Στρατής Ελευθεριάδης – Tériade (1897-1983)

Το 1915 ο Στρατής Ελευθεριάδης φεύγει για το Παρίσι. Μέσα σε 15 χρόνια έχει καταφέρει να κερδίσει την εκτίμηση, την εμπιστοσύνη και τη φιλία όλων των μεγάλων της εποχής. (Screenshot από το trailer του ντοκιμαντέρ «Teriade»)

«To 1945, ο Tériade αγόρασε σε εξευτελιστική τιμή στο Saint-Jean-Cap-Ferrat το ερειπωμένο κτίσμα ενός ψαρά. Ήταν γι’ αυτόν το ερημητήριό του, που μισάνοιγε μόνο για τους πιο αγαπημένους του και σπουδαιότερους καλλιτέχνες, όπως τον Matisse προς το τέλος της ζωής του, που ερχόταν να χαρεί τον ήλιο και τη θάλασσα».

Αυτός ο κήπος πάνω στη θάλασσα, όπως τον αποκαλεί η Alice Tériade, η χήρα του εκδότη, ήταν ένα χαμόσπιτο γεμάτο θησαυρούς που απεικόνιζε με το καλύτερο τρόπο τη στενή σχέση που αυτός ο εκδότης βιβλίων και περιοδικών τέχνης διατηρούσε με τους καλλιτέχνες της εποχής του.

Μια μικροσκοπική τραπεζαρία βλέπει από δυο παράθυρα τις μπουκαμβίλιες, τους φοίνικες και τις καμέλιες του κήπου. Ένα μαρμάρινο τραπέζι για έξι άτομα, καλαμένιες πολυθρόνες κι ένας γωνιακός καναπές προκαλούν το αδιαχώρητο σ’ ένα δωμάτιο 9 τ.μ.

Το 1937 δημιουργεί το περιοδικό Verve (Οίστρος), το οποίο συγκεντρώνει τους μεγαλύτερους δημιουργούς του καιρού του.

Γεννημένος στη Μυτιλήνη, ο Στρατής Ελευθεριάδης, επονομαζόμενος επί το γαλλικότερον Tériade, επέλεξε να ζήσει στις όχθες της Μεσογείου, τότε που η Côte d’Azur ήταν ένα τόσο δα λιμανάκι για τους σύγχρονους καλλιτέχνες.

Αρχικά τεχνοκριτικός, δημιουργεί το 1937 το ασύγκριτο περιοδικό Verve (Οίστρος), το οποίο συγκεντρώνει τους μεγαλύτερους δημιουργούς του καιρού του, προτού καταπιαστεί με τα βιβλία τέχνης. Κάθε έντυπό του λοιπόν θεωρείται ένα έργο τέχνης.

Μέσα σε 30 χρόνια θα κυκλοφορήσει 26 τεύχη του Verve.

26 τεύχη διαστάσεων 356 Χ 264 mm θα κυκλοφορήσουν μέσα σε τριάντα χρόνια. Πολυάριθμα τυπώματα των οποίων οι λιθογραφίες είναι έργα των Matisse, Picasso, Chagall, Léger, Miró, Braque, Bonnard, αλλά και άλλων καλλιτεχνών, όπως ηλιοτυπίες έργων των Man Ray, Cartier, Lachaud, Blumenfeld, Brassaï, List, Brandt, Galloway, Rogi-André, Breitenbach και άλλων.

Ο Ελευθεριάδης συγκεντρώνει γύρω του την αφρόκρεμα της εποχής, αλλά και προσωπικότητες τελείως διαφορετικές μεταξύ τους. «Είχε το χάρισμα να ανακαλύπτει τους καλλιτέχνες», έγραψε η Alice Tériade. «Τα βιβλία του έπρεπε να είναι η ενσάρκωση της τελειότητας». Αυτό που κάνει είναι ν’ ανοίξει το δρόμο στον τομέα της αναπαραγωγής της μοντέρνας τέχνης.

Διαβάστε ακόμα: Το νόημα του στυλ από τον Γιώργο Κοτανίδη.

Στη δημοπρασία Μοντέρνας Τέχνης που έγινε στις 20 Οκτωβρίου του 2007, 15 έργα από τη συλλογή της Alice Tériade εκτιμήθηκαν στα 2 με 3 εκατομμύρια ευρώ.

Τρία απ’ αυτά έχουν μείνει ως τις μέρες μας σημαία αναφοράς: το Jazz με την υπογραφή του Matisse, το Ubu Roi του Miro και το Le Chant des morts (Το τραγούδι των πεθαμένων) του Pierre Reverdy που ο Picasso χρωματίζει μ’ έναν κόκκινο γραφισμό που αφήνει εποχή.

Ο Στρατής Ελευθεριάδης, αριστερά, μαζί με τον Henri Matisse. (Screenshot από το trailer του ντοκιμαντέρ «Teriade»)

Ο Tériade ανοίγει το διάλογο μεταξύ των καλλιτεχνών και των ποιητών, προσφέροντάς τους «ένα χώρο που θά ‘ναι δικός τους» και κατανοώντας όπως κανένας άλλος την προσέγγιση του καθένα απ’ αυτούς. Θα πει πως όλα οφείλονται στη φιλία: «Προσπάθησα τα βιβλία μου να είναι ένας κήπος. Χωρίς τη φιλία δεν θα μπορούσα νά ‘χα κάνει τίποτα». Με τον Alberto Giacometti για κολλητό του.

Γεννημένος το 1987, η οδύσσεια του Tériade ξεκινάει το 1915. Μοναχογιός ενός σαπωνοποιού της Λέσβου, ο Στρατής Ελευθεριάδης φεύγει στα 18 του για το Παρίσι, τη «μοντέρνα Αθήνα». Εκεί γνωρίζει τον μποέμικο κοσμοπολιτισμό και τα βραδινά καλλιτεχνικά καφενεία.Το 1926 αρχίζει να εργάζεται ως τεχνοκριτικός στο Cahiers d’art. Στα τέλη της δεκαετίας έχει κερδίσει την εκτίμηση, την εμπιστοσύνη και τη φιλία όλων των μεγάλων της εποχής.

Δεν υπήρξε ποτέ εκκεντρικός στο στυλ του και πάντα είχε καταπληκτικό γούστο στις γραβάτες και τα φουλάρια. (Screenshot από το trailer του ντοκιμαντέρ «Teriade»)

Ήταν αυτό που ονειρευόταν. Όπως γράφει o Michel Anthonioz:«Μέσα από τις παρισινές επιθεωρήσεις μόδας, των οποίων ήταν συνδρομητής, διείσδυσε σε ό,τι ήταν για εκείνον τα Άγια των Αγίων. Η υψηλή ραπτική εξακολούθησε να τον συναρπάζει και στη συνέχεια. Όντας μεγάλος φίλος μεγάλων μοδίστρων (Chanel, Balenciaga, Dior…) έφερε μάλιστα σε επαφή τον Dior με τον Matisse. Δεν υπήρξε, όμως, ποτέ εκκεντρικός. Είχε ωστόσο καταπληκτικό γούστο στις γραβάτες και τα φουλάρια».

Ο Στρατής Ελευθεριάδης ήταν ένας άνθρωπος που τον συνάρπαζε η υψηλή ραπτική και το έδειχνε στις εμφανίσεις του. (Φωτογραφία: Teriade project)

Επτά χρόνια αργότερα, δημιουργεί μαζί με τον εκδότη Albert Skira το σουρεαλιστικό περιοδικό Minotaure. Εξαιτίας της αυξανόμενης επιρροής του André Breton και της ομάδας του, σηκώνεται και φεύγει το 1936. Την ίδια εποχή στήνει το περιοδικό Le voyage en Grèce (Το ταξίδι στην Ελλάδα). Κι ένα χρόνο αργότερα παρουσιάζει «το πιο όμορφο περιοδικό του κόσμου»: το Verve.

Το 1949 ξεκινά ένα ειδύλλιο που δεν θα τελειώσει ποτέ. Ο Tériade συναντά τη γυναίκα της ζωής του, την Alice Génin, είκοσι χρόνια μικρότερή του. «Έχει θαμπωθεί από την απλότητα αυτού του ανθρώπου, του τόσο λαμπρού και καλλιεργημένου». Εκείνος «είναι βέβαιος πως έχει δίπλα του την ιδανική σύντροφο». Είναι εκείνη στην οποία δεν θα ζητήσει ποτέ τίποτα, από την οποία τα περιμένει και θα πάρει τα πάντα.

Μετά τη δωρεά του μουσείου για τον Θεόφιλο το 1964, από το 1970 θ’αρχίσουν μια σειρά εκθέσεις σ’ όλη την Ευρώπη που θα κρατήσουν εννέα χρόνια. Το 1979, ο Tériade έχει τη χαρά να παραστεί στα εγκαίνια του Μουσείου του στη Μυτιλήνη. Το ταξίδι παίρνει τέλος το 1983. Σήμερα αναπαύεται στο Montparnasse.

Δείτε το trailer του ντοκιμαντέρ Teriade:

Διαβάστε ακόμα: Ελλήνων Ύφος – Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-1944).

TAGS :
Ελλήνων Ύφος Θεόφιλος ζωγράφος Στρατής Ελευθεριάδης τέχνη

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook