Σε εποχές που η πραγματική ανεργία στη χώρα μας αγγίζει πρωτοφανή ποσοστά και με τη μερική απασχόληση να διπλασιάζεται στα χρόνια της κρίσης, είναι άκρως ενδιαφέρον να επισκέπτεσαι μακρινές περιοχές του πλανήτη μας, όπου η ανθρώπινη εργασία έχει μια άλλη διάσταση τόσο στις απολαβές όσο και στις συνθήκες στις οποίες πραγματοποιείται.
Σχεδιάζοντας το οδοιπορικό μας στην αχανή Ινδονησία, που εκτείνεται σε μήκος 5.000 χιλιομέτρων, περιλαμβάνοντας 13.466 νησιά και 360 διαφορετικές εθνικές ομάδες, έχουμε αποφασίσει ν᾽ αφιερώσουμε μια εβδομάδα στα αξιοθέατα της Ιάβας. Για να αντιληφθείτε το βαθμὀ της πυκνοκατοίκησης στο νησί, φανταστείτε την Ελλάδα να κατοικείται από 140 εκατομμύρια κατοίκους! Μια τόσο μικρή έκταση γης συγκεντρώνει το 70% του πληθυσμού της χώρας!
Αφήνοντας τα μεγάλα αστικά κέντρα και την κυκλοφοριακή συμφόρηση που σε καθηλώνει για ώρες στο δαιδαλώδες και αδιάφορο αστικό περιβάλλον, κατευθυνόμαστε στο ανατολικό άκρο του νησιού, όπου βρίσκεται το ηφαίστειο Ίτζεν. Βλέποντας φωτογραφίες του, μοιάζει σαν ένα γεωλογικό θαύμα με εντυπωσιακούς σχηματισμούς λάβας και πετρωμάτων, με φόντο μια γαλήνια λίμνη και τα τιρκουάζ χρώματά της.
Όσο γοητευτικό κι αν φαίνεται το τοπίο, ο επισκέπτης γρήγορα συνειδητοποιεί ότι μια ακόμα πτυχή της σκληρής ανθρώπινης επιβίωσης κρύβεται μέσα στους καπνούς του θείου, που δημιουργούνται στα έγκατα του ηφαιστείου.
Από το 1968 καθημερινά αυτόχθονες εργάτες ανεβαίνουν μέσα στη νύχτα το απότομο μονοπάτι που οδηγεί στην καλντέρα του ηφαιστείου, 2.600 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, και στη συνέχεια κατεβαίνουν στην καρδιά του ηφαιστείου για να εξορύξουν κομμάτια ορυκτού θείου. Αεραγωγοί τοποθετημένοι στα έγκατα του Ίτζεν κατευθύνουν τα θειούχα αέρια σε ειδικά βαρέλια, όπου το θείο συμπυκνώνεται και συλλέγεται σε υγρή μορφή. Παράλληλα, με τη χρήση μεταλλικών ράβδων, σπάνε σκληρά ασβεστολιθικά κομμάτια από το έδαφος, πλούσια σε θείο.
Μια εξαντλητική διαδρομή, τριακοσίων μέτρων υψομετρικής ανάβασης, με πολλές παύσεις-διαλείμματα, συχνά περιπλεκόμενη από τις τοξικές αναθυμιάσεις του ηφαιστείου, που δυσχεραίνει την αναπνοή και καίει τα μάτια.
Στην κορυφή του κρατήρα, τους περιμένουν οι συνάδελφοί τους, που με μικρά αυτοσχέδια αμαξίδια θα μεταφέρουν το βαρύ φορτίο στους πρόποδες του ηφαιστείου, όπου βρίσκεται και το τοπικό εργοστάσιο επεξεργασίας.
Μετά την εξόρυξη ακολουθεί η μεταφορά του ορυκτού στην κορυφή του κρατήρα, που αποτελεί και το δυσκολότερο κομμάτι της εργασίας τους. Σ᾽ ένα απελπιστικά απότομο κακοτράχαλο μονοπάτι, με κλίσεις που σε κάποια σημεία ξεπερνούν τις 40 μοίρες, οι εργάτες ανεβάζουν στις πλάτες τους 80 κιλά ορυκτά, τοποθετημένα σε δυο καλάθια, που είναι συνδεδεμένα με ένα μακρύ ξύλο.
Σαν σύγχρονοι Σίσυφοι, οι αχθοφόροι του Ίτζεν θα ξανακατέβουν το δύσβατο μονοπάτι που μόλις ολοκλήρωσαν με υπεράνθρωπη προσπάθεια για το επόμενο φορτίο. Δεν έχουν άλλη επιλογή. Το ημερομίσθιό τους εξαρτάται από τα κιλά που θα καταφέρουν να ανεβάσουν (50 λεπτά/10 kg). Στο τέλος της ημέρας θα εξασφαλίσουν μια αμοιβή των 10 ευρώ, που είναι τρεις φορές μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη εργασία στους κάμπους με τη συλλογή καφέ ή τσαγιού. Το αντίτιμο μιας τριπλάσιας απολαβής χρημάτων είναι όχι μόνο η σωματική εξάντληση αλλά και η χρόνια έκθεση στα τοξικά αέρια, με νοσήματα του αναπνευστικού και προοδευτικές ανατομικές παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης και των κάτω άκρων.
Επιπρόσθετα, δουλεύοντας στα έγκατα ενός ενεργού ηφαιστείου, ζεις καθημερινά με τον κίνδυνο ενός ξαφνικού θανάτου. Πενήντα εργαζόμενοι το 1976 και εικοσιπέντε το 1989 ήταν ο απολογισμός των νεκρών από την απρόβλεπτη έκρηξη του Ίτζεν.
Αφήνοντας τα δύσβατα μονοπάτια του Ίτζεν και επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο είναι δύσκολο να μην κάνεις συγκρίσεις του εργασιακού σου χώρου και της αμοιβής σου, όσο ταπεινή κι αν μπορεί να είναι αυτή. Ξαφνικά αντιλαμβάνεσαι πόσο ανυπόστατες είναι οι επαγγελματικές σου δυσαρέσκειες και πόση ευγνωμοσύνη θα όφειλες να έχεις που οι περιστάσεις σε έφεραν σε αυτή τη μεριά του ημισφαιρίου με εργασιακές απολαβές και συνθήκες που θα δυσκολεύονταν να κατανοήσουν οι αχθοφόροι του Ίτζεν.
Υ.Γ.: Η σημερινή Ελλάδα σίγουρα δεν αποτελεί έναν εργασιακό παράδεισο με δικλείδες ασφαλείας και παροχές για τους ανέργους. Η ιστορία των αχθοφόρων του Ίτζεν δεν αποσκοπεί στο να εξωραΐσει τις δραματικές συνθήκες που επικρατούν στον ελληνικό εργασιακό χώρο ούτε να δώσει μια μορφή παρηγοριάς σε όσους ταλανίζονται επαγγελματικά. Μοναδικός σκοπός μου είναι να μεταφέρω μια συγκλονιστική εμπειρία ανθρώπινης καταπόνησης και να θέσω κάποιους προβληματισμούς για τις αντιθέσεις και τα οξύμωρα της σύγχρονης εποχής. Σε μια δυτική κοινωνία που η ζάχαρη δαιμονοποιείται καθημερινά για τις βλαβερές της επιδράσεις, το τελικό προϊόν επεξεργασίας του ορυκτού που τόσο επίπονα μεταφέρει ο αχθοφόρος του Ίτζεν αποσκοπεί στο να καθαριστεί η ζάχαρη και να της προσδοθεί η χαρακτηριστική λευκή της χρώση!
Φωτογραφίες: Hannisze
Διαβάστε ακόμα: Αργύρης Παπαθανασόπουλος – «Όσα μου έμαθαν οι υπερ-μαραθωνοδρόμοι Ινδιάνοι Tarahumara»