – Τόση μεγάλη διαφορά; 

    Τόση μεγάλη διαφορά. Εγώ δεν λέω να κάνουμε σχολεία για όλους τους κρατούμενους. Λέω να κάνουμε για εκείνους που το επιθυμούν. Αυτό προκύπτει και από τις διεθνείς συμβάσεις που έχουμε υπογράψει. Ο κρατούμενος δεν εμποδίζεται στην εκπαίδευσή του. Ο σωφρονιστικός κώδικας λέει στο άρθρο 4 ότι το μόνο δικαίωμα που δεν ισχύει είναι η ελευθερία κίνησης. Αυτό καταλύεται όταν φυλακίζουμε κάποιον. Ολα τα άλλα, ισχύουν. Το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, τη ζωή, την υγεία, την εκπαίδευση. Άρα, πρέπει να τον εφαρμόσουμε τον νόμο.

    «Αυτό είναι ένα σχολείο που αγκαλιάζει τους μαθητές – κρατούμενους, που τους σέβεται, που τους αντιμετωπίζει σαν ίσο προς ίσο».

    – Οι μαθητές είναι ελληνικής καταγωγής; 

    Οχι όλοι. Υπάρχουν αρκετοί μαθητές από άλλες χώρες. Εχουμε έναν πολυπολιτισμικό πληθυσμό και ένα πολυπολιτισμικό σχολείο.

    – Αρα δεν αποκλείεται κανένας. 

    Κανένας. Δεν υπάρχει κάποιος νόμος που διαχωρίζει τους Έλληνες από τους άλλους. Αυτό είναι προς τιμή μας. Σε άλλες χώρες το έχω δει να συμβαίνει. Εχω πάει σε φυλακές άλλων χωρών μελετώντας τα συστήματά τους και το έχω δει σε προηγμένες χώρες να έχουν διαφορετική εκπαίδευση για τους δικούς τους κι άλλη για τους αλλοδαπούς. Στην Ελλάδα όπου έχουμε σχολεία, είναι σχολεία για όλους.

    – Το πιο ευαίσθητο κομμάτι είναι ο ίδιος ο μαθητής. Πώς προσεγγίζεται παιδί που βρίσκεται στη φυλακή. Πώς βρίσκει το κίνητρο να μπει σε μια τάξη; 

    Τα παιδιά τα δικά μας έχουν μια πολύ κακή εικόνα του σχολείου όσο βρίσκονταν ακόμη έξω. Είναι αυτά τα παιδιά που τα είχαμε διώξει από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Τα περισσότερα έχουν δελτία μεταγραφών γεμάτα με αλλαγές σχολείων με ποινές. Τους έδιωχναν από σχολείο σε σχολείο και τελικά κατέληγαν στο δρόμο. Αρα, έχουν μια εικόνα για το σχολείο άσχημη. Είναι το σύστημα που τους είχε απομακρύνει από την αγκαλιά του. Και τώρα έρχονται στη φυλακή και βρίσκουν ένα σχολείο. Είναι ζήτημα χρόνου, τώρα πια είναι πιο εύκολο, να καταλάβουν ότι αυτό το σχολείο είναι διαφορετικό από αυτό που ήξεραν. Είναι ένα σχολείο που τους αγκαλιάζει, που τους σέβεται, που τους αντιμετωπίζει σαν ίσο προς ίσο. Νιώθουν ότι βρίσκονται σε ένα περιβάλλον όμορφο και ζεστό. Δεν με ενδιαφέρει για πιο λόγο έρχονται. Ας έρθουν για βόλτα ή για ωφελιμιστικούς λόγους. Οτι θα πάρουν ένα χαρτί που θα μπορούν να το δείξουν στο δικαστήριο και λένε πως ήταν καλά παιδιά. Ας το γνωρίσουν κι έτσι. Οταν έρθουν, είναι δική μας υπόθεση να τους δείξουμε τι πρέπει να κάνουν, ποια είναι η δουλειά τους και να τους κάνουμε να το αγαπήσουν το σχολείο.

    – Οι αντιδράσεις τους στην αρχή πώς είναι; 

    Περισσότερο διερευνητική. Πολλά πράγματα τα ψάχνουν. Προσπαθούν να καταλάβουν ποιους δασκάλους έχουν απέναντί τους. Κάτι που κάνουν όλοι οι μαθητές. Απλώς, εδώ η διερεύνηση είναι πιο διεισδυτική από αλλού. Σιγά σιγά καταλαβαίνουν πως εδώ έρχονται άνθρωποι επειδή το επέλεξαν. Έρχονται για να βοηθήσουν τους κρατούμενους-μαθητές. Η συμπεριφορά μας έχει σεβασμό και αγάπη προς τους μαθητές μας. Το μόνο που απαιτούμε να σέβονται όπως τους σεβόμαστε. Με αυτή τη δέσμευση προχωρούμε και έχουμε πολύ καλά αποτελέσματα. Το μεγαλύτερο είναι ότι αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για τον εαυτό τους.

    – Δώστε μας ένα παράδειγμα. 

    Όταν πρωτοξεκινήσαμε φτιάξαμε μια εφημερίδα. Η πρώτη τους αντίδραση, όποτε τους ζητούσα να κάνουν κάτι ήταν «αυτά δεν είναι για εμάς». Θεωρούσαν πως οι έξω μαθητές μπορεί να τα κάνουν, αλλά αυτοί δεν είναι το ίδιο καλοί. Κάθε φορά τους έπειθα για κάτι τούς ανέβαζα τον πήχη. Τους ζήτησαν να γίνουν δημοσιογράφοι, να πάρουν συνεντεύξεις. Κάθε φορά που τους έλεγα κάτι αντιδρούσαν λέγοντάς μου «αυτό δεν είναι για εμάς». Αποτέλεσμα: η πρώτη μας εφημερίδα τυπώθηκε με συνέντευξη από τον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας. Συζητήσαμε μαζί τις ερωτήσεις και έγινε. Έπαψαν να λένε «αυτά δεν είμαι για εμάς» γιατί το είχαν μπροστά τους, τυπωμένο. Αυτό που σας περιγράφω συνέβη για ό,τι επιχειρήσαμε να κάνουμε. Τα βλέπανε, το έκαναν, αποκτούσαν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και έχω σταματήσει να ακούω τη φράση «αυτό δεν είναι για εμάς». Ακόμη και από τους καινούργιους που έχουν συζητήσει με τους παλιούς και έρχονται σχεδόν έτοιμοι να λειτουργήσουν όπως οι άλλοι.

    «Το σχολείο δεν στήθηκε για το πανεπιστήμιο, αλλά αυτή τη στιγμή έχουν περίπου 30 άτομα που είναι φοιτητές».

    – Υπάρχουν κάποια «φυντάνια» που το έχουν με τα μαθήματα και, τυχόν, να πέρασαν σε κάποιο πανεπιστήμιο; 

    Η αλήθεια είναι ότι στις τάξεις υπάρχει μια διαβάθμιση ικανοτήτων. Υπάρχουν οι καλοί, οι μέτριοι και οι κακοί μαθητές.

    «Τα παιδιά τα δικά μας έχουν μια πολύ κακή εικόνα του σχολείου όσο βρίσκονταν ακόμη έξω. Είναι αυτά τα παιδιά που τα είχαμε διώξει από το εκπαιδευτικό μας σύστημα» (Nikos Libertas / SOOC).

    – Οπως παντού… 

    Οπως σε όλα τα σχολεία. Δεν είναι εύκολες οι συνθήκες να έχουμε πολύ καλούς. Δεν έχουν χώρο να διαβάσουν με ησυχία. Μέσα στα κελιά τους υπάρχουν και άλλοι που μπορεί να βλέπουν τηλεόραση ή να ακούνε μουσική, ενώ κάποιος θέλει να διαβάσει. Το σχολείο δεν στήθηκε για το πανεπιστήμιο, αλλά αυτή τη στιγμή έχουν περίπου 30 άτομα που είναι φοιτητές.

    «Ξεκουράζομαι βλέποντας τα μάτια των μαθητών μου. Βλέποντας τον τρόπο που με κοιτούν, τον τρόπο που αγκαλιάζουν το σχολείο».

    – Εντυπωσιακό, μπράβο σας. 

    Ναι! Δεν το στήσαμε το σχολείο για να στείλουμε παιδιά στο πανεπιστήμιο, αλλά όποτε συμβαίνει είναι κατόρθωμα. Μεγάλο κατόρθωμα είναι το να περνούν κάθε τάξη τα παιδιά. Φυσικά και χαιρόμαστε όταν τα παιδιά στο πανεπιστήμιο.

    – Έχετε προσωπική σχέση με τα παιδιά; 

    Εξαρτάται. Με όσους μπορώ και το θέλουν, φυσικά, κρατάω επαφή και μετά την αποφυλάκισή τους. Δεν είναι εύκολο. Οταν βγουν έξω πρέπει να βρουν ένα στήριγμα και πολλά παιδιά δεν έχουν ένα τέτοιο. Οσοι χάνονται είναι αυτοί που δεν τα καταφέρνουν. Η, καμιά φορά χάνονται και επιστρέφουν. Οταν σηκώνονται, όμως, με βρίσκουν ξανά. Η αλήθεια είναι ότι όσοι τα καταφέρνουν δεν χάνουν επαφή με το σχολείο. Μιλάμε στο τηλέφωνο, στα social media. Αν δεν θέλουν, φυσικά, τους χάνω.

    «Μπορούμε να προσανατολίσουμε τις δυνάμεις μας σε αυτά τα 500 παιδιά σε όλη την Ελλάδα που αποφυλακίζονται. Αυτά πρέπει να στηρίξουμε και να τα δυναμώσουμε ψυχικά, σωματικά και υλικά να βρουν και μια δουλειά» (AP Photo/Thanassis Stavrakis).

    – Μιλάτε σαν να είναι δικά σας παιδιά.

    Μα, είναι δικά μας. Μπορεί να μην είναι βιολογικά, αλλά ξέχωρα από το εκπαιδευτικό κομμάτι, πρέπει να καταλάβουμε πως αυτά είναι τα παιδιά της κοινωνίας. Όταν τα παιδιά δεν έχουν υποστήριξη από το κοντινό τους περιβάλλον, τότε πρέπει να τα στηρίξουμε εμείς, η κοινωνία. Αλλιώς είναι χαμένα. Αυτή η στήριξη δεν είναι στο επίπεδο που θα έπρεπε. Εκεί βρίσκω εγώ τον πολιτισμό, εκεί βρίσκω την «ανωτερότητα» μιας φυλής. Να στηρίζει αυτούς που έχουν ανάγκη, έτσι ώστε να βρεθούν στην ίδια μοίρα. Αυτό είναι το σημαντικότερο. Αυτά είναι τα παιδιά που δεν έχουν προλάβει. Κάποια στιγμή αυτά τα παιδιά θα τελειώσουν την ποινή τους…

    – Και τότε;

    Και τότε η πρόληψη δεν θα είναι επί του γενικότερου πληθυσμού. Όταν το παιδί φύγει από τη φυλακή έχει ονοματεπώνυμο. Θα πάει σε μια συγκεκριμένη γειτονιά και σε ένα σπίτι να μείνει. Μπορούμε να προσανατολίσουμε τις δυνάμεις μας σε αυτά τα 500 παιδιά σε όλη την Ελλάδα που αποφυλακίζονται. Αυτά πρέπει να στηρίξουμε και να τα δυναμώσουμε ψυχικά, σωματικά και υλικά να βρουν και μια δουλειά. Ενα σχολείο είναι όλο κι όλο αν τα μαζέψεις όλα αυτά τα παιδιά που αποφυλακίζονται σε όλη την Ελλάδα.

    – Έχετε μετανιώσει για την πορεία που ακολουθήσατε; Σας πέρασε ποτέ τέτοια σκέψη; 

    Οχι, όχι! Είναι δύσκολα, υπάρχουν προβλήματα, αλλά για να βλέπετε να είμαι τόσα χρόνια προφανώς από κάπου γεμίζω μπαταρίες, από κάπου ανατροφοδοτώ μπαταρίες. Το έχω σκεφτεί πολλές φορές. Υπάρχουν προβλήματα που με απασχολούν ακόμη και το βράδυ κι όμως δεν κουράζομαι ποτέ. Ξεκουράζομαι βλέποντας τα μάτια των μαθητών μου. Βλέποντας τον τρόπο που με κοιτούν, τον τρόπο που αγκαλιάζουν το σχολείο. Αυτό είναι ανατροφοδότηση. Ή ανοίγεις το messenger και βλέπεις ένα μήνυμα από κάποιον που δεν τον θυμάσαι. Μου έχει τύχει. Κάποτε, μου έγραφε ο συγκεκριμένος, κάνατε κάτι και δεν θα σας είπα ευχαριστώ. Εγώ το είχα ξεχάσει τι του είχα κάνει. Αυτό σου δίνει να καταλάβεις ότι πρέπει να συνεχίσει και ότι αξίζει τον κόπο.

     

     

    Διαβάστε ακόμα, Nίκος Αλιβιζάτος: «Δεν πιστεύω πως το νομοσχέδιο για τα πανεπιστήμια σημαίνει αστυνομοκρατία».

     

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top