Νέα έρευνα: η παχυσαρκία στην Ελλάδα και οι συνέπειές της

To τι τρώμε έχει, σαφώς, άμεση σχέση με τη ρύθμιση του βάρους μας (Φωτογραφία: Konstantinos Tsakalidis / SOOC).

Mια φωτογραφία τραβηγμένη από παπαράτσι έκανε πριν από λίγες ημέρες το γύρο των ξένων σάιτ που ασχολούνται με τη ζωή των σταρ. Εμφάνιζε τον 54χρονο Μatt LeBlanc, τον ηθοποιό που ενσάρκωσε τον Τζόι στα Φιλαράκια, να περπατάει στο δρόμο με δυσκολία από το βάρος του.

Παρότι φορούσε φαρδιά φόρμα και σχετικά άνετο t-shirt, ήταν κάτι παραπάνω από πρόδηλο ότι πάνω του φάνταζαν δύο και τρία νούμερα πιο μικρά. Κι όμως, συμβαίνει και στις… διασημότερες οικογένειες. Η παχυσαρκία δεν κάνει διακρίσεις και δεν αφήνει κανέναν εκτός κάδρου. Είναι μια νόσος της σύγχρονης εποχής.

Η νέα μελέτη της διαΝΕΟσις αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος της παχυσαρκίας στην Ελλάδα και προτείνει μια σειρά από δράσεις για την αντιμετώπισή του. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας: το πρόβλημα είναι υπαρκτό και λίγο έως πολύ μας αφορά όλους.

Οπως σημειώνει η έρευνα, τα τελευταία σαράντα χρόνια το πρόβλημα της παχυσαρκίας στον πλανήτη έχει τριπλασιαστεί σε μέγεθος. Το 2016 1,6 δισεκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως ήταν υπέρβαροι και 650 εκατομμύρια ήταν παχύσαρκοι. Στην Ελλάδα το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο -η χώρα μας είναι πρώτη στην ΕΕ στην παιδική παχυσαρκία, και στις πρώτες θέσεις και στην παχυσαρκία των ενηλίκων. Το 63% των Ελλήνων ηλικίας άνω των 18 είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.

Οι κίνδυνοι

Είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία συνδέεται με μια σειρά από καρδιακές και μεταβολικές διαταραχές, οι οποίες μπορεί να εξελιχθούν σε χρόνια νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2 -το 80-85% του ΣΔ2 στους ανθρώπους αποδίδεται στην παχυσαρκία) τα καρδιαγγειακά νοσήματα, κάποιοι καρκίνοι, η οστεοαρθρίτιδα, χολολιθιάσεις (οι πέτρες στη χολή, δηλαδή) και σοβαρές διαταραχές του ύπνου.

Υπάρχει, φυσικά, πάντα ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου κατά και ο κίνδυνος εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου. Η παχυσαρκία έχει, επιπλέον, επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, κοινωνικό αντίκτυπο αλλά και οικονομικό κόστος (ιδιαίτερα στο σύστημα υγείας). Στα παιδιά συνδέεται με τη σιδηροπενία και την υποβιταμίνωση D οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά τη γνωσιακή, μυοσκελετική και σωματική τους ανάπτυξη. Και, βεβαίως, τα παιδιά που είναι παχύσαρκα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν και παχύσαρκοι ενήλικες.

Τα υπέρβαρα παιδιά φαίνεται ότι έχουν χαμηλότερες επιδόσεις στο σχολείο και απουσιάζουν συχνότερα και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από τα μαθήματα. Και, βεβαίως, το 70-80% των παχύσαρκων εφήβων παραμένουν παχύσαρκοι και ως ενήλικες.

Δεν μπορούν να αγνοηθούν, δε, και οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας. Οι προκαταλήψεις στις κοινωνίες συχνά οδηγούν σε κοινωνικό στιγματισμό και διακρίσεις κατά των παχύσαρκων ατόμων που, όπως έχει φανεί σε μελέτες, συμβάλουν στην εμφάνιση άγχους και κατάθλιψης.

Η παχυσαρκία στην Ελλάδα

Στη χώρα μας το πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι κάτι παραπάνω από έντονο. Σύμφωνα με δεδομένα του ΠΟΥ από το 2019, το 37,9% των Ελλήνων ενηλίκων είναι υπέρβαροι και το 24,9% είναι παχύσαρκοι. Το 44% των Ελλήνων και το 30,8% των Ελληνίδων είναι υπέρβαροι/ες, ενώ τα δύο φύλα εμφανίζουν τα ίδια ποσοστά παχυσαρκίας: ένας στους τέσσερις Έλληνες και μία στις τέσσερις Ελληνίδες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.

Παράλληλα, τα παιδιά στην Ελλάδα εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 4-6 ετών που είναι παχύσαρκα ή υπέρβαρα είναι 20,6%. Στα παιδιά ηλικίας 6-10 ανεβαίνει στο 38,5% και στα παιδιά ηλικίας 10-12 ετών φτάνει το 41,2%.

Τα ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας στα παιδιά φαίνεται πως είναι μεγαλύτερα σε επαρχιακές και αγροτικές περιοχές από ό,τι στις πόλεις. Αλλά και εντός των πόλεων εμφανίζονται ανισότητες: μόνο το 2,7% των παιδιών στο Χαλάνδρι είναι παχύσαρκα -στο Κερατσίνι το ποσοστό είναι 20,3%.

Τι φταίει;

Σίγουρα ο τρόπος ζωής του μέσου Έλληνα έχει αλλάξει. Το τι τρώμε και πώς καταμερίζουμε το χρόνο μας ρυθμίζουν, εν πολλοίς, και το σωματικό μας βάρος. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας:στη χώρα μας μόνο το 25% των ενηλίκων καταναλώνουν φρούτα και λαχανικά στις ποσότητες που προτείνονται. Αυτό το ποσοστό μπορεί να είναι μικρό, αλλά από διάφορες έρευνες τεκμηριώνεται ότι οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων δεν είναι πολύ χειρότερες από τις συνήθειες άλλων λαών με πολύ μικρότερα ποσοστά παχυσαρκίας.

Το 68% των Ελλήνων ενηλίκων δεν γυμνάζονται καθόλου και δεν ασχολούνται με κανένα άθλημα -το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι Έλληνες, δε, καταναλώνουν πάνω από τρεις ώρες καθημερινά μπροστά σε οθόνες εκτός εργασίας -περισσότερο από τους κατοίκους 15 άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Ένα σοβαρό αλλά ελάχιστα γνωστό πρόβλημα, δε, είναι η υποεκτίμηση του βάρους των παιδιών από τους γονείς τους. Το 88% των γονέων με παιδιά προσχολικής ηλικίας που είναι υπέρβαρα και το 55,8% των γονέων με παιδιά που είναι παχύσαρκα θεωρούν ότι το παιδί τους έχει φυσιολογικό σωματικό βάρος. Κάτι που βεβαίως δεν είναι μόνο ελληνικό χαρακτηριστικό -εμφανίζεται συχνά και σε άλλες χώρες.

Οι προτάσεις της έρευνας 

Προσπάθειες έχουν γίνει και στο παρελθόν να βρεθεί μια λύση στο θέμα της παχυσαρκίας, γνωρίζοντας εξαρχής πως είναι ένα πολυσύνθετο θέμα. Ως εκ τούτου, η μελέτη της διαΝΕΟσις κάνει λόγο για σχεδιασμό και εφαρμογή προγραμμάτων παρέμβασης σε σχολεία για την προώθηση της υγιεινής διατροφής και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας για τα παιδιά και τις οικογένειές τους.

Επίσης, η έρευνα κάνει λόγο για σχεδιασμό και υλοποίηση μιας διαδικασίας εύκολου και έγκαιρου εντοπισμού των οικογενειών υψηλού κινδύνου για την παχυσαρκία και τα συνοδά της νοσήματα, με κέντρο της παρέμβασης τις δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ανά την Ελλάδα.

Το προτεινόμενο σχέδιο δράσης συνίσταται στην καταγραφή των δεικτών ανάπτυξης και υγείας των παιδιών, των εφήβων αλλά και των γονέων τους μέσω της ήδη θεσμοθετημένης ιατρικής εξέτασης των παιδιών για τη συμπλήρωση του Ατομικού Δελτίου Υγείας Μαθητή (ΑΔΥΜ). Το γνωστό ΑΔΥΜ, που συμπληρώνεται υποχρεωτικά από τους παιδιάτρους για τη φοίτηση των παιδιών στο σχολείο, μπορεί να εμπλουτιστεί με στοιχεία για τους γονείς (ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, συνήθειες διατροφής και άσκησης, άλλων παραγόντων κινδύνου για χρόνια νοσήματα) δημιουργώντας έτσι ένα σύστημα αξιολόγησης των δεικτών υγείας του πληθυσμού.

Με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να εντοπίζονται οι οικογένειες «υψηλού κινδύνου» (πάντα, όπως τονίζει η έρευνα, μέσα από διαδικασίες αυστηρής προστασίας των προσωπικών δεδομένων). Οι οικογένειες αυτές θα παραπέμπονται στις δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΤΟΜΥ, Δημοτικά Ιατρεία, Κέντρα Υγείας) για ιατρικό έλεγχο και πρόσβαση σε συμβουλευτικές υπηρεσίες από ειδικούς, παρεμβάσεις, προγράμματα, και εργαλεία ενημέρωσης. Το προτεινόμενο σχέδιο δράσης έχει εξ αρχής στον σχεδιασμό του διαδικασίες αξιολόγησης και μέτρησης της αποτελεσματικότητάς του.

Διαβάστε ακόμα: Το διπλοσάγονο και πώς να το κρύψετε.

TAGS :
Πάχος παχυσαρκία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook