Οι διατροφικές διαταραχές είναι (και) ανδρική υπόθεση ξαφνικά;

«Με τον όρο διαταραχές διατροφής εννοούμε μια ομάδα συγγενικών παθήσεων με κοινό παρονομαστή την εμμονή για το σωματικό βάρος, τις χρόνιες σκέψεις αυτοϋποτίμησης και την ακλόνητη αυτοαξιολόγηση με μοναδικό κριτήριο την εικόνα του σώματος». (Εικονογράφηση: GQ)

Διαβάσαμε πριν λίγες μέρες τα στατιστικά του συστήματος Υγείας της Μ. Βρετανίας που δείχνουν ότι τα περιστατικά των διατροφικών διαταραχών στους άνδρες έχουν αυξηθεί κατά 70% τα τελευταία χρόνια. Αύξηση πολύ μεγάλη που δείχνει ότι μια πάθηση που νομίζαμε ότι σχεδόν μονοπωλείται από τον γυναικείο πληθυσμό, τελικά δεν κάνει διακρίσεις φύλου. Με αφορμή αυτό το γεγονός, αποφασίσαμε να πάρουμε τη γνώμη και την εμπειρία ενός ανθρώπου που τα τελευταία χρόνια συμβάλλει στο να καταλάβουμε τις διαταραχές που ταλαιπωρούν εμάς αλλά και κοντινούς μας ανθρώπους. Ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Παπαδημητριάδης μάς βοήθησε να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο, να «διαλύσουμε» μύθους και να μάθουμε πόσο αγγίζει τους άνδρες αυτό το θέμα.

«Με τον όρο διαταραχές διατροφής εννοούμε μια ομάδα συγγενικών παθήσεων με κοινό παρονομαστή την εμμονή για το σωματικό βάρος, τις χρόνιες σκέψεις αυτοϋποτίμησης και την ακλόνητη αυτοαξιολόγηση με μοναδικό κριτήριο την εικόνα του σώματος», μας είπε ο Δημήτρης Παπαδημητριάδης. «Η ψυχογενής ανορεξία εμφανίζει υψηλή θνησιμότητα – για την ακρίβεια την μεγαλύτερη μεταξύ όλων των ψυχικών νοσημάτων».

«Η πιο γνωστή από αυτές είναι η ψυχογενής ανορεξία, αφενός λόγω της ενασχόλησης των ΜΜΕ με επώνυμα περιστατικά από το χώρο του θεάματος και αφετέρου εξαιτίας της υψηλής θνησιμότητας που εμφανίζει -για την ακρίβεια της μεγαλύτερης μεταξύ όλων των ψυχικών νοσημάτων-. Η ανορεξία αφορά στις καταστροφικές διατροφικές συμπεριφορές στο έδαφος του ακατανίκητου φόβου για την ανάκτηση βάρους και της άρνησης να διατηρηθεί το βάρος πάνω από το 85% του αναμενόμενου για τη δεδομένη ηλικία και το ύψος. Εκτός από την ανορεξία, μας απασχολεί ακόμη η ψυχογενής βουλιμία, που χαρακτηρίζεται από την επίμονη προσπάθεια να απαλλαγεί ο πάσχων από τις περιττές θερμίδες που έλαβε τρώγοντας περισσότερο από το σύνηθες. Τέλος, μας ενδιαφέρει εδώ και η διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας, στην οποία ο άνθρωπος υποφέρει με στιγμές ανεξέλεγκτης κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας υπερθερμιδικού φαγητού, με επακόλουθα συναισθήματα αμφισβήτησης της αξίας του εαυτού και μελαγχολίας. Αλλά και η ορθορεξία, ενίοτε σε συνδυασμό με τις υπερβολές κατά τη σωματική άσκηση των ανδρών, με συμπληρώματα πρωτεΐνης και χιλίων ακόμη συστατικών που κάνουν εμάς τους ειδικούς να τραβάμε τα μαλλιά μας».

Τον ρωτάμε για τις παρεξηγήσεις που υπάρχουν για το τι προκαλεί αυτές τις διαταραχές. «Η παρεξήγηση, δυστυχώς προέρχεται από το έλλειμμα στην κατανόηση της φύσης και του περιεχομένου αυτών των διαταραχών. Βλέπετε, η κοινωνία μας επιμένει να εξηγεί τέτοια φαινόμενα μέσα από την χαρακτηριολογική αποτίμηση των πασχόντων, αποδίδοντας εσφαλμένα τα προβλήματα σε αδυναμία του εαυτού ή ακόμη-ακόμη σε ζητήματα οικογενειακής δυσλειτουργίας, παραγνωρίζοντας τη βιολογία του ανθρώπου. Ένα καλό παράδειγμα για να καταλάβουμε σωστά αυτή τη μεγάλη διάσταση από την πραγματικότητα, είναι το στατιστικά πολύ σημαντικό ποσοστό κληρονομικότητας που καταγράφεται στην ανορεξία και κυμαίνεται μεταξύ 56% και 84%, καθώς και η συσχέτιση αυτής της πάθησης με -ούτε λίγο ούτε πολύ- 128 πολυμορφισμούς σε 43 γονίδια. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν αρκετά στερεότυπα και σε ό,τι αφορά στο φύλο, καθώς οι διαταραχές διατροφής τυπικά θεωρούνται ως αποκλειστικές των γυναικών, μολονότι αυτό είναι εντελώς αναληθές».

Τι φταίει που ακόμα εθελοτυφλούμε σε τέτοια θέματα ή δεν καταφέρνουμε να τα αντιμετωπίσουμε εγκαίρως; «Θα σας προτείνω δύο εξηγήσεις: Η μία είναι το στίγμα πάνω στην ψυχική νόσο, που όχι μόνο καλά κρατεί αλλά είναι διπλό… Δηλαδή, αφορά τόσο στους πάσχοντες, όσο και στους λειτουργούς της ψυχικής υγείας (πχ. ο “τρελογιατρός”). Η δεύτερη εξήγηση πατάει πάνω στην πρώτη και αφορά σε μια νέα μόδα της κοινωνίας, να ψάχνει τις απαντήσεις σε αυτά τα περίπλοκα θέματα υγείας οπουδήποτε αλλού, εκτός από την επίσκεψη στους ειδικούς επιστήμονες. Για παράδειγμα σε τυχάρπαστους εναλλακτικούς θεραπευτές παντός είδους και εσχάτως σε παντογνώστες βιωματικούς προπονητές, που μετά την τεράστια “επιτυχία” τους στα αρχικά τους επαγγελματικά αντικείμενα προσφέρουν καθοδήγηση στις ζωές των υπολοίπων».

«Δυστυχώς υπάρχουν αρκετά στερεότυπα και σε ό,τι αφορά στο φύλο, καθώς οι διαταραχές διατροφής τυπικά θεωρούνται ως αποκλειστικές των γυναικών, μολονότι αυτό είναι εντελώς αναληθές». (Φωτογραφία: lifeadvancer.com)

Τελικά αυξάνονται τα περιστατικά των διαταραχών διατροφής στης Ελλάδα; «Οι σχετικές μελέτες δείχνουν αύξηση στην επίπτωση όλων των διαταραχών διατροφής, αλλά και στην παχυσαρκία, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Υπολογίζουμε ότι σχεδόν 6% του ελληνικού πληθυσμού υποφέρει με τα σημεία και τα συμπτώματά τους. Ιδιαιτέρως ενδεικτική είναι η ανάλυση που δημοσιεύθηκε στη Μ. Βρετανία πριν δύο μήνες, στην οποία αυτή η καλά καταγεγραμμένη αύξηση αφορά σχεδόν ισότιμα και στα δύο φύλα: έως 76% στις γυναίκες και έως 70% στους άνδρες. Αυτό που μας εντυπωσιάζει περισσότερο, είναι ότι αυτή η ραγδαία αύξηση αφορά στη μέση ηλικία!».

Οι άντρες ντρέπονται λίγο περισσότερο να παραδεχτούν ότι ταλαιπωρούνται από κάτι τέτοιο και να ψάξουν βοήθεια; «Τα προβλήματα από τις διαταραχές διατροφής δεν θα διορθωθούν μόνα τους. Τουναντίον, είναι τόσο πολυπαραγοντικά ζητήματα και έχουν τέτοια ιδιάζουσα συννοσηρότητα με άλλες ψυχικές παθήσεις, όπως οι διαταραχές προσωπικότητας, οι διαταραχές συναισθήματος και οι εξαρτήσεις από το αλκοόλ και τις ουσίες, που χρειάζεται εξειδικευμένη ψυχιατρική και ψυχοθεραπευτική βοήθεια. Υπάρχει μία σειρά εξετάσεων που διενεργούμε κάθε φορά και συντονισμένη συνεργασία με άλλους ειδικούς της υγείας για να τα παρακολουθήσουμε και να τα επιλύσουμε μακροπρόθεσμα. Κατά τη γνώμη μου, η άρνηση εξωτερικής βοήθειας είναι ένα μυστήριο φαινόμενο, με κοινωνικές συνιστώσες, δυστυχώς ολότελα αυτοκαταστροφικό. Το στερεότυπο του φύλου είναι μία τέτοια συνιστώσα».

Ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Παπαδημητριάδης.

Σε ποιες ηλικίες εμφανίζονται πιο πολύ τέτοιες διαταραχές; «Μολονότι η μεγαλύτερη αύξηση φαίνεται ότι παρουσιάζεται τα τελευταία χρόνια στις μέσες ηλικίες, το 40% όλων των περιπτώσεων πρωτοπαρουσιάζονται στις ευαίσθητες ηλικίες 15-19, κατά τις οποίες η εναντιωματικότητα και η αμφισβήτηση χτυπάνε επιπρόσθετα κόκκινο».

Τελικά όλα ανάγονται στην εικόνα του σώματος και στη σχέση που έχουμε με αυτήν; «Ανεξάρτητα της προδιάθεσης, οπωσδήποτε συμβάλλουν η προώθηση της λεπτότητας στις γυναίκες καθώς και της μυώδους αρρενωπότητας στους άνδρες, ως των “ιδανικών” σωματοδομών στο δυτικό κόσμο. Η δε αέναη σύγκριση του εαυτού με τους γνώριμους ή και άγνωστους άλλους πάνω στα κοινωνικά δίκτυα, με τον καταιγιστικό βομβαρδισμό αυτοφωτογραφικών αναρτήσεων, ευοδώνει το φαινόμενο και δίνει τη χαριστική βολή. Θεωρώ ότι μέχρι το ανθρώπινο είδος να προσαρμοστεί σ’ ένα καινούριο σημείο ισορροπίας και να απευαισθητοποιηθεί απέναντι στην εισβολή των κοινωνικών δικτύων στην καθημερινή ζωή – που, πιστέψτε με, επιδείνωσε ραγδαία την οποιαδήποτε κακή επίδραση είχαν τα ΜΜΕ ήδη από τον περασμένο αιώνα -, θα συζητάμε για περισσότερες και χειρότερες επιπτώσεις για αρκετό καιρό ακόμη».

Τελικά πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα φίλο μας -ή τον εαυτό μας- αν βλέπουμε ότι υπάρχει θέμα διατροφικής διαταραχής; «Η απάντηση εδώ είναι τόσο απλή και λιτή, όσο και ουσιαστική: ραντεβού με τον ειδικό ψυχίατρο. Χωρίς ταμπού».

Διαβάστε ακόμα: Δίαιτα με τη θεωρία του αυτοκαθορισμού

TAGS :
άνδρες Δημήτρης Παπαδημητριάδης διατροφική διαταραχή ταμπού

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook