«Η αλληλοεπικάλυψη της ωρολογοποιίας με τη βιομηχανία κοσμημάτων είναι προφανής» (Η φωτογραφία από το ντοκιμαντέρ «Keeper of Time: A Documentary Film»).
Ο Νικόλας Μανούσος είναι ένας από τους πιο αναγνωρισμένους ειδικούς στον κόσμο της υψηλής ωρολογοποιίας. Με καταγωγή από την Ελλάδα, είναι σήμερα Εκτελεστικός Διευθυντής της Ωρολογικής Εταιρείας της Νέας Υόρκης, συντάκτης του εξειδικευμένου ηλεκτρονικού περιοδικό HODINKEE και Μέλος της Ακαδημίας του Grand Prix d’Horlogerie de Genève. Μίλησε στο Andro για το ρολόι με πάθος και γνώση, και κυρίως με την έμπειρη ματιά του πραγματικού ειδήμονα.
– Αρχίσατε τη σταδιοδρομία σας ως ειδικός σε θέματα υπολογιστών στη Silicon Valley, μέχρι που στραφήκατε στην ωρολογοποιία. Ακούγεται σαν να πήρατε τον δρόμο για τη Δαμασκό. Τι σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση, πότε και γιατί;
Απόλαυσα τον χρόνο που εργάστηκα στη Silicon Valley, αλλά ήξερα ότι δεν ήταν κάτι που ήθελα να κάνω για όλη μου την καριέρα. Λίγο μετά τον γάμο μας το 2010, η σύζυγός μου με ενθάρρυνε να εξερευνήσω την ωρολογοποιία, καθώς ήξερε ότι ήταν ένας τομέας που με ενθουσίαζε. Γρήγορα διαπίστωσα ότι οι περισσότερες σχολές ωρολογοποιίας στις ΗΠΑ ήταν χωρίς δίδακτρα και ότι υπάρχει γενική έλλειψη ωρολογοποιών. Έκανα αίτηση σε αρκετές σχολές, πέρασα συνεντεύξεις, και αποφάσισα να παρακολουθήσω τη σχολή Nicolas Hayek στο Μαϊάμι της Φλόριντα. Η σύζυγός μου και εγώ κάναμε τις βαλίτσες μας και μετακομίσαμε από το Σαν Φρανσίσκο στο Μαϊάμι, όπου άρχισα τις σπουδές μου. Η απόφαση να αλλάξω επάγγελμα ήταν δύσκολη, αλλά δεν το μετανιώνω καθόλου. Κάθε μέρα ξυπνάω και ανυπομονώ πότε θα αρχίσω πάλι να σκέφτομαι, να γράφω, να εργάζομαι επάνω στα ρολόγια.
– Έχετε τρεις εντυπωσιακούς τίτλους, ο καθένας από αυτούς χρήζει περαιτέρω διευκρίνισης. Καταρχήν, είστε Εκτελεστικός Διευθυντής της Ωρολογικής Εταιρείας της Νέας Υόρκης – New York Horological Society (HSNY).
Η Ωρολογική Εταιρεία της Νέας Υόρκης (HSNY) είναι η πρώτη συντεχνία ωρολογοποιών της Αμερικής, που ιδρύθηκε το 1866. Σήμερα, η HSNY λειτουργεί ως εκπαιδευτικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός, με αποστολή να προάγει την τέχνη και την επιστήμη της ωρολογοποιίας. Η HSNY έχει ποικίλες πρωτοβουλίες: μηνιαία σειρά διαλέξεων, ετήσιο γκαλά, υποτροφίες για μαθητευόμενους ωρολογοποιούς και μια εξειδικευμένη ερευνητική βιβλιοθήκη. Στην εργασία μου ως Εκτελεστικός Διευθυντής της HSNY διαχειρίζομαι όλες τις καθημερινές λειτουργίες του οργανισμού.
«Η προσωπική μου αγαπημένη πτυχή της ωρολογοποιίας είναι η μηχανολογία» (Αριστερή φωτογραφία: Victor G Jeffreys II).
– Επίσης είστε Τεχνικός Συντάκτης στο εξειδικευμένο ηλεκτρονικό περιοδικό HODINKEE.
Το HODINKEE είναι ο κατεξοχήν προορισμός για όλα τα πράγματα στον κόσμο της ωρολογοποιίας, καθιστώντας τα ρολόγια και τις πληροφορίες σχετικά με αυτά προσιτά σε όλους. Άρχισα να γράφω για το HODINKEE το 2015, με εξειδίκευση σε άρθρα σχετικά με το τεχνικό περιεχόμενο της ωρολογοποιίας. Είναι αξιοσημείωτο να παρατηρεί κανείς την ανάπτυξη του HODINKEE τα τελευταία χρόνια και είμαι πολύ χαρούμενος που εξακολουθώ να συνεισφέρω.
– Και τέλος είστε και Μέλος της Ακαδημίας του Grand Prix d‘Horlogerie de Genève.
Ο κύριος σκοπός του Ιδρύματος του Grand Prix d‘Horlogerie de Genève (GPHG) είναι η ανάδειξη και η ετήσια βράβευση των πιο αξιόλογων σύγχρονων δημιουργιών και η προώθηση της τέχνης της ωρολογοποιίας παγκοσμίως. Τα μέλη της Ακαδημίας του GPHG έχουν τη βασική αποστολή να προτείνουν τα επιλέξιμα μοντέλα ρολογιών – παράλληλα με τις παραδοσιακές συμμετοχές των εμπορικών σημάτων – και να συμμετέχουν στις διάφορες ψηφοφορίες για τον καθορισμό των νικητών.
Πρόπλασμα μηχανισμού σε ρολόι που σχεδιάζει ο Νικόλας Μανούσος.
– Ειδικά για την Ακαδημία του GPHG, θα ήθελα να μας πείτε περισσότερα για τον τρόπο με τον οποίο αποφασίστηκαν τα βραβεία από την επιτροπή. Η τελετή είναι διασκεδαστική όπως τα Όσκαρ; Εξαιτίας του κόστους συμμετοχής και της άρνησης πολλών εταιρειών να συμμετέχουν, αμφισβητείται κατά πόσον είναι πραγματικά αντιπροσωπευτική του κλάδου. Οπότε ποιος είναι ο ρόλος και οι δυνατότητες αυτού του θεσμού;
Είχα μια πολύ ωραία εμπειρία συμμετέχοντας στην Ακαδημία του GPHG, αλλά δεν είχα ακόμη την ευκαιρία να παρευρεθώ στην τελετή τους στη Γενεύη. Ως Μέλος της Ακαδημίας, η δουλειά μου είναι κυρίως να ψηφίζω για ρολόγια που εντάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες ανάλογα με το στυλ ή τη λειτουργία τους. Θα ήταν υπέροχο να δούμε περισσότερες εταιρίες να ανταγωνίζονται στο GPHG, ειδικά μερικά από τα πιο διάσημα brands που δεν ανταγωνίζονται επί του παρόντος. Διαγωνισμοί όπως το GPHG είναι ο τρόπος με τον οποίο ένας κλάδος μπορεί να αναγνωρίσει συλλογικά σημαντικά επιτεύγματα.
– Είχατε δημιουργήσει την Firehouse Horology, ένα εργαστήριο που δημιουργεί πατενταρισμένα ελατήρια ισορροπίας (balance spring) πυριτίου για μηχανικά ρολόγια. Το 2019 ανακοινώσατε τη συνεργασία σας με την περίφημη F.P. Journe. Αυτό ακούγεται συναρπαστικό.
Σας ευχαριστώ! Δυστυχώς, η Firehouse Horology έκλεισε το 2020. Είχαμε ένα εξαιρετικό προϊόν, αλλά συναντήσαμε δυσκολία στην πώλησή του. Σίγουρα έμαθα πολλά για τη νανοκατασκευή κατά τη διάρκεια του χρόνου που δούλευα σε αυτά τα ελατήρια από πυρίτιο.
Δουλεύοντας στο εργαστήριο εν καιρώ Covid-19. Δεξιά: Ένα εκλεκτό δείγμα υψηλής ωρολογοποιίας από την Audemars Piguet.
– Μηχανική/ιστορία /αισθητική. Τις ορίζετε ως τις τρεις πτυχές της ωρολογοποιίας. Τι σημαίνουν για εσάς;
Αυτές οι τρεις πτυχές είναι που κάνουν την ωρολογοποιία ένα τόσο ποικιλόμορφο πεδίο μελέτης. Ανεξάρτητα από το ποιο είναι το προσωπικό σας ενδιαφέρον για την ωρολογοποιία, υπάρχει κάποια πτυχή της που θα μπορούσε να σας προσελκύσει. Τα ρολόγια έχουν απίστευτους δεσμούς με την ιστορία, που είναι συναρπαστικό να εξερευνήσετε. Σκεφτείτε το ναυτικό χρονόμετρο – αυτά τα ρολόγια άλλαξαν τον κόσμο επιτρέποντας την ασφαλή ναυσιπλοΐα στους ωκεανούς. Η αισθητική της ωρολογοποιίας είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Η αλληλοεπικάλυψη με τη βιομηχανία κοσμημάτων είναι προφανής, αλλά η τέχνη του φινιρίσματος των μηχανισμών αποτελεί μια ειδικότητα από μόνη της…
– Και η μηχανική πλευρά;
Η προσωπική μου αγαπημένη πτυχή της ωρολογοποιίας είναι η μηχανολογία. Υποθέτω ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είχα προηγούμενη καριέρα στη μηχανική λογισμικού. Μου αρέσει να σκέφτομαι δύσκολα μηχανολογικά προβλήματα και τις λύσεις τους.
– Υπάρχουν προσωπικότητες που προφανώς έχουν ιδιαίτερη σημασία για εσάς, όπως ο George Daniels.
Δεν γνώρισα ποτέ τον George Daniels, αλλά μου έχει διδάξει περισσότερα για την ωρολογοποιία από οποιονδήποτε άλλον. Έχω διαβάσει όλα τα βιβλία του πολλές φορές και εξακολουθώ να ανατρέχω σε αυτά μέχρι σήμερα. Μπορώ να πω με ασφάλεια ότι χωρίς τη συμβολή του Daniels στην ωρολογοποιία, η ανεξάρτητη ωρολογοποιία όπως την ξέρουμε σήμερα ίσως να μην υπήρχε. Έχω γνωρίσει τον προστατευόμενο του George Daniels, τον Roger W. Smith, και τον θεωρώ στενό φίλο. Ο Smith συνεχίζει την κληρονομιά του Daniels, ενώ παράλληλα καινοτομεί με συναρπαστικούς τρόπους. Η ομοαξονικός μηχανισμός διαφυγής του με ένα γρανάζι (single wheel co-axial escapement) είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός στην αποτελεσματικότητα της διαφυγής, και η επικείμενη εργασία του με τις νανοτεχνολογίες θα είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός στην αύξηση της μακροζωίας των μηχανικών ρολογιών.
«Το λεπτό εξακολουθεί να έχει εξήντα δευτερόλεπτα, ανεξάρτητα από το αν φοράτε μηχανικό ρολόι, ρολόι χαλαζία ή καθόλου ρολόι».
– Πόσο σας επηρέασε και ο περίφημος François-Paul Journe;
Είχα την τύχη να συνεργαστώ στενά με τον François-Paul Journe κατά την ανάπτυξη των ελατηρίων σιλικόνης για την Firehouse Horology. Ο Journe μου δίδαξε πάρα πολλά σχετικά με την υπομονή και την επιμονή, ακόμη και όταν εργάζεται κανείς σε πολύ δύσκολες εργασίας έρευνας και ανάπτυξης. Ο Journe ήρθε στη Νέα Υόρκη για να δώσει την τελευταία διάλεξη στο HSNY πριν από την πανδημία. Θυμάμαι έντονα εκείνη τη βραδιά – ήταν μια κατάμεστο αίθουσα, με τόσο μεγάλο ενθουσιασμό διάχυτο στον χώρο.
– Το να είσαι ωρολογοποιός είναι επάγγελμα, χόμπι ή δεξιότητα;
Είναι λίγο απ’ όλα, αλλά γι’ αυτό το απολαμβάνω τόσο πολύ! Η ωρολογοποιία δεν γίνεται ποτέ βαρετή, πάντα υπάρχει κάτι καινούργιο να μάθεις. Μπορείτε να το απολαμβάνετε ως χόμπι, να έχετε μια φυσική ικανότητα γι’ αυτή ή να ασχοληθείτε μαζί της σε πλήρη απασχόληση ως επάγγελμα. Αυτή η ποικιλομορφία είναι ο λόγος για τον οποίο συνιστώ πάντα στους ανθρώπους να εξετάζουν την ωρολογοποιία ως μια βιώσιμη επιλογή καριέρας.
– Τα μηχανικά ρολόγια έχουν κάποια πραγματική χρησιμότητα στις μέρες μας ή είναι κάτι σαν καλτ συνήθεια που απλά δεν θα πεθάνει;
Ναι, έχουν απολύτως πραγματική χρήση. Το λεπτό εξακολουθεί να έχει εξήντα δευτερόλεπτα, ανεξάρτητα από το αν φοράτε μηχανικό ρολόι, ρολόι quartz ή καθόλου ρολόι. Ο χρόνος είναι ο κοινός παρονομαστής για όλους μας.
– Θεωρείτε ως ωρολογιακά ενδιαφέροντα μόνο τα μηχανικά ρολόγια ή εκτιμάτε επίσης τα quartz, τα ηλεκτρονικά, τα smartwatches;
Μου αρέσει όταν ο καθένας φοράει οποιοδήποτε ρολόι, αλλά από την δική μου πλευρά ως μηχανικός εκτιμώ κυρίως τα μηχανικά ρολόγια.
«Η ωρολογοποιία δεν γίνεται ποτέ βαρετή, πάντα υπάρχει κάτι καινούργιο να μάθεις».
– Στις μέρες μας το «ρολόι» εγγράφεται όλο και περισσότερο κάτω από τον όρο «είδος πολυτελείας». Έχει παραμεληθεί η μηχανική πτυχή;
Σήμερα, τα μηχανικά ρολόγια δεν είναι απαραίτητα για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων. Εξαιτίας αυτού, μπορούν να θεωρηθούν αντικείμενο πολυτελείας. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι κακό σε αυτό, αρκεί να θυμόμαστε την ιστορία των μηχανικών ρολογιών. Δεν ήταν πάντα μόνο αντικείμενα πολυτελείας. Στο παρελθόν, ένα μηχανικό ρολόι ήταν ένα χρηστικό αντικείμενο, το οποίο έβλεπε κανείς συχνά.
– Τι αναζητάτε εσείς προσωπικά σε ένα ρολόι; Έχετε συλλογή και συγκεκριμένες προτιμήσεις;
Δεν είμαι μεγάλος συλλέκτης ρολογιών, αλλά μου αρέσουν τα ρολόγια τσέπης. Θεωρώ ότι τα ρολόγια τσέπης είναι υποτιμημένα σήμερα, και μπορεί να επανέλθουν στο εγγύς μέλλον. Συγκεκριμένα, μου αρέσει να συλλέγω αμερικανικά ρολόγια τσέπης.
Tο ρολόι τσέπης Hamilton 992B (Φωτογραφία: demesy.com).
– Αν κάποιος θα ήθελε να συλλέξει ρολόγια ή απλώς να αγοράσει ένα, τι πρέπει να προσέξει;
Το Hamilton 992B, το οποίο ήταν το τελευταίο ρολόι που κατασκευάστηκε ποτέ 100% στην Αμερική. Η παραγωγή αυτού του ρολογιού τερματίστηκε το 1969.
– Πως μπορεί κάποιος να εκτιμήσει την πιθανή αξία μεταπώλησης ενός καινούργιου ρολογιού;
Επικεντρώνομαι στις τεχνικές και ιστορικές πτυχές των ρολογιών και όχι στην αξία τους. Εξαιτίας αυτού, δεν μπορώ να δώσω μια καλή απάντηση στην ερώτησή σας.
– Ποιο είναι το καλύτερο ρολόι που έχετε φορέσει ποτέ; Και το πιο υποτιμημένο;
Είναι δύσκολο να διαλέξω μόνο ένα ρολόι που έχω φορέσει ως το καλύτερο. Αλλά το να μπορέσω να χειριστώ ένα μοναδικό ρολόι χειρός του George Daniels ήταν σίγουρα μια κορυφαία στιγμή. Το πιο υποτιμημένο θα ήταν σίγουρα το ρολόι τσέπης Hamilton 992B, όπως ανέφερα προηγουμένως.
– Ποιες είναι οι τάσεις του κλάδου; Είναι η μόδα, το μάρκετινγκ ή η μηχανική που τις υπαγορεύει;
Οι τάσεις έρχονται και φεύγουν, αλλά ο χρόνος είναι σταθερός. Ζήστε τη ζωή σας στο έπακρο, ευτυχείτε και μην ανησυχείτε για το τι είναι της μόδας!
Διαβάστε ακόμα, Laurent Lecamp: «Στα ρολόγια της Montblanc είμαστε κλασικοί και ταυτόχρονα καινοτόμοι»
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
