Αφήστε ανέπαφες τις τελευταίες «πρωτόγονες» φυλές, ίσως είναι η μεγαλύτερη περιουσία της ανθρωπότητας

Έτοιμοι για μάχη με τους κακούς επισκέπτες. (photo: Christian Caron. Fair Use/ www.atlasandboots.com)

 Ανέπαφες φυλές, uncontacted peoples, αυτός είναι ο επίσημος όρος, εκείνες δηλαδή οι φυλές που δεν έχουν έρθει σε καμιά επαφή με τον πολιτισμό μας, ή έχουν έρθει σε τόσο περιορισμένη επαφή που δεν επηρεάστηκε ο τρόπος ζωής τους. Βάσει διεθνών νόμων, απαγορεύεται αυστηρά να ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους. Και για τη δική μας ασφάλεια, καθώς αυτές οι φυλές είναι συνήθως εχθρικές και βίαιες με τους ξένους, και για τη δική τους, αφού αποκομμένοι για δεκάδες χιλιάδες χρόνια από τους υπόλοιπους ανθρώπους, δεν έχουν αντισώματα, οπότε αρκεί μια γρίπη για να τους εξολοθρεύσει. Φαίνεται πως υπάρχει κι άλλος λόγος, πιο ουσιαστικός, και οι ανθρωπολόγοι τον γνωρίζουν καλά, μα αυτόν θα τον δούμε στη συνέχεια του άρθρου.

Σε όλο τον πλανήτη Γη, οι ανέπαφες φυλές υπολογίζονται σε λίγο περισσότερες από 100. Ο πληθυσμός κάθε μιας, από 15 ως 500 άτομα. Κατά μέσο όρο 100. Οι περισσότερες βρίσκονται βαθιά στη ζούγκλα του Αμαζονίου. Κάποιες αρκετές ακόμα στη ζούγκλα της Παπούα Νέα Γουινέα. Μία στη ζούγκλα της Ινδοκίνας. Κάποιες ελάχιστες στον κόλπο της Βεγγάλης, στο αρχιπέλαγος των νησιών Άνταμαν και Νικομπάρ. Και ίσως, ίσως δυο τρεις ακόμα στη ζούγκλα της κεντρικής Αφρικής. Μια στο τόσο έρχεται κάποια φωτογραφία από ελικόπτερο, που το σημαδεύουν με τα τόξα και τα βέλη τους, ή κάποια είδηση, οπότε θυμόμαστε την ύπαρξή τους.

Μια τέτοια περίπτωση είχαμε αυτές τις μέρες, Νοέμριο του 2018, οπότε ένας ιεραπόστολος ταξίδεψε στον κόλπο της Βεγγάλης, ανάμεσα στην Ινδία και την Ινδοκίνα, και προσπάθησε να μυήσει τους Σεντινέλι, την ανέπαφη φυλή που ζει μόνη της στο νησί της Βόρειας Σεντινέλης. Επί τρεις συνεχόμενες μέρες, αφηγούνται οι ψαράδες που τον πήγαν ως εκεί, προσπαθούσε ο ιεραπόστολος να πιάσει επαφή με τους Σεντινέλι. Παρά το γεγονός ότι τον τραυμάτισαν από την πρώτη μέρα με τα βέλη τους, αυτός εκεί, συνέχισε να προσπαθεί. Ώσπου την τέταρτη μέρα τον σκότωσαν. Οι ψαράδες τον βρήκαν νεκρό στην ακτή την επόμενη μέρα, στις 18 Νοεμβρίου 2018. Αυτά τουλάχιστον λεν οι καταθέσεις των ψαράδων και υπάρχει ένα σημείωμα που άφησε ο ιεραπόστολος προς τους γονείς του που συνηγορεί σ αυτή την κατεύθυνση.

Οι χαμένες φυλές στο Βόρειο Σεντινέλ δεν βλέπουν ποτέ με καλό μάτι τα ελικόπτερα της Ινδικής Ακτοφυλακής (photo: Indian Coast Guard. Fair Use/www.atlasandboots.com)

Σεντινέλι, δυο τρία πράγματα που ξέρουμε γι αυτούς. Ζουν αποκομμένοι από τους υπόλοιπους ανθρώπους εδώ και 50.000 χρόνια, ίσως και πιο πολλά. Η Βόρεια Σεντινέλη είναι καταδική τους, συνολικά 60 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Δεν έχουμε ιδέα πόσοι είναι, χοντρικά λέμε 100. Έχουν δική τους γλώσσα που δε μοιάζει με καμιά άλλη. Έχουν μαύρο δέρμα, είναι μικρόσωμοι μα λυγερόκορμοι. Κυκλοφορούν τελείως γυμνοί. Χρησιμοποιούν ακόντια και τόξα με μεγάλα βέλη, ενάμισι μέτρο μήκος. Δε θέλουν την παραμικρή επαφή με τον έξω κόσμο και σκοτώνουν όποιον αποβιβαστεί στο νησί, όμως δεν τρων το πτώμα. Ο Βρετανός ανθρωπολόγος Άλφρεντ Ράντκλιφ Μπράουν τους περιέγραψε στις αρχές του 20^ου αιώνα, μαζί με τη γειτονική τους φυλή των Γιαράβα, ως γενναίους και πολύ ευφυείς.

Το κουφάρι του εμπορικού πλοίου Primrose είναι ακόμη ορατό στο διεισδυτικό μάτι του Google Earth. (photo: Google Earth/atlasandboots.com)

Η πρώτη πάντως επαφή των Σεντινέλι με τον έξω κόσμο, το 1880, ήταν βίαιη και τραυματική, αφού το βρετανικό ναυτικό αιχμαλώτισε πέντε από αυτούς, εκ των οποίων οι δύο πέθαναν σύντομα, μάλλον από ασθένειες που κόλλησαν από τους Βρετανούς. Σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες απόπειρες προσέγγισης οι Σεντινέλι αντέδρασαν βίαια. Το 1974 τραυμάτισαν με βέλος στον μηρό τον σκηνοθέτη του ντοκιμαντέρ «Man in search of Man» του National Geographic, αφού αρνήθηκαν τα δώρα του, και όπως λέγεται, του έμεινε σημάδι ως το θάνατό του. Το 1981 το εμπορικό πλοίο Primrose εξόκειλε εκεί, και χρειάστηκε να στείλουν ελικόπτερα να πάρουν το πλήρωμα, πριν τους μακελέψουν οι Σεντινέλι. Το ναυάγιο φαίνεται ακόμα στις φωτογραφίες του Google Earth, στις συντεταγμένες 11.593505 βόρειο, 92.212377 ανατολικό.  Το 1991 άφησαν τον ανθρωπολόγο Tριλοκνάθ Πάντιτ να πλησιάσει στην ακτή, δε δέχτηκαν όμως τα δώρα του. Από το 1996 κι ύστερα το ινδικό πολεμικό ναυτικό κρατά μακριά από το νησί τους περίεργους. Το 2006 οι Σεντινέλι ακούστηκαν πάλι καθώς σκότωσαν δύο Ινδούς λαθραλιείες καβουριών. Και πάμε στο 2018 και τον νεκρό ιεραπόστολο.

Ο Πάντιτ λοιπόν, Ινδός ανθρωπολόγος με καταγωγή από το Κασμίρ, έξυπνα το 1991 δεν προσπάθησε να αποβιβαστεί στην ακτή ώστε οι Σεντινέλι να τον θεωρήσουν απειλή. Τους περίμενε στη θάλασσα, σε τόσο βάθος που το νερό έφτανε ως το στήθος του, κι εκεί οι ιθαγενείς τον πλησίασαν χωρίς εχθρικές διαθέσεις, και περιεργάστηκαν τις καρύδες που τους έφερε ως δώρο. Δε δέχτηκαν μεν τα δώρα του, τον άφησαν όμως ν αποχωρήσει χωρίς να του κάνουν κακό.

Ο Πάντιτ είχε ήδη δουλέψει για δεκαετίες με τη γειτονική φυλή των Γιαράβα, που σε αντίθεση με τους Σεντινέλι, επέλεξαν την επαφή με τον πολιτισμό μας. Είναι αυτός που φαίνεται στο ντοκιμαντέρ του 1974 του National Geographic που αναφέρουμε πιο πάνω να χορεύει με μια όμορφη γυμνόστηθη κοπέλα των Γιαράβα. Σ αυτό το ντοκιμαντέρ λεν χαρακτηριστικά για τους ανέπαφους ιθαγενείς του αρχιπελάγους Άνταμαν και Νικομπάρ, ότι μπορεί να μη γνωρίζουν τη χρησιμότητα της φωτιάς ή ενός διχτυού για το ψάρεμα, γνωρίζουν όμως την ομορφιά του να στέκεσαι ακίνητος και σιωπηλός.

Λέει ο Πάντιτ, 84 χρονών πια, σε πρόσφατη συνέντευξή του στους New York Times: «Θυμάμαι ακόμα τόσο καθαρά, κι ας έχουν περάσει τόσα χρόνια, εκείνη την κοπέλα των Γιαράβα, να στέκεται στην πιρόγα, και να μας κοιτά με τόση φυσικότητα και τόση αξιοπρέπεια, σαν να είναι η βασίλισσα Βικτωρία, κι εκεί συνειδητοποίησα πως δε χρειάζεται να φοράς ρούχα και στολίδια και κορώνα. Αυτό που σου βγαίνει αυθόρμητα, ο βαθύτερος εαυτός σου, έτσι μπορείς να προβάλεις την προσωπικότητά σου».

Ούτε να φανταστούμε δεν μπορούμε πως μπορεί να φαίνεται στα μάτια του μοναχικού αυτού τράιμπμαν το ελικόπτερο της Ινδικής Ακτοφυλακής (photo: Indian Coast Guard. Fair Use/atlasandboots.com)

Μα όσα ακολούθησαν την επαφή με τον πολιτισμό μας δεν ήταν θετικά για τους Γιαράβα. Όπως και οι ιθαγενείς της Αμερικής, κάποιοι εθίστηκαν σε καταχρήσεις, κάποιοι στα χρήματα που έφεραν οι πρώτοι τουρίστες. Όπως και στη Λατινική Αμερική, έτσι και στον κόλπο της Βεγγάλης, από το 2004 προσπάθησαν να βάλουν όρια στην επαφή των Γιαράβα με τον έξω κόσμο, μα ήταν πια αργά. Λέει ένας ακτιβιστής, «μετατρέψαμε μια ελεύθερη φυλή σε ζητιάνους, τους μάθαμε να ζουν με τρόπο που δε μπορούν μόνοι τους να συντηρήσουν». Αυτός είναι λοιπόν ο βασικότερος λόγος που οι ανθρωπολόγοι θέλουν να κρατήσουν μακριά τον πολιτισμό μας από τις ανέπαφες φυλές.

Ο Tριλοκνάθ Πάντιτ αισθάνεται πολλές ενοχές. Δηλώνει πως αν μπορούσε να γυρίσει πίσω το χρόνο, θα κρατούσε τον πολιτισμό μας μακριά από τις φυλές των νησιών Άνταμαν και Νικομπάρ. Η υγεία του πια είναι εύθραυστη. Ίσως δε μπορέσει ποτέ να ξανακάνει το ταξίδι να τους δει από κοντά μια τελευταία φορά. «Μια στο τόσο τους βλέπω ακόμα στα όνειρά μου», λέει. «Σύντομα όνειρα, και όχι τόσο συχνά, μια στο τόσο. Κι εκείνα τα πρωινά ξυπνώ ευτυχισμένος».

Με όλα αυτά, από σήμερα το πρωί, μια σκέψη κυριαρχεί μέσα μου. Μια σκέψη ταυτόχρονα αλτρουιστική και εγωιστική για το είδος μας. Ίσως υπάρχει ένας ακόμα πιο σοβαρός λόγος από όλους τους πιο πάνω που αυτές οι φυλές πρέπει να μείνουν ανέπαφες κι ανέγγιχτες από τον πολιτισμό μας. Αν ο πολιτισμός μας καταστραφεί, αν δηλαδή εμείς οι πολιτισμένοι αυτοκαταστραφούμε, οι ανέπαφες φυλές θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Και μαζί τους θα συνεχίσει να υπάρχει το ανθρώπινο είδος. Ναι, ο Ίλον Μασκ, ο κος Tesla και SpaceX, υποστηρίζει πως το είδος μας θα σωθεί αν φύγει στο Διάστημα. Ας καταφέρουμε όμως πρώτα να πάμε σε άλλον πλανήτη, να ιδρύσουμε μια αυτόνομη αποικία εκεί στο Διάστημα, κι ύστερα ας στρέψουμε σ αυτή τις ελπίδες μας. Μέχρι τότε, η καλύτερη ζαριά μας, αυτή με τις περισσότερες πιθανότητες, ώστε το είδος μας να συνεχίσει να υπάρχει αν καταστραφεί ο πολιτισμός μας, είναι οι ανέπαφες φυλές. Γιατί αυτές είναι όντως αυτόνομες, αποδεδειγμένα αυτόνομες χωρίς εμάς.

Ξέρετε κάτι; Αν δε σας κάνει ο επίσημος όρος «ανέπαφες» γι αυτές τις φυλές, πείτε τες και πρωτόγονες. Δεν τους ενδιαφέρει, ούτε που θα μάθουν ποτέ την ύπαρξή σας. Η ουσία είναι πως αυτές οι 100κάτι φυλές, χοντρικά όλοι μαζί 10.000 άνθρωποι, πιθανότατα αποτελούν την πιο σοβαρή ελπίδα μας να συνεχίσει να υπάρχει το ανθρώπινο είδος, αν εμείς οι πολιτισμένοι καταφέρουμε να αυτοκαταστραφούμε. Μοιάζει ειρωνικό, μα είναι η αλήθεια. Οι πιο ανέπαφες από τον πολιτισμό μας φυλές, ίσως και να αποτελούν ό,τι πιο πολύτιμο έχει απομείνει στην ανθρωπότητα. Τελεία.

Διαβάστε ακόμα: Θέλουμε τα πετρέλαια της Ηπείρου;

TAGS :
Γιαράβα γνώση ζωή Σεντινέλι υπαρξισμός Χαμένες φυλές

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook