Προ αιώνων και σήμερα. Το σπασουάρ παραμένει ένα ξεχωριστό αντρικό αξεσουάρ.

Το αντικείμενο έχει παρελθόν στο οποίο αξίζει να ενσκήψεις. Καθότι τούτη η ιστορία στοχεύει απροσχημάτιστα κάτω από τη ζώνη, κακείθεν του ερπετοειδούς εγκεφάλου, πλησιόχωρα της γλωσσικής περιοχής, εφαπτόμενο με τη σφαίρα των ανώτατων σπουδών όπου ξεψαχνίζονται οι πολιτικές, κοινωνικές, αισθητικές, συμβολικές εξελίξεις περί του σώματος και των εκδύσεών του.

Θριαμβικό στην Αναγέννηση, διακριτικό στους κλασικούς χρόνους, άφυλο στις μέρες μας. Αυτό το αξεσουάρ, προορισμένο να κλείνει τα παντελόνια μας, ικανό να φανερώνει νοοτροπίες, αξίζει προσοχής. Ανακαλύπτεις εκ νέου τον Βενετσιάνο Καρπάτσο, κατανοείς διαφορετικά τον Μπρίγκελ τον Νεότερο, βλέπεις με άλλο μάτι τις διαφημίσεις της Eminence.

Αρκεί να ρίξεις μια ματιά στη φορεσιά του Ερρίκου Η΄ (1491-1547), ώστε να καταλάβεις την προσπάθεια που κατέβαλε για να αναδείξει τα απόκρυφά του.

Και χαμογελάς, γιατί καταλαβαίνεις ότι η ιστορία του σπασουάρ είναι επίσης εκείνη της θέσης των άμοιρων ανδρών στην κοινωνία. Σου λέει ένα σωρό πράγματα για τη σεξουαλικότητα, το φαίνεσθαι, τη θρησκεία, τα ήθη, την αισχύνη, τις σχέσεις μεταξύ των φύλων, την εξουσία στο πέρασμα των αιώνων, όλ’ αυτά…

Αρκεί να ρίξεις μια ματιά στη φορεσιά του Ερρίκου Η΄ (1491-1547), ώστε να καταλάβεις την προσπάθεια που κατέβαλε για να αναδείξει τα απόκρυφά του. Επί της βασιλείας του, ένα από τα πιο σημαντικά συμπαρομαρτούντα της ανδρικής αμφίεσης ήταν ο «προκεχωρημένος», υπογραμμισμένος καβάλος. Μια τσέπη όπου φόρτωνε το βιος του.

Επί της βασιλείας του Ερρίκου Η’, ένα από τα πιο σημαντικά συμπαρομαρτούντα της ανδρικής αμφίεσης ήταν ο «προκεχωρημένος», υπογραμμισμένος καβάλος.

Η ενδυματολογική αυτή διάταξη ήτο γνωστή ως «όσχεο», «scrotum». Και, σύμφωνα με τον Ερρίκο, όσο πιο φουσκωμένη ήταν τόσο το καλύτερο. Ραμμένη και ενισχυμένη για να αναδείξει κατά πώς πρέπει την περιοχή, έγινε της μόδας να φαίνεται αενάως σηκωμένη –εμφανής δήλωση πολιτικής και οικονομικής ισχύος, όπως και φρενήρους ζωτικότητας. Του στυλ «Χαίρομαι που σας βλέπω».

Ο βασιλεύς ήταν τόσο ένθερμος θιασώτης του καβάλου ώστε είχε εγκαταστήσει ένα ξύλινο αγαλματάκι της αφεντομουτσουνάρας του στον Πύργο του Λονδίνου με μυστικό μηχανισμό υπογείως. Όταν περπατήσετε στο σωστό σημείο, το όργανο σηκώνεται. Ο Ερρίκος ήταν στείρος.

Στο Μεσαίωνα λειτουργούσε ως προστατευτικό κέλυφος. Είναι ο πρόδρομος της μπραγκέτας, σύμβολο του ανδρισμού, ενισχυμένο με μέταλλο ή δέρμα.

Αλλά όχι ο μόνος λάτρης του «σπασουάρ» (codfixe). Τα αρσενικά της Αυλής του χόρευαν βαλς, έχοντας παραγεμίσει και διακοσμήσει την επίμαχη περιοχή με περίτεχνα στολίδια, ακόμα και πολύτιμους λίθους, για να τραβήξουν την προσοχή. Χώνουν μέσα μαντιλάκια, επιστολές, νομίσματα, ακόμα και φρουτάκια που περιμένουν να ωριμάσουν προτού τα προσφέρουν ζεστά-ζεστά στις κυρίες. Σαν γυναικείο ντεκολτέ ένα πράγμα. Οι νεαροί ευγενείς δεν πήγαιναν πίσω. Ο καβάλος των 7χρονων ήταν μεταξωτός.

Πάμε πιο πίσω. Στα τέλη του Μεσαίωνα, η Ευρώπη οργώνεται από οπλισμένους άντρες, ο πόλεμος έχει επιβάλει το νόμο του. Θα διαρκέσει εκατό χρόνια. Οι απλοί στρατιώτες συγκρούονται σώμα με σώμα με τον εχθρό για λίγα νομίσματα. Χρειάζονται ελευθερία στις κινήσεις. Τα χιτώνια αφήνουν ακάλυπτα τα οπίσθια και τα γεννητικά όργανα γίνονται ευάλωτα. Απαιτείται ένα προστατευτικό κέλυφος. Είναι ο πρόδρομος της μπραγκέτας, σύμβολο του ανδρισμού, ενισχυμένο με μέταλλο ή δέρμα. Εξ ου κι η πολεμοχαρής έκτοτε διάσταση του λεξιλογίου.

Για ευγενείς και πολέμαρχους.

Ο 16ος αι., εποχή ανακαλύψεων, είναι εκείνος μιας αχαλίνωτης σεξουαλικότητας και το καβάλο το σύμβολό της. Το όνομα κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από την ιταλική λέξη brachetta, από το λατινικό braca που σημαίνει «τσέπη». Οι μονάρχες της Ευρώπης μόστραραν της σηκωμάρες τους κατ’ αντιστοιχίαν εκείνων της Νέας Γουιάνας. Κι έχουμε παραδειγματικούς πίνακες: του Κάρολου Κουίντου από τον Τισιάνο, του Φραγκίσκου Α΄ από τους Γάλλους αδελφούς Κλουέ, του Μαξιμιλιανού Β΄από τον Ολλανδό Αντόνις Μορ…

Ο 18ο αι. είναι σεμνός. Ο καβάλος γίνεται ένα σκέπασμα με κουμπιά, δανεισμένο από τους ναυτικούς.

Ποιος θα φανταζόταν ότι τον επόμενο αιώνα η προτεσταντική αυστηρότητα της Μεταρρύθμισης και, ύστερα, η εμμονική ιδέα της αμαρτίας με την Αντιμεταρρύθμιση θα κατάφεραν τέτοιο πλήγμα σ’ ένα τόσο εντυπωσιακό εφέ; Οι φιλόσοφοι το καταδικάζουν. Ο Μονταίνιος, το 1580 στα Δοκίμιά του, εξανίσταται, μιλάει για γελοιότητα.

Εν πάση περιπτώσει, το αξεσουάρ εξαφανίζεται με τους Βαλόνους. Είναι η φαρδιά κιλότα που θα τ’ αποτελειώσει. Ο Ερρίκος Γ΄, εγγονός του Φραγκίσκου Α΄, υιοθετεί το νέο ένδυμα, το οποίο κρύβει τον ανδρικό εξοπλισμό. Ο 18ο αι. είναι σεμνός. Ο καβάλος γίνεται ένα σκέπασμα με κουμπιά, δανεισμένο από τους ναυτικούς. Μπορείς πια εύκολα να κάνεις πιπί στην ανοιχτή θάλασσα ή στη σκιά ενός δέντρου. Αποδεκτός από τον Λουδοβίκο ΙΕ΄ και τον Ναπολέοντα.

Πύρκαβλος, ο Βρετανός σχεδιαστής μόδας Gareth Pugh έκανε μια μέρα την εξής βαρυσήμαντη δήλωση: «Οι Τυδώρ υπήρξαν οι πρώτοι σοβαροί δάσκαλοι ιππικής δεξιοτεχνίας». Θά ‘ρθει όμως η ιστορικός Grace Vicary να μας προσγειώσει. Αντί για σημάδι γονιμότητας κι ισχύος, το πράγμα πάει πακέτο με τη σύφιλη. Τον 15ο και το 16ο αι., η «γαλλική νόσος» ή «μεγάλη ευλογιά» παίρνει σβάρνα την Ευρώπη.

Η σημερινή μόδα επαναφέρει το… ζητούμενο στα απόκρυφά μας.

Για τη θεραπεία της σύφιλης, ώς το 1910, χρησιμοποιούσαν ένα μείγμα λίπους και υδραργύρου, η χορήγηση του οποίου γινόταν μέσω ενός μεγάλου δοχείου για το πέος σε σχήμα κουτιού. Κατά πάσα πιθανότητα, οι Γερμανοί μισθοφόροι ήταν οι πρώτοι που υιοθέτησαν το πακέτο, για ν’ ακολουθήσουν οι μοδάτοι αριστοκράτες – συνηθισμένοι στην ευλογιά- περί το 1530. Έτσι γεννήθηκαν τα «μαγαζιά». Το αξεσουάρ έγινε συνήθεια στην Ευρώπη, αλλά η σύνδεσή του με τη σύφιλη με τον καιρό ξεχάστηκε.

Τον 19ο αιώνα η προβολή των ανδρικών προσόντων υποκαθίσταται από το μπαστούνι και το ημίψηλο.

Εντάξει, είμαστε στο 19ο αι. τώρα. Τέρμα η κιλότα. Τη θέση της έχει πάρει ένα παντελόνι πολύ δημοκρατικό και καθωσπρέπει. Τα μαγαζιά του Ωραίου Μπρούμελ είναι καλοκουμπωμένα και καλοκρυμμένα. Ο Ανήρ δεν είναι πλέον το παγώνι του Παλαιού Καθεστώτος. Η προβολή των ανδρικών προσόντων υποκαθίσταται από το μπαστούνι και το ημίψηλο.

O Alessandro Michele της Gucci εμφάνισε τα μοντέλα του να φοράνε το αξεσουάρ στο ντεφιλέ του για την άνοιξη/καλοκαίρι 2019 (Φωτογραφία: Victor Virgile/Gamma-Rapho).

Με τη βιομηχανική επανάσταση, η ανδρική ανωτερότης εγκαταλείπει τα σύμβολα της σωματικής δύναμης, γίνεται ιδεολογική. Η επίδειξη του φύλου παύει να ενδιαφέρει. Ο άνδρας, χάρη στο όργανο σκέψης του (μυαλό), ελέγχει την τεχνική και τα γρανάζια του κόσμου. Τώρα, το φούσκωμα που αναδεικνύεται είναι το τόρσο. Όπλο της σαγήνης; Το χρήμα.

Το σλιπ ήταν μια επανάσταση, αλλά τι ζητούμενο είναι η εργονομία και όχι κάποια σεξουαλικό μήνυμα.

Σαν να μην έφτανε αυτό, η βιομηχανία υφασμάτων λανσάρει ένα ρούχο επαναστατικό: το σλιπ. Πίσω στην αφετηρία. Αλλά μην αυταπατώμεθα, τίποτα το σεξουαλικό εδώ πέρα. Το ζητούμενο είναι η στήριξη, η εργονομία. Το σπασουάρ γίνεται ξανά λειτουργικό, η προσέγγιση του σώματος υγειονομική. Ακόμα και το σλιπάκι Hom, μετά τον πόλεμο, ποντάρει στην άνεση και την ευκολία.

Η επανάσταση του φερμουάρ. Από τον δίσκο των Rolling Stones «Sticky Fingers».

Η μεγάλη καινοτομία του 20ου αι., το φερμουάρ, διακριτικό και γιούνισεξ, θα φέρει την επανάσταση στο σχεδιασμό των ρούχων (1960). Οι γυναίκες επωφελούνται, το ίδιο κι ανδρικός καβάλος. Είναι πλέον η χειρονομία ενός ανοίγματος και μια αποκάλυψης. Ωμό, σκέτα πορνογραφικό. Το υπενθυμίζει ο Γουόρχολ, σχεδιάζοντας το εξώφυλλο του Sticky Fingers για τους Rolling Stones (1971).

Το φερμουάρ εγγράφεται στο ανδρικό φαντασιακό και ως ένα εργαλείο κινδύνου. Μπλοκάρει.

Από την άλλη: πιο πρακτικό, το φερμουάρ εγγράφεται στο ανδρικό φαντασιακό ως ένα εργαλείο υψηλού κινδύνου. Μπλοκάρει. Το μεγαλύτερο δράμα μπορεί να εκτυλιχθεί σε μια αίθουσα κινηματογράφου ή, ακόμα χειρότερα, στο θεωρείο μιας όπερας, όταν η μακριά χαίτη ενός ονειρεμένου πλάσματος σκαλώνει στο φερμουάρ κάποιου πολύ γνωστού κυρίου. Άντε μετά να βρεις υδραυλικό, ψαλίδια και λοιπά. Μιλάμε για άτομα ανίδεα από τέχνη.

Η μόδα έχει τη συνήθεια να αναμασά παλιές ιδέες, οπότε είτε μέσω των ταινιών είτε στις πασαρέλες ο καβάλος επανέρχεται. Τα ανδρικά εσώρουχα του Calvin Klein δίνουν μια ιδέα. Πρόσφατα, ο Alessandro Michele de Gucci εμφάνισε τα μοντέλα του να φοράνε το αξεσουάρ στο ντεφιλέ του για την άνοιξη/καλοκαίρι 2019. Ο Αμερικανός σχεδιαστής Thom Browne έκανε το ίδιο το 2020.

Πιο πριν, ο Σούπερμαν Κρίστοφερ Ριβ φόραγε ένα μεταλλικό σπασουάρ κατόπιν απαίτησης της παραγωγής. Και το σύμπαν των κόμιξ DC φαίνεται να έχει μια προτίμηση στο εργαλείο. Τη δεκαετία του ’90, υπήρχε ένας κακός υπερήρωας ονόματι «Codpiece», ο οποίος ήταν εφοδιασμένος μ’ ένα πολυδύναμο όπλο ανάμεσα στα σκέλια.

Ο κακός υπερήρωας ονόματι «Codpiece» ήταν εφοδιασμένος μ’ ένα πολυδύναμο όπλο ανάμεσα στα σκέλια.

Επρόκειτο για ένα κανόνι, που τό ‘φτιαξε επειδή μια μέρα ένα κορίτσι στο λύκειο του είπε πως την έχει μικρή. Δυστυχώς, ο Codpiece νικήθηκε στη συνέχεια από έναν διεμφυλικό υπερήρωα ονόματι «Coagula» που του έλιωσε το κανόνι σε μια ληστεία τράπεζας. Δεν ξέρουμε ακριβώς τι μάθημα να αντλήσουμε εν προκειμένω, αλλά είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι πρέπει να βγουν κάποια συμπεράσματα σχετικά με τους κινδύνους αναβίωσης του εξαρτήματος.

Πλέον μόνο οι αθλητές φορούν σπασουάρ. Φυσικά, όχι στο κεφάλι.

Πάντως, στις μέρες μας το σπασουάρ ζεσταίνει μόνο τα απόκρυφα των αθλητών. Μπορεί στη μόδα να εμφανίζεται από καιρού εις καιρόν, αλλά η πραγματική χρηστική αξία του «κερδίζεται» από τους λογής ποδοσφαιριστές, κικ-μπόξερ και λοιπούς αθλητές που τα φορούν στις προπονήσεις και τους αγώνες τους.

 

Διαβάστε ακόμα: Ποια είναι σήμερα τα ρούχα της δουλειάς;

 

 

 

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

Button to top