Aριστερά: Pedro Friedeberg, Hand Chair. Δεξιά: Pedro Friedeberg, Hand Chair.
Ένας καναπές-κόκκινο στόμα. Ένα τηλέφωνο-αστακός. Μια καρέκλα-στηθόδεσμος. Ένα κάθισμα-ανδρικό σώμα. Αν τα αντικείμενα οικιακής χρήσης υπάρχουν στο χώρο υποτασσόμενα στην ορθολογική λειτουργικότητά τους, αυτά και κάμποσα άλλα αντικείμενα πόθου διαδηλώνουν το παραλήρημα και τη δημιουργική διαστροφή των εμπνευστών τους.
Το Design Museum στο Λονδίνο ανοίγει στις 14 Οκτωβρίου (έως 19 Φεβρουαρίου) τις πόρτες του για να υποδεχθεί μια έκθεση που έχει υψηλό βαθμό ίντριγκας. Η έκθεση « Objects of Desire» διερευνά την επίδραση του σουρεαλιστικού κινήματος στους σύγχρονους εσωτερικούς χώρους και τη μόδα.
Η λάμπα άλογο των Front Design.
Δεν είναι τίποτα άλλο από μια ξέφρενη γιορτή του παράδοξου design όπου η πρακτικότητα δίνει τη θέση της στο παράλογο. Η πραγματικότητα υποχωρεί ατάκτως για να επιτεθεί από όλες τις μεριές η ονειρική διάσταση των καθημερινών αντικειμένων. Κάπως έτσι, ένας «κανονικός» λαμπτήρας τοποθετείται στη μορφή ενός αλόγου σε φυσικό μέγεθος ή ένα τραπέζι ένας για πόδια τέσσερις ρόδες ποδηλάτου. Τα ηχηρά και τα παράδοξα αυτής της έκθεσης δεν έχουν τέλος.
Το οργιαστικά κακόγουστο συνομιλεί με την τέχνη, ενώ τα όρια του κιτς τανύζονται σε σημείο που δεν ξέρεις αν κάποιος κάνει απλώς πλάκα ή εννοεί να φτιάξει τέτοιου είδους αχρείαστα αντικείμενα. Στην έκθεση θα βρει κανείς το διάσημο Lobster Telephone του Salvador Dalí και τον καναπέ Mae West Lips, που δημιουργήθηκαν και τα δύο το 1938 σε συνεργασία με τον άγγλο πάτρωνα Edward James.
O καναπές-φιλί του Νταλί.
Θαρρεί κανείς πως οι χαρακτηριστικοί πίνακες του Νταλί, εδώ, αποκτούν μια τρίτη διάσταση και τοποθετούνται στο χώρο ως αντικείμενα. Η αλήθεια είναι ότι τα ονειρικά έπιπλα του ισπανού ζωγράφου αποτελούν, αν μη τι άλλο, τη βασική έκφραση των ουτοπικών ιδεωδών του σουρεαλιστικού κινήματος που ξεκίνησε στο Παρίσι μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Ήταν μια επαναστατική προσπάθεια διάλυσης της υπάρχουσας αστικής κοινωνικής τάξης με την απελευθέρωση της εμμονικής, ψυχαναγκαστικής δύναμης των ονείρων στην καθημερινή ζωή. Ενώ ο Νταλί θεωρείται συμβατικά ως προδότης του κινήματος, εμφανίζεται εδώ ως ένας από τους μεγάλους δημιουργούς του σύγχρονου κόσμου, επειδή επηρέασε με την αισθητική του τη μόδα και τον κινηματογράφο.
Η βούρτσα BLESSbeauty.
Η έκθεση αποτίνει φόρο τιμής σε έναν ακόμη μέγιστο δημιουργό από την ύλη των ονείρων, τον καταλανό αρχιτέκτονα Αντόνι Γκαουντί, του οποίου τα πασίγνωστα κτίρια στη Βαρκελώνη είναι ένας θρίαμβος της φαντασίας έναντι της κανονικότητας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το ευρύτερο κίνημα art nouveau έφερε μια συνειδητή παρακμή στο «ορθόδοξο» design του τέλους του 19ου αιώνα. Πάντως, στην παρούσα έκθεση υπάρχει μια καρέκλα σχεδιασμένη από τον Γκαουντί (το 1900), της οποίας οι σκαλιστές ξύλινες καμπύλες, βερνικωμένες και γυαλισμένες σε μαργαριταρένια γυαλάδα, περιλαμβάνουν οργανικά πόδια, εξογκώματα του βολβού του ματιού, πλάτη σε σχήμα καρδιάς και χέρια έτοιμα να σε τυλίξουν και να σε αγκαλιάσουν.
Το Bottle Rack του Marcel Duchamp είναι ένα άλλο αριστούργημα της σουρεαλιστικής εμμονής: τι ήταν αυτό που έκανε τον Duchamp να εκθέσει αυτό το αιχμηρό μεταλλικό αντικείμενο ως τέχνη; Το ίδιο ισχύει και για ένα «παντόφλα-κουτάλι», ένα περίεργο ξύλινο κουτάλι με ένα παπούτσι σκαλισμένο στη λαβή του που βρήκε ο Αντρέ Μπρετόν σε μια υπαίθρια αγορά στο Παρίσι: του έγινε εμμονή και έβαλε τον Man Ray να τραβήξει τη φωτογραφία του που μπορεί κανείς να τη βρει στην έκθεση.
Αριστερά: Το Bottle Rack του Marcel Duchamp. Δεξιά: Το ανδρικό σώμα-κάθισμα της Ruth Francken
Υπάρχει μια περίεργη σχέση μεταξύ του σουρεαλισμού και του εμπράγματου κόσμου. Οι ποιητές και οι ζωγράφοι του κινήματος μαγεύτηκαν με έντονο και ολότελα διαταραγμένο τρόπο από την υλικότητα που περιέβαλλε την πραγματικότητα και ουσιαστικά φετιχοποίησαν τον υλικό κόσμο.
Η έκθεση υποστηρίζει ότι ο σουρεαλισμός έχει αποκτήσει σημαίνουσα θέση στη μεταμοντέρνα εποχή, όταν οι σχεδιαστές αποφάσισαν να αφήσουν τους εαυτούς τους ελεύθερους να διασκεδάζουν με τη φόρμα και τις εικόνες. Όμως τα εκθέματα αποδεικνύουν το αντίθετο.
Ο μεταμοντερνισμός είναι ειρωνικός, παιχνιδιάρης, ηθελημένος. Σε αντίθεση με τον σουρεαλισμό που δεν ήταν τίποτα από αυτά. Όταν η Claude Cahun φωτογραφίζει τον εαυτό της με μεταμφιέσεις που ταιριάζουν με το φύλο της, αυτό δεν φαίνεται να είναι μια επιλογή ή μια δήλωση, αλλά μια εσωτερική αναγκαιότητα.
Το τηλέφωνο-αστακός του Νταλί.
Η έκθεση μπορεί να φέρνει ξανά στον αφρό τον σουρεαλισμό, εντούτοις το «υπόγειο» μήνυμα είναι ότι αυτό το κίνημα δύσκολα μπορεί να απαντήσει στα βασικά ζητήματα του σήμερα. Είναι τόσο παλαιό και ένδοξο όσο είναι και ο κυβισμός.
Ισως στις μέρες μας αυτού του είδους οι εξτρεμισμοί και οι επαναστάσεις του ασυνειδήτου να καίγονται σαν σπιρτόξυλα από τη σφοδρότητα ενός ανέμου που φυσάει από τα βαριά πνευμόνια του τακτικού ορθολογισμού και του παμπόνηρου πραγματισμού.
Διαβάστε ακόμα: 1919-1939. Ένας αιώνας από την έκρηξη των τεχνών στο Μεσοπόλεμο.
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
