Η αλήθεια είναι πως είναι εύκολο να χάσεις τ’ αβγά και τα πασχάλια. Πότε ξεκινάνε απ’ την καρδιά, πότε απ’ την ανάποδη και τρέχα γύρευε ποια λέσχη συμβολίζουν.
Το μπέρδεμα, ως συνήθως, αρχίζει απ’ τις λέξεις. Και μάλιστα από τις ονομασίες τους στη γλώσσα του Σαιξπήρου: Πρέπει να λέμε «Regimental Tie» ή «Repp Tie»;
Regimental Tie
Η προέλευση της πρώτης είναι η πιο εύκολη στην κατανόησή της: το ζητούμενο ήταν για τους Βρετανούς στρατιωτικούς στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αι. να δηλώσουν το σύνταγμα στο οποίο ανήκαν, είτε για λόγους πρακτικούς (να ξεχωρίζεις τον φίλο από τον εχθρό σου) είτε για λόγους επίδειξης (να διατρανώσεις την υπερηφάνειά σου του ανήκειν σε ένα σώμα).
Αυτή η καθαρά στρατιωτική ονομασία προέλευσης δεν επαρκεί, ωστόσο, για να δηλώσει τις ίδιες ριγέ γραβάτες που όμως φοριούνται εντός ενός αστικού πλαισίου: αθλητικό όμιλο, σύνδεσμο, αδελφότητα και, ασφαλώς, μια σχολή ή ένα πανεπιστήμιο.
Γιατί, στα τέλη του 19ου αι. στο Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν σύνηθες να σηματοδοτείς την ιδιότητα του μέλους μιας κοινότητας με μια γραβάτα της λέσχης ή της σχολής σου. Μια παράδοση που είναι σε ισχύ ακόμα και σήμερα στον αγγλοσαξονικό κόσμο.
Repp Tie
Όσο για την ονομασία «Repp Tie», η οποία ορίζει ένα είδος υφάσματος (το γαλλικό «reps»), μπορεί να φαντάζει πιο ακριβής και συνολική, αλλά είναι κι αυτή συζητήσιμη από ετυμολογικής άποψης.
Η λέξη «repp» περιγράφει ένα βαρύ ύφασμα από μετάξι, μαλλί ή βαμβάκι, του οποίου η ιδιαιτερότητα έγκειται στο ότι όντως εμφανίζει λοξές γραμμές, αλλά η χρήση του δεν είναι ενδυματολογική: πρόκειται για ύφασμα επίπλωσης, λόγου χάρη για κουρτίνες, πράγμα το οποίο αναφέρει ο Μαρσέλ Προυστ στο «Από την πλευρά του Σουάν». Χρήση του σε ρούχο συναντάμε μόνο στον Μπαλζάκ, στην «Τριαντάχρονη γυναίκα» του 1832.
Οπότε στο ερώτημα αν πρέπει να μιλάμε για «Repp» ή «Regimental», η απάντηση είναι να προτιμάμε το «Repp Tie», εκτός κι αν πρόκειται πράγματι για γραβάτα του στρατού. Αλλά, και σ’ αυτήν την περίπτωση, ο γαλλικός όρος «γραβάτα club» είναι περισσότερο ενδεδειγμένος, για να δηλώσεις ότι είσαι μέλος κάπου.
Προς ποια κατεύθυνση φοριούνται οι ρίγες;
Να ένα ακόμα θέμα σχετικά με το οποίο κανένας δεν καταλαβαίνει Χριστό. Κι αυτό γιατί, όταν λέμε «από αριστερά προς τα δεξιά», σε τι αναφερόμαστε; Σ’ αυτόν που την κοιτάει ή σ’ αυτόν που τη φοράει; Μπέρδεμα. Φυσικό είναι να δημιουργούνται έτσι διάφοροι αστικοί μύθοι, πολλοί και αόριστοι, που μιλάνε για την υποτιθέμενη σχέση μεταξύ φοράς της ρίγας και ανθρώπινης καρδιάς.
Για να σταματήσετε μια και καλή να πελαγοδρομείτε, ένα πράγμα πρέπει να συγκρατήσετε: όταν μιλάμε για αριστερά ή δεξιά, αναφερόμαστε στην πραγματικότητα πάντα για τον ώμο εκείνου που φοράει τη γραβάτα. Άρα μια γραβάτα της οποίας οι ρίγες πάνε από αριστερά προς τα δεξιά είναι μια γραβάτα της οποίας οι ρίγες ξεκινούν από τον αριστερό ώμο εκείνου που τη φοράει και κατεβαίνει προς τη δεξιά του πλευρά. Punkt.
Οπότε, έχουμε και λέμε, οι Βρετανοί, και κατ’ επέκταση οι Ευρωπαίοι, βάζουν τη γραβάτα τους από αριστερά προς τα δεξιά, ενώ οι Αμερικανοί από δεξιά προς τα αριστερά.
Οι ιστορίες που υποτίθεται ότι εξηγούν το λόγο αυτής της αντιστροφής είναι πολυπληθείς, πολυποίκιλες και ανεπαλήθευτες. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εξηγεί ότι η διαφορά αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι κρεμάνε το τουφέκι στον αριστερό ώμο, ενώ οι Αμερικανοί ομόλογοί τους στο δεξί.
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο πεζή και ελάχιστα ηρωική. Το 1920, η μόδα της γραβάτας club κάνει θραύση στη Μ. Βρετανία, οπότε ο περίφημος οίκος Brooks Brothers στη Νέα Υόρκη αποφασίζει να εισάγει την ιδέα και να τη λανσάρει στις ΗΠΑ. Αλλά για να προσθέσει τη δική του πινελιά, αποφασίζει να αντιστρέψει τις ρίγες. Αμερικανιά λοιπόν και τίποτε άλλο.
Το εγχείρημα θα γνωρίσει τεράστια επιτυχία. Στο πιτς φιτίλι θα μετατραπεί σ’ ένα από τα πιο ανγνωρίσιμα σύμβολα του preppy look και θα γίνει ο απόλυτος άρχων των πανεπιστημιουπόλεων, ειδικά εκείνων της Ivy League.
Πλάκα δεν έχει;
Διαβάστε ακόμα: Μια μικρή αναδρομή στην ιστορία του μπλε στον κόσμο της μόδας και της ζωής μας