Όσα ξέρουμε για την πραγματικότητα είναι λάθος

Μέλη της ομάδας Ζεν «Ντόγκεν Σάνγκα» στο ναό Κασουϊσάι, στη Σιζουόκα της Ιαπωνίας. Τρίτος από δεξιά ο Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης.

Πανκ Ζεν; Τι σχέση έχει ένα βίαιο και θορυβώδες μουσικό κίνημα της δεκαετίας του ’70 με τη γαλήνη, την ηρεμία, την περισυλλογή, την αφαιρετική διακόσμηση, τα γήινα χρώματα και τη βαθιά σοφία της Άπω Ανατολής; Καμία! Γιατί το Ζεν δεν είναι τίποτα από τα παραπάνω, αλλά η πλήρης ανατροπή όλης της αντίληψης που έχουμε για την πραγματικότητα. Είναι πολύ πιο «πανκ» από όσο ήταν ποτέ οι ρόκερς με τις παραμάνες, τα όρθια μαλλιά και τα σκισμένα ρούχα.

Το «Ζεν» που εννοούν οι περισσότεροι είναι μια καλιφορνέζικη σύγχυση της δεκαετίας του ’60 που ανακάτεψε τον καπνό από τα αρωματικά στικάκια του διαλογισμού με αυτόν της μαριχουάνας και τη σοφία της Ανατολής με τον οριενταλισμό∙ μια παρανόηση που τελικά περισσότερο έβλαψε τον κόσμο παρά τον ωφέλησε, το ακριβώς αντίθετο δηλαδή από αυτό που ήθελε ο ινδός πρίγκιπας που γεννήθηκε πριν από 2.500 χρόνια στους πρόποδες των Ιμαλαΐων και που έμεινε στην ιστορία με το παρωνύμιο «βούδας»: αυτός που κατάλαβε.

Τι κατάλαβε; Ότι ο εγκέφαλός μας δημιουργεί σκέψεις επειδή λειτουργεί ακόμα και όταν δεν τον χρησιμοποιούμε συνειδητά. Και επειδή ο ίδιος αυτός εγκέφαλος στεγάζει και τα συναισθήματά μας, πολύ συχνά τα αναμιγνύει με τις σκέψεις παράγοντας μερικά απίστευτα περίπλοκα μορφώματα, ικανά να εκτροχιάσουν ακόμα και τους πιο συγκροτημένους από μας. Αυτή δε την εκτροχιασμένη και ανισόρροπη κατάσταση, έχουμε μάθει να τη θεωρούμε «φυσική» και να την αποκαλούμε «πραγματικότητα».

Η πραγματικότητα όμως είναι κάτι άλλο, πέρα από σκέψεις και συναισθήματα∙ είναι αυτό που, όπως λέει ο Φίλιπ Κ. Ντικ,«όταν πάψεις να το πιστεύεις δεν εξαφανίζεται». Είναι η καθημερινή ζωή, αυτό που συμβαίνει εδώ και τώρα, κάθε στιγμή –βαρετό, αστείο, σοβαρό, θλιβερό, κουραστικό, συναρπαστικό, ανόητο ή ιδιοφυές. Στο βουδισμό Ζεν (γιατί το Ζεν είναι ένας κλάδος του βουδισμού) βοήθημα για να το αντιληφθεί κανείς αυτό είναι η άσκηση «Ζαζέν»: το λιγόλεπτο, χωρίς σκέψεις κάθισμα σταυροπόδι μπροστά σε έναν τοίχο, όμως αυτό δεν γίνεται μέσω Ίντερνετ. Όποιος λέει το αντίθετο, πουλάει «υπερβατικές εμπειρίες», δηλαδή ανοησίες.

Αυτό που μπορεί να προσφέρει μια τέτοια στήλη, είναι να χωρίσει το σιτάρι της πραγματικότητας από την ήρα των εγκεφαλικών υποπροϊόντων σε διάφορα καθημερινά σενάρια∙ μ’ άλλα λόγια, να θυμίσει ότι όσα ξέρουμε για την πραγματικότητα είναι λάθος. Κάθε πράξη, κάθε πρόκληση, κάθε κατάσταση που αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας μπορεί να γίνει πιο διάφανη και πιο καθαρή αν ειδωθεί μέσα από το πρίσμα του Ζεν –όχι επειδή το Ζεν είναι πανάκεια, αλλά επειδή αλλάζει το πώς βλέπουμε τα πράγματα και πώς αντιδρούμε σ’ αυτά. «Λάιφσταϊλ»; Σαχλαμάρες! Αν μιλάμε για ένα πραγματικά διαφορετικό και ασύλληπτα πιο ικανοποιητικό λάιφσταϊλ, η απάντηση βρίσκεται ακριβώς εδώ, χωρίς ανοησίες, στολίδια –ή έλεος: μια «πανκ» προσέγγιση σε μια έτσι κι αλλιώς «πανκ» και απολύτως εφαρμοσμένη φιλοσοφία.

Ο Γρηγόρης Α. Μηλιαρέσης είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής, και παρεμπιπτόντως μοναχός Ζεν.

TAGS :
Ζεν Ιαπωνία Πανκ

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook