Με παγωμένη την ανάσα

Στην γραμμή της εκκίνησης.

Χωμένος στο μονοθέσιο, με τη σκότα στο ένα χέρι και το τιμόνι στο άλλο, στήθηκα στην γραμμή της εκκίνησης. Αυτό που πρωτίστως με σόκαρε ήταν ότι βρισκόμουν ακίνητος, το σκάφος δεν ακολουθούσε το κύμα, η θάλασσα είχε μετατραπεί σε μια σταθερή πλατφόρμα. Το τιμόνι δίνει αντίθετη κατεύθυνση από την παραδοσιακή λαγουδέρα, αφού βρίσκεται στην πλώρη. Με θερμοκρασία -16C και ντυμένος ελαφρά σε σχέση με τους συναθλητές, που έφεραν διπλά γάντια, επικαλύμματα μπότας και ισοθερμικά –κάποιοι πιο έμπειροι είχαν φροντίσει να έχουν και θερμαντικές αλοιφές: αρχικά το θεώρησα ως υπερβολή, στην πορεία όμως κατάλαβα το αναγκαίο της υπόθεσης…

Δεν είχα ταξιδέψει ξανά σε τόσο χαμηλές θερμοκρασίες και ένα πρωτόγνωρο –απειλητικό θα έλεγα– ψυχρό ρεύμα με διαπερνούσε. Η πλώρη ήταν στον καιρό και τα πανιά έπαιζαν όταν είδα τον Race Director να δίνει οδηγίες. Μέλη του Ομίλου βρέθηκαν στη πρύμνη μας, γύρισαν λίγες μοίρες τα σκάφη και τα πανιά άρχισαν να ταξιδεύουν αυτές τις πανάλαφρες σφήνες. Πήρε χρόνο και πολλούς ελιγμούς μέχρι να καταλάβω πώς λειτουργεί αυτό το σύνολο. Το κρύο προς στιγμήν έδωσε τη θέση του στην αγωνία και στον μεσογειακό μου εγωισμό όταν ένα yacht club κοιτούσε τον Έλληνα που έκανε πιρουέτες μέχρι να βρει πού πάει το τιμόνι. Ασφαλώς κανείς δεν είχε απαίτηση να απογειώσω τούτο το εξωγήινο κατασκεύασμα.

Με πολλές αδέξιες τιμονιές, αλλά με τον καιρό να βοηθάει και να διορθώνει τα λάθη μου, άρχιζα να εξοικειώνομαι μέσα σε αυτό το μαραφέτι που όμοιό του δεν έχω ξαναδεί. Όσο ξεθάρρευα, τόσο πιο στρωτός γινόταν ο αέρας, ωστόσο το δεύτερο ψυχρό σοκ ήρθε μαζί με ένα κύμα δροσιάς όταν μου έγινε πλήρως αντιληπτό ότι δεν υπήρχε  η έννοια της τριβής, δεν είχα καρίνα, δεν ήμουν στη θάλασσα. Αυτό σημαίνει ότι με μια ριπή αέρα το σκάφος έκανε άλματα ταχύτητας σχεδόν μεταφυσικά για τη δική μου συνειδησιακή κατάσταση. Όσο το έτρεχα, τόσο ανέβαινε και σταματημό δεν είχε. Στην πράξη κατάλαβα ότι το ένα πέδιλο ανασηκώνεται και το σκάφος πατάει σε μια μικρή επιφάνεια ‒όλα τα άλλα είναι στον αέρα.

Καλωσόρισμα στο Yacht Club. Ο Γεράσιμος, δεξιά, ντυμένος ελαφρά σε σχέση με τους άλλους…

Παρότι όμως βρισκόμουν σαν σε μια κατάψυξη με θερμοκρασίες που λόγω του αέρα ξεπερνούσαν τους -20 C, το αίμα μου έβραζε σαν να ήμουν στους τροπικούς. Το σημείο που η αδρεναλίνη έγινε μαγιά και φούσκωσε όλα μου τα κύτταρα ήταν όταν έπρεπε να στρίψω, να καβατζάρω την σημαδούρα, μια μπάλα-στίγμα καρφωμένη στον πάγο, γιατί ο στίβος τέλειωνε. Αν και άπειρος, έφτιαξα το πανάκι μου, γύρισα, λάσκαρα τη σκότα και ο πιο παγωμένος αέρας που έχω νιώσει ποτέ με έβαλε ξανά πρίμα στην κούρσα. Λίγα μέτρα μετά «παραδόθηκα» και… παρέδωσα το σκάφος στη βάση του αγρατζούνιστο ‒κι εγώ ήμουν αρτιμελής, αλλά εύθραυστος σαν γυαλί από το κρύο. Το ρινικό στέλεχος πονούσε, τα δάχτυλά μου ήταν αγκυλωμένα. Χρειάστηκε να περάσω αρκετή ώρα δίπλα στο αναμμένο τζάκι για να επανέλθω. Το ίδιο και η φωτογραφική μηχανή, η οποία έδειχνε error, διότι απλώς δεν δουλεύει στους -20C. Παρ’ όλα αυτά δεν θα ξεχάσω ποτέ τις ταχύτητες που πέτυχα, το γκάζι που είχα και, φυσικά, αυτή την μοναδική αίσθηση πάνω στον πάγο. Το ραντεβού ανανεώθηκε, αυτή τη φορά με εξοπλισμό και κυρίως με τις απαραίτητες θερμαντικές κάψουλες.

Προετοιμασία και τελευταίες οδηγίες για τον καιρό.

Τρέχοντας ‒σαν άνεμος‒ στον πάγο

Τα Ice Boats χρησιμοποιούν ως μέσο πρόωσης τον αέρα, μοιράζονται πολλά από τα χαρακτηριστικά ενός κοινού ιστιοπλοϊκού σκάφους (πανί από Dacron, σχοινιά και σκότες, λαγουδέρα) και ανάλογα με τη διεύθυνση του ανέμου «στήνονται» και αρμενίζουν. Η διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι, ενώ τα ιστιοπλοϊκά ταξιδεύουν στο νερό, τα Ice Βoats τρέχουν πάνω στις παγωμένες λίμνες με ταχύτητες που ξεπερνούν τους 40 κόμβους (65 χλμ/ώρα), επιδόσεις ασύλληπτες, αρκεί να αναλογιστούμε ότι ένα racing ιστιοπλοϊκό με καλά προπονημένο πλήρωμα φτάνει περί τους 30 κόμβους (55 χλμ/ώρα).

Το σώμα γίνεται κυριολεκτικά ένα με το σκάφος. Ο Γεράσιμος το διαπιστώνει στην πράξη.

Το… θερμό κλαμπ των ice sailors

Η σύλληψη για την κατασκευή ενός μέσου ικανού να διαπλέει μεγάλες παγωμένες εκτάσεις σε χώρες πλησίον του αρκτικού κύκλου ανάγεται στις αρχές του 18ου αιώνα, όταν η μεταφορά εμπορευμάτων ήταν καθοριστική για την επιβίωση των κατοίκων. Τότε τα σκάφη είχαν μήκος περί τα 15 μέτρα, οι γραμμές τους ήταν απλές, η γάστρα συνήθως από μέταλλο και στο πλάι υπήρχαν μεγάλα παγοπέδιλα που επέτρεπαν κίνηση και ισορροπία. Από τότε μέχρι σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει: το Ice Sailing είναι ένα διαδεδομένο άθλημα με θερμούς (όσο μπορούν…) υποστηρικτές στις Βόρειες πολιτείες της Αμερικής, στον Καναδά αλλά και στην Ευρώπη, κυρίως σε βόρεια κράτη (Τσεχία, Πολωνία, Γερμανία, Ρωσία) και φυσικά στις Σκανδιναβικές χώρες, με πρώτη την Φιλανδία λόγω γεωφυσικής ιδιαιτερότητας. Κατά τη διάρκεια της σεζόν οι ναυτικοί όμιλοι, ή σωστότερα τα Ice Yacht Clubs, οργανώνουν αγώνες με τοπικό χαρακτήρα, ή διασυλλογικά πρωταθλήματα με εθνικό χαρακτήρα. Σπουδαία αναγνώριση για τους ice sailors είναι η συμμετοχή τους στο παγκόσμιο πρωτάθλημα, το οποίο αποτελείται από σειρά αγώνων στους οποίους δίνουν παρών μεγάλα ονόματα του χώρου.

Οι πιο έμπειροι χειριστές επιδίδονται σε φιγούρες και επιτυγχάνουν ταχύτητες άνω των 35 κόμβων.

Τα σκάφη: μονοθέσια και one design

Τα σκάφη που κατεβαίνουν στους αγώνες είναι διαφόρων κατηγοριών: τα Renegade, τα J 14, τα Ε-Skeeters και τα DN. Τα τελευταία είναι τα πιο δημοφιλή σε Ευρώπη και Αμερική, η δε ονομασία τους οφείλεται στην εφημερίδα Detroit News η οποία χορήγησε διαγωνισμό σχεδιασμού και αποτέλεσε την εξέλιξη των «Blue Streak 60». Πρόκειται για μονοθέσια και one design, έχουν δηλαδή πανομοιότυπα τεχνικά χαρακτηριστικά και στους αγώνες νικητής είναι αυτός που θα κόψει πρώτος το νήμα. (Σ..σ: Σε άλλες περιπτώσεις –δεν είναι όμως πολύ σύνηθες– υπάρχουν συστήματα ισοζυγισμού ώστε να κρίνεται όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά ο καλύτερος χρόνος μεταξύ ανόμοιων σκαφών). Η διαδικασία κατασκευής τους υπόκειται σε ένα box rule, σε ένα πακέτο κανόνων αναφορικά με τη χρήση και το συνδυασμό των υλικών, ενώ οι διαστάσεις και η γεωμετρία τους είναι αυστηρά σταθερές. Συγκεκριμένα, η γάστρα, το κυρίως σκάφος δηλαδή, είναι κατασκευασμένη από ξύλο με ολικό μήκος 3.66 μέτρα. Εκατέρωθεν και κάθετα στο διαμήκη άξονα είναι τοποθετημένα τα side runners, παγολεπίδες που φροντίζουν για τη στήριξη, με μέγιστο πλάτος τα 2.44 μέτρα. Το άλμπουρο μπορεί να είναι από αλουμίνιο ή από συνθετικό υλικό για εξοικονόμηση βάρους και μεγαλύτερη αντοχή για τα μεγαλύτερα φορτία.

Η ιστιοφορία, το συνολικό εμβαδόν του πανιού, δεν μπορεί να ξεπερνά τα 6 τ.μ., ενώ το ύψος του άλμπουρου είναι στα 4,88 μέτρα. Στην πλώρη, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά σκάφη, είναι εγκαταστημένο το σύστημα διεύθυνσης, μια λεπίδα (steering runner) που ο χειρισμός της γίνεται με την παραδοσιακή λαγουδέρα από το cockpit. Τα σκάφη, λόγω έλλειψης τριβής, μπορούν να πετύχουν ταχύτητες από δυο έως τέσσερις φορές μεγαλύτερες του πραγματικού ανέμου –κοινώς μιλάμε για 50 με 60 μίλα την ώρα. Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, στη θάλασσα το παγκόσμιο ρεκόρ είναι 53.53 μίλια, άρα σε κάθε προπόνηση ένας ικανός ice sailor πιθανότατα σπάει αυτό το φράγμα…

Το DN είναι μια μονοθέσια σφήνα που εκτελεί χαμηλές πτήσεις. Πρακτικά, μια γάστρα με κομψή σιλουέτα που στο πλάι της πατάει σε δύο λεπίδες. Η γάστρα δεν αγγίζει την παγωμένη επιφάνεια και η τριβή είναι αμελητέα. Η πλοήγηση είναι διασκεδαστική, χρειάζεται όμως κάποιος χρόνος προκειμένου να εγκλιματιστείς. Ο κυβερνήτης είναι ξαπλωμένος, σχεδόν σφηνωμένος, μέσα στη γάστρα, κρατώντας με το ένα χέρι τη λαγουδέρα και με το άλλο τη σκότα της μαΐστρας. Πολύ εντυπωσιακό είναι όταν αναπτύσσει ταχύτητα και στην κατάλληλη γωνία ως προς τον άνεμο σηκώνεται στο ένα πέδιλο.

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις ταχύτητες που πέτυχα, το γκάζι που είχα και, φυσικά, αυτή την μοναδική αίσθηση πάνω στον πάγο».

Ραντεβού στον πάγο
Σε κάθε χώρα το αγωνιστικό ημερολόγιο και οι εκδηλώσεις διαφέρουν, εξαρτώμενες από τις καιρικές συνθήκες και, κυρίως, από την κατάσταση του πάγου. Βασική προϋπόθεση για να ξεκινήσει κάποιος είναι το πάχος της παγωμένης επιφάνειας να μην είναι μικρότερο από τα 15 εκατοστά. Πολλοί ναυτικοί όμιλοι τσεκάρουν με sonar την ομοιογένεια του πάγου, δεδομένου ότι πρέπει να είναι εξασφαλισμένη η περιοχή του στίβου. Ο ρουχισμός και ο εξοπλισμός είναι, επίσης, συγκεκριμένοι: όταν οι θερμοκρασίες φτάνουν τους -20 C και ο ψυχρός αέρας έρχεται κόντρα διαπερνά τις κοινές νιτσεράδες και παγώνει το κορμί, γεγονός που αποτελεί κίνδυνο για τον κυβερνήτη. Οι αθλητές φορούν, συνήθως, πολλαπλά στρώματα ρουχισμού, εσωθερμικά εσώρουχα πυκνής πλέξης, ολόσωμη φόρμα, αντιανεμικό και από πάνω μια δεύτερη ολόσωμη φόρμα. Το κράνος είναι απαραίτητο και το πρόσωπο πρέπει να είναι καλυμμένο με μάσκα σκι.

Η είσοδος στον «στίβο»: στην παγωμένη λίμνη Monona.

TAGS :
ιστιοπλοϊα πάγος σκανδιναβία Σκάφος φινλανδία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook