Ανήκουμε στην Ανατολή που στρέφει το βλέμμα της προς τη Δύση. Ή, αντιστρόφως: το δυτικοφυές (sic) του παρόντος μας έχει εγκολπωθεί το πνεύμα της Ανατολής. Η μίξη, με την ευταξία που της προσέδωσε ο χρόνος, αλλά και ο οίστρος συγκεκριμένων ανθρώπων, επέδρασε ακόμη και στη Βασιλεύουσα. Αυτό που θεωρούμε στις μέρες ως αναλλοίωτο αποτύπωμα της Κωνσταντινούπολης, είναι εν πολλοίς δημιούργημα του αρχιτέκτονα Alexander Vallaury.
Ως άλλος… Τσίλερ στην Αθήνα του 19ου αιώνα, ο Vallaury άφησε το αποτύπωμά του στην αρχιτεκτονική ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Μια εποχή που ήταν συνυφασμένη με τον Οριενταλισμό, συμβολίζοντας μια αναζήτηση για την αρχιτεκτονική ταυτότητα. Αυτή η εποχή αντανακλούσε ένα μείγμα Ανατολής και Δύσης, δημιουργώντας εμβληματικά αριστουργήματα που παραμένουν ορόσημα ακόμη και σήμερα.
Εις εκ των κορυφαίων αρχιτεκτόνων εκείνης της εποχής, ο Alexander Vallaury ξεχώρισε ως οραματιστής του οποίου τα έργα καθορίζουν τον ορίζοντα της Κωνσταντινούπολης. Φαίνεται, όμως, πως το όραμά του δεν ήταν αποτέλεσμα μιας κάποιας τυχαιότητας, αλλά έχει να κάνει και με τις δικές του καταβολές. Γεννήθηκε το 1850 σε μια λεβαντική οικογένεια στην Κωνσταντινούπολη. Πιθανότατα ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του στο Saint Joseph πριν ακολουθήσει αρχιτεκτονικές σπουδές στο Παρίσι. Σπούδασε στη διάσημη Ecole des Beaux-Arts στο Παρίσι και κέρδισε το Prix de Rome το 1855. Αφού ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του το 1880, επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη.
Άρχισε να παράγει τα πρώτα του έργα στην Κωνσταντινούπολη το 1882, και ένα από τα πρώτα του κτίρια ήταν η Ακαδημία Καλών Τεχνών, που βρισκόταν στο πάρκο Gulhane. Όπως και το Pera Palace Hotel, ένα από τα παλαιότερα κτίρια της Κωνσταντινούπολης, που συνδυάζει αρ νουβό, νεοκλασικό και οριενταλιστικό αρχιτεκτονικό στιλ και λειτουργεί εδώ και 130 χρόνια. Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του ξενοδοχείου είναι το “Domed Hall”, με τις πολύχρωμες τεχνητές μαρμάρινες καμάρες, τους ξύλινους θόλους με γυάλινη κορυφή και τα κομψά ξύλινα δικτυωτά παράθυρα. Η αίθουσα αυτή θεωρείται σύμβολο της Κωνσταντινούπολης και της Ανατολής, ως ο τελευταίος σταθμός του Orient Express.
Άλλο ένα σημαντικό έργο του είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης, ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία στον κόσμο, το οποίο ξεχωρίζει για τη νεοκλασική αρχιτεκτονική του. Ολοκληρώθηκε τμηματικά (το 1891, το 1903 και το 1907) από τον Alexander Vallaury και χτίστηκε κατόπιν αιτήματος του Osman Hamdi Bey με σκοπό να παρουσιάζει την πολιτιστική κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Χτισμένο μεταξύ 1900 και 1904, το Abdulmecid Pavilion βρίσκεται στο Άλσος Baglarbasi στο Kuzguncuk. Είαι χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων, ενώ συνεχίζει να φιλοξενεί καλεσμένους και σήμερα. Ο Alexander Vallaury άφησε και σ’ αυτό τη σφραγίδα του. Όπως έκανε και με το ιστορικό κτήριο του Ελληνικού Ορφανοτροφείο Buyukada, που βρίσκεται στον λόφο της Μονής Buyukada και χτίστηκε το 1898-1899. Αν και το κτίριο έχει ερειπωθεί με την πάροδο του χρόνου, εξακολουθεί να έχει ιστορική σημασία.
Σπουδαίο έργο του υπήρξε και η Ottoman Bank. Βρίσκεται στο Γαλατά και ολοκληρώθηκε το 1892. Αυτή η κατασκευή συνδυάζει νεοκλασικά και οριενταλιστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία και συνεχίζει να παρακολουθεί θαρρείς την ιστορία της Κωνσταντινούπολης.
Άλλα σημαντικά έργα του είναι το Τζαμί Hidayet που ανακατασκευάστηκε επί Σουλτάνου Abdulhamid του Β, το 1887 και είναι γνωστό ως Hidayet Τζαμί. Ο Vallaury σχεδίασε ακόμη το Τζαμί Osman Reis που αποπερατώθηκε το 1903 κατα παραγγελία του αξιωματικού του ναυτικού Osman Reis.
Έργο Vallaury είναι και το περίφημο Omer Abed Khan που κατασκευάστηκε το 1909, κατά παραγγελία του Άραβα Izzet Pasha, καμαρώτου του σουλτάνου Abdulhamid του Β’, και βρίσκεται στο Karakoy. Ακόμα, στα τοπόσημα που μπορείτε να θαυμάσετε στην Κωνσταντινούπολη είναι και το κτήριο Decugis που βρίσκεται στην οδό Mesrutiyet στο Beyoglu από το 1895. Τέλος, το Mekteb-i Tibbiye-i Sahane που χτίστηκε μεταξύ 1894 και 1903. Πρόκειται για ιατρική σχολή που ανατέθηκε και αυτή στον Vallaury από τον σουλτάνο Abdulhamid τον Β’.
Διαβάστε ακόμα: Ερνέστος Τσίλλερ, ο αρχιτέκτονας που έδωσε αστική ταυτότητα στην Αθήνα – χωριό.