Αχιλλέας Κυριακίδης: «Ούτε ανησυχώ, ούτε ονειρεύομαι. Το μέλλον μου έχει προδιαγραφεί από το παρελθόν μου»

«Υπάρχουν κάποια αντικείμενα που αγαπώ πολύ. Οι δικοί μου άνθρωποι τα ξέρουν».

Για τους περισσότερους, ο Αχιλλέας Κυριακίδης είναι ο άνθρωπος που μας έμαθε τον Μπόρχες. Για τους ρέκτες της λογοτεχνίας είναι ο καλύτερος τεχνίτης της μινιατούρας που διαθέτει η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Τα βιβλία του είναι μικρά σε αριθμό λέξεων και συγχρόνως πλατιά σε έκταση νοημάτων. Για τους φίλους είναι ο μαιτρ (είναι και δί-μετρος). Για όσους, όμως, τον γνωρίζουν καλά είναι ο Αχιλλέας. Δίχως πληθυντικό που δεν τον θέλει με τίποτα.

Ο Αχιλλέας Κυριακίδης είναι η φωνή του. Βαθιά, εντατική – μια φωνή ιχνηλάτης σε ημίφως. Έχεις την αίσθηση πως η φωνή του είναι σωματοποιημένη. Είναι φωνή και βλέμμα και ακοή και άγγιγμα εν ταυτώ. Περιέχει όλες τις αισθήσεις. Κι ύστερα αν σε κοιτάξει, που θα σε κοιτάξει, την ίδια εντύπωση αποκομίζεις και για τα μάτια του. Κι αν σε αγγίξει, πάλι και πάλι, νομίζεις πως και τα ακροδάχτυλά του έχουν μάτια και στόμα και ακοή. Και, τέλος, αν τον διαβάσεις, δεν γίνεται να μην σκεφτείς πως η καρδιά του είναι ένας φιλεύσπλαχνος κυνηγός της στιγμής.

Στο Andro μίλησε για το νόημα της ζωής. Τυπικά, ναι, γι’ αυτό μίλησε. Ουσιαστικά, όμως, άλλο δεν έκανε από το να ανοίξει μια ακόμη πόρτα να δούμε πίσω απ’ αυτόν, εμάς. Οι μεγάλοι δημιουργοί, άλλωστε, μάς περιέχουν.

– Πόσο συχνά νοσταλγείτε ή μετανιώνετε για το παρελθόν;
Λυπάμαι, αλλά αδυνατώ να κατανοήσω τη διάζευξη. Όποιος μετανιώνει για κάτι, δεν μετανιώνει συχνά ή σπάνια – μετανιώνει. Αντίθετα, η νοσταλγία είναι στιγμιαία ή, εν πάση περιπτώσει, μικρής διάρκειας. Κι εγώ, ναι, νοσταλγώ πολύ συχνά. Και μετανιώνω όχι για μεμονωμένες πράξεις ή παραλείψεις, αλλά για πράγματα που ίσως μπορούσα να κάνω, ίσως όχι, κι άφησα να χαθεί η ευκαιρία: να γίνω γιατρός, να μάθω μουσική, να μάθω γερμανικά.

– Ανησυχείτε για το αύριο ή κάνετε όνειρα ότι όλα κάποτε στο μέλλον θα είναι καλύτερα;
Ούτε ανησυχώ, ούτε ονειρεύομαι. Το μέλλον μου (όσο μέλλον διαθέτω) έχει προδιαγραφεί από το παρελθόν μου (απ’ αυτό διαθέτω μπόλικο). Στώμεν καλώς.

– Πώς καταφέρνετε να ζείτε στο παρόν χωρίς να τρέχει αλλού ο λογισμός σας;
Ο λογισμός μου συνεχώς τρέχει αλλού. Αυτήν ακριβώς τη στιγμή πληκτρολογώ την απάντησή μου κι αναρωτιέμαι ποια μπορεί να είναι η επόμενη ερώτησή σας. Πάντως, φαντασιοκοπώ διαρκώς – μετ’ ευτελείας και άνευ μαλακίας (ελπίζω).

– Έχετε νιώσει αληθινά ευτυχής;
Φυσικά! Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου. Και τώρα.

– Έχετε νιώσει βαθιά δυστυχής;
Ναι. Έζησα μια (μικρή) περίοδο (μεγάλης) δυστυχίας, η αίσια διάνυση της οποίας είναι αυτή που μου επιτρέπει τώρα ν’ απαντώ έτσι όπως απάντησα στην προηγούμενη ερώτηση.

«Νιώθω τόσο πολύ εξαρτημένος από τους ανθρώπους που με περιβάλλουν, ώστε δεν έχω περιθώριο να εξαρτηθώ και από κάτι άλλο».

– Θυμάστε τις υποσχέσεις που δώσατε στον εαυτό σας στην εφηβεία;
Δε θυμάμαι να του υποσχέθηκα ποτέ τίποτα. Κι αν του έδωσα κάποια υπόσχεση και δεν την τήρησα, θα μου το ’λεγε. Ωμά.

– Καταφέρνετε να χαίρεστε με τα απλά πράγματα της ζωής και ποια είναι αυτά για εσάς;
Κάποτε, στην ερώτηση «Τι είναι ευτυχία για σας», από το Ερωτηματολόγιο του Προυστ, απάντησα: «Ευτυχία για μένα είναι να μπαίνω στο αυτοκίνητό μου το πρωί, ν’ ανοίγω το ραδιόφωνο και να “πέφτω” στο adagio από το Κοντσέρτο για Κλαρινέτο του Μότσαρτ». Αλλά… δεν ξέρω… ποια είναι τα «απλά πράγματα της ζωής»; Μάλλον δεν πρέπει να εννοείτε την τέχνη. Οπότε, για να μη σας αφήσω με το παράπονο, ας παραθέσω μια στιγμή ησυχίας που μοιραζόμαστε με τη γυναίκα μου, τη συντροφιά με τα παιδιά μου, το αγκάλιασμα μ’ έναν φίλο που έχω να δω καιρό, το καλοκαίρι, την πρώτη βύθιση του σώματος στη θάλασσα κάθε καλοκαίρι, έναν ωραίο εσπρέσο τη στιγμή που τον χρειάζομαι.

– Έχετε πάθη; Αφήνεστε στα πάθη σας ή αντιστέκεστε;
Μα για ποιον με περάσατε; Φυσικά και έχω πάθη! Και προσπαθώ να τα υπηρετώ όσο πιο πιστά μού επιτρέπω(-ουν).

– Τελικά ο έρωτας είναι δύναμη δημιουργίας ή μια φενάκη;
Αλίμονό μας αν είναι φενάκη! Δεν είναι απλώς «μία» δύναμη δημιουργίας, είναι η κυρίαρχη (αν όχι η μόνη).

«Φοβάμαι μη μου συμβεί να φοβηθώ πολύ – για μένα, τους ανθρώπους μου, τους ανθρώπους».

– Ο κόπος που έχετε αφιερώσει στη δουλειά σας, άξιζε τελικά;
Προφανώς δεν περιμένετε αντικειμενική αποτίμηση της δουλειάς μου. Kάτι, όμως, που μπορώ να σας εξομολογηθώ, είναι ότι κάμποσα απ’ όσα συνιστούν αυτό που λέτε «δουλειά μου» (γραφτά, μεταφράσεις, ταινίες) μπορεί σήμερα να τα έκανα διαφορετικά, αλλά δε μετανιώνω που τα έκανα. Οπότε, ναι, άξιζε ο κόπος.

– Έχετε βρει έναν μηχανισμό για να θυμάστε ότι όλα είναι περαστικά, και τα καλά και τα κακά;
Ναι. Είναι αρχαίας τεχνολογίας, αλλά λειτουργεί άψογα. Λέγεται «αισιοδοξία».

– Νιώθετε εξαρτημένος από τα αντικείμενα που σας περιβάλλουν;
Νιώθω τόσο πολύ εξαρτημένος από τους ανθρώπους που με περιβάλλουν, ώστε δεν έχω περιθώριο να εξαρτηθώ και από κάτι άλλο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια αντικείμενα που αγαπώ πολύ. Οι δικοί μου άνθρωποι τα ξέρουν, και γι’ αυτό, καλό θα ήταν τα αντικείμενα αυτά να «έφευγαν» μαζί μου.

– Αν έπρεπε ξαφνικά να τα αφήσετε όλα πίσω σας τι θα επιχειρούσατε να περισώσετε;
Εκτός απ’ τους ανθρώπους μου, τη μνήμη μου.

– Λέμε συχνά ότι δεν αξίζει να στεναχωριόμαστε, αρκεί να έχουμε την υγεία μας. Τι κάνετε για να έχετε υγεία, ευεξία και μακροζωία; Τι κάνετε για τον εαυτό σας;
Ζω με την ταχύτητα που μου επιτρέπει η ηλικία του οχήματός μου (εννοώ το σώμα μου). Κι όποτε χρειάζεται, πατάω μαζί φρένο και συμπλέκτη για να μη μου σβήσει.

– Πιστεύετε ότι είστε ένας καλός άνθρωπος; Ποιες είναι οι μεγάλες σας αδυναμίες;
Ναι. (Διάολε, ποτέ δεν έχω περιαυτολογήσει τόσο πολύ…) Δύο από τις αδυναμίες μου που θυμάμαι πρόχειρα είναι ότι υποχωρώ εύκολα κι ότι πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι είναι καλοί.

«Κάθε άνθρωπος φεύγοντας αφήνει ένα χνάρι».

– Τι φοβάστε περισσότερο;
Μη μου συμβεί να φοβηθώ πολύ – για μένα, τους ανθρώπους μου, τους ανθρώπους.

– Καθώς μεγαλώνετε συμφιλιώνεστε με τη φθορά ή νιώθετε πικρία για τον χαμένο χρόνο;
Πάλι βρίσκω… αντινομική τη διάζευξη στην ερώτηση, αφού μπορούν κάλλιστα να ισχύουν και τα δύο σκέλη. Εν προκειμένω, πάντως, η απάντηση στο πρώτο είναι καταφατική, αφού δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, ενώ για την απάντηση στο δεύτερο σας παραπέμπω στην πιο πάνω εξομολόγησή μου γι’ αυτά για τα οποία έχω μετανιώσει• γιατί, για μένα, «χαμένος» χρόνος δεν είναι αυτός που πέρασε φέρνοντας τη φθορά, αλλά αυτός που δεν ξοδεύτηκε όπως έπρεπε.

– Σκέφτεστε το θάνατο και με ποιον τρόπο;
Τον θέλω μπαμπούλα: να με περιμένει κρυμμένος σε μια γωνία και να πεταχτεί να με τρομάξει θανάσιμα. Προτιμώ το ακαριαίο του τρόμου απ’ τη βραδύτητα του φόβου, της ταπείνωσης του σώματος.

– Όταν φύγετε από τη ζωή πιστεύετε ότι θα έχετε αφήσει ένα χνάρι; Ή θεωρείτε μάταιο το πέρασμα του καθενός μας;
Κάθε άνθρωπος φεύγοντας αφήνει ένα χνάρι: την οικογένειά του ή/και το έργο του και, πάνω απ’ όλα, μια μικρή ή μεγάλη σκέψη σ’ όσους τον γνώρισαν. Όσο για το μάταιο… μάταιο ως προς τι;

– Πιστεύετε στη μετά θάνατον ζωή; Στη μετενσάρκωση; Στην κόλαση και στον παράδεισο;
Σε τίποτα απ’ αυτά δεν πιστεύω, αν και η μετενσάρκωση είναι γοητευτική ιδέα (αρκεί ο μετενσαρκωμένος να φέρει τη μνήμη του προενσαρκωμένου).

– Για τη ζωή σε άλλους πλανήτες τι ψυχανεμίζεστε; Υπάρχει, και αν ναι θα θέλατε να έρθετε και να έρθουμε ως ανθρωπότητα σε επαφή μαζί της;
Κανένα ενδιαφέρον, καμία περιέργεια. Από (πολύ) μακριά κι αγάπη.

– Υπάρχει θεός; Σε τι πιστεύετε μεταφυσικά;
Έχω μείνει ισοβίως μετεξεταστέος στη μεταφυσική, οπότε αναγκάστηκα να στραφώ σε πιο γήινα πράγματα: να πιστεύω στην αγάπη, στον έρωτα, στη μαγεία της ανθρώπινης σκέψης, στην ομορφιά της τέχνης, στον Ολυμπιακό.

//Ο Αχιλλέας Κυριακίδης γεννήθηκε στο Κάιρο το 1946. Είναι πεζογράφος (15 βιβλία με διηγήματα, μικρά πεζά, λογοτεχνικά και κινηματογραφικά δοκίμια), μεταφραστής (πάνω από 100 μεταφράσεις του έργων ισπανόφωνης, γαλλόφωνης και αγγλόφωνης λογοτεχνίας), σεναριογράφος (3 ταινίες μεγάλου μήκους σε δικά του σενάρια), σκηνοθέτης (13 ταινίες μικρού μήκους σε δικά του σενάρια). Έχει λάβει Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2004, Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης 2006 και τέσσερα άλλα βραβεία μετάφρασης. Είναι Επίτιμος Διδάκτωρ του Ιονίου Πανεπιστημίου – Τμήμα Μετάφρασης και Διερμηνείας. Μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και Μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.

Διαβάστε ακόμα: «Να ονειρεύεσαι. Να εξερευνάς. Να σέβεσαι!».

TAGS :
Αχιλλέας Κυριακίδης το νόημα της ζωής

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook