5 σοβαροί λόγοι που ο πόλεμος στην Ουκρανία θα φανεί στο πιάτο μας

Aδεια ράφια στα σούπερ μάρκετ; Στην Ευρώπη δύσκολα θα φτάσουμε σ’ αυτό το σημείο (Φωτογραφία: Chris McGrath).

Μακριά από τα σύνορα της Ουκρανίας και δίχως να μας έρχεται η κάψα των βομβαρδισμών, ορισμένοι από εμάς μπορεί να θεωρούμε πως δεν μας αφορά ό,τι συμβαίνει εδώ και 22 ημέρες από τη στιγμή που ο Πούτιν πάτησε το «κόκκινο» κουμπί των επιθέσεων.

Κι όμως, μας αφορά άμεσα ακόμη κι αν δεν κινδυνεύει κάποιο ελληνικό έδαφος. Ηδη τις παράπλευρες απώλειες του πολέμου στην Ουκρανία τις βιώνουμε με τη ραγδαία αύξηση της τιμής στο ηλεκτρικό ρεύμα, το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και τη βενζίνη. Δεν είναι η μόνη αρνητική εξέλιξη, καθώς όπως λένε όλοι οι ειδικοί έρχεται και χειρότερη: αυτή των τροφίμων.

Η Ουκρανία είναι μια άκρως ζωτική χώρα για την αγορά πρώτων υλών. Δεν θα ήταν ακραίο αν λέγαμε πως είναι το «ψωμί όλη της Ευρώπης». Για να γίνει κατανοητό: τις μισές και πλέον προμήθειες που διαθέτει το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ τις οποίες διοχετεύει σε πεινασμένους ανά τον κόσμο, προέρχονται από την Ουκρανία.

Ηδη οι τιμές των σιτηρών και των δημητριακών έχουν εκτοξευτεί στα ύψη από τη στιγμή που ξεκίνησε ο πόλεμος, ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούν να σταθεροποιήσουν τις αγορές. Η Ευρώπη μπορεί πιθανώς να αντιμετωπίσει την άμεση καταιγίδα. Οι αγρότες της προετοιμάζονται για ακόμη υψηλότερο κόστος βασικών εισροών, όπως λιπάσματα και ζωοτροφές, αλλά οι καταναλωτές είναι απίθανο να δουν άδεια ράφια σούπερ μάρκετ. Το κόστος θα αυξηθεί —ιδιαίτερα για βασικά αγαθά όπως το ηλιέλαιο— αλλά οι πλούσιες δυτικές οικονομίες μπορούν να αντέξουν οικονομικά.

Η εικόνα είναι πιο ανησυχητική στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου χώρες ειδικά στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική —που έχουν ήδη πληγεί από ξηρασία— θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πολύ υψηλότερες τιμές για βασικά τρόφιμα όπως το ψωμί. Και αν οι άνθρωποι πεινάσουν ή δεν μπορούν να θρέψουν τις οικογένειές τους, πιθανότατα θα ακολουθήσει πολιτική αστάθεια. Οι πέντε κορυφαίες επιπτώσεις που έχει επιφέρει ο πόλεμος στο παγκόσμιο σύστημα τροφίμων σύμφωνα με το Politico είναι οι εξής:

Ακολουθούν οι πέντε κορυφαίες επιπτώσεις που έχει η κρίση στο παγκόσμιο σύστημα τροφίμων.

1. Στα ύψη οι τιμές των τροφίμων

Η Ουκρανία είναι ένας γιγαντιαίος εξαγωγέας εμπορευμάτων όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι και το ηλιέλαιο, αλλά η εισβολή της Ρωσίας σημαίνει ότι όλο το εμπόριο έχει σταματήσει επειδή τα πλοία δεν μπορούν να εγκαταλείψουν τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας.

Αυτό έχει ήδη σημαντικό αντίκτυπο, με την τιμή των σιτηρών και των ελαιούχων σπόρων να εκτινάσσονται σε υψηλά ρεκόρ, καθώς οι έμποροι ανησυχούν για το πόσο θα διαρκέσει αυτή η διαταραχή. «To χειρότερο σενάριο είναι ότι δεν θα υπάρξει καμία εξαγωγή από αυτήν την περιοχή για μερικά χρόνια», δήλωσε ο Oleg Nivievskyi, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου.

Αν και οι πολιτικοί φρόντισαν να δηλώσουν ότι δεν υπάρχουν επικείμενες ελλείψεις τροφίμων στην Ευρώπη, η Ουκρανία είναι ωστόσο ο τέταρτος μεγαλύτερος εξωτερικός προμηθευτής τροφίμων της ΕΕ.  Αυτά τα προβλήματα εφοδιασμού με την Ουκρανία και τη Ρωσία είναι ένας πανίσχυρος πονοκέφαλος για όσους παρασκευάζουν ή καλλιεργούν τρόφιμα στην ΕΕ, οι οποίοι ήδη ένιωθαν το δάγκωμα των αυξήσεων των τιμών της ενέργειας και του πληθωρισμού που σχετίζεται με τον COVID.

Καθώς οι τιμές των προϊόντων διατροφής εκτινάσσονται στα ύψη, θα είναι πιο ακριβό για τους μεταποιητές τροφίμων της ΕΕ να αποκτήσουν τις πρώτες ύλες, ενώ οι ευρωπαίοι αγρότες πρόκειται να πληρώσουν ακόμη περισσότερα για τα λιπάσματα για να διατηρήσουν τις αποδόσεις τους υψηλές. Η τιμή των λιπασμάτων – το 30 τοις εκατό των εισαγωγών της ΕΕ προέρχεται από τη Ρωσία – έχει ήδη εκτοξευθεί κατά 142 τοις εκατό σε σύγκριση με αυτήν την περίοδο πέρυσι.

Eίναι αλήθεια: κάποιες χώρες θα πεινάσουν (Φωτογραφία: nypost.com).

2. Φόβοι πείνας

Οι αυξανόμενες τιμές των σιτηρών πυροδοτούν ευρύτερους φόβους ότι εκατομμύρια από τους φτωχότερους ανθρώπους του κόσμου θα δυσκολευτούν να τραφούν. Στη ζώνη άμεσης κρίσης βρίσκονται χώρες που εξαρτώνται τρομερά από την Ουκρανία και τη Ρωσία, όπως η Αίγυπτος, η Τυνησία, η Αλγερία, το Μαρόκο, ο Λίβανος και η Τουρκία. Αυτές οι χώρες θα πρέπει να στραφούν σε άλλες χώρες εξαγωγείς για να αγοράσουν σιτηρά, ωθώντας περαιτέρω τις παγκόσμιες τιμές.

Δεν είναι μόνο οι χώρες που εξαρτώνται άμεσα από την Ουκρανία ή τη Ρωσία που έχουν λόγους να ανησυχούν. Η αύξηση των τιμών των τροφίμων παγκοσμίως θα επηρεάσει όλες τις φτωχότερες και λιγότερο ασφαλείς για τρόφιμα χώρες, από το Μπαγκλαντές και τη Μαδαγασκάρη μέχρι την Υεμένη. Οι τιμές των σιτηρών αυξήθηκαν κατά 50% τις δύο πρώτες εβδομάδες της σύγκρουσης, καθώς οι έμποροι προσπαθούν να αντικαταστήσουν καλλιέργειες όπως το σιτάρι με άλλες όπως το ρύζι ή το κριθάρι, οι παγκόσμιες τιμές των εμπορευμάτων αυξάνονται γενικά.

Η πολιτική αναταραχή ακολουθεί πάντα τις ελλείψεις τροφίμων και πολλοί αναλυτές έχουν την άποψη κατέδειξε τον ρόλο των ελλείψεων τροφίμων ως παράγοντα στις επαναστάσεις της Αραβικής Άνοιξης πριν από μια δεκαετία. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Γεωργία Janusz Wojciechowski προειδοποίησε ότι μια επισιτιστική κρίση πιο μακριά θα μπορούσε να «αυξήσει τη μεταναστευτική πίεση στην Ευρώπη».

Η επόμενη μεγάλη δοκιμασία για την επισιτιστική ασφάλεια του κόσμου θα έρθει το καλοκαίρι, όταν, όπως και στην ΕΕ, οι Ουκρανοί αγρότες θα μαζέψουν τις καλλιέργειές τους. Εάν έχουν πολεμήσει στην πρώτη γραμμή – ή έχουν χάσει εντελώς τις γεωργικές εκτάσεις τους – οι προοπτικές μπορεί να είναι ζοφερές.

Τα σιτηρά της Ουκρανίας είναι ο μεγάλος πονοκέφαλος (Φωτογραφία: PAVLO PAKHOMENKO/NURPHOTO).

3. Αυξανόμενος προστατευτισμός

Τι συμβαίνει όταν είσαι πολιτικός και αρχίζεις να ανησυχείς ότι δεν θα μπορέσεις να ταΐσεις τον πληθυσμό σου; Κλείνεις τα σύνορα, αποθηκεύεις τρόφιμα και εμποδίζεις οποιονδήποτε να εξάγει. Αυξάνονται οι φόβοι για αποθησαύριση και εμπορικές καταστροφές. Οι υπουργοί της G7 συγκεντρώθηκαν την περασμένη εβδομάδα για να στείλουν ένα επείγον μήνυμα σχετικά με τη σημασία της μη επιβολής εμπορικών φραγμών σε μια περίοδο σοβαρών αναταράξεων στην αγορά.

Αλλά δεν ακούνε όλοι. Η Ουγγαρία έχει επιβάλει πρόσθετους ελέγχους στις εξαγωγές σιτηρών, ενώ ισχυρίζεται ότι η κίνηση δεν είναι μια πλήρης απαγόρευση εξαγωγών και έχει προκαλέσει την αυστηρή καταδίκη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εν τω μεταξύ, η Τουρκία, η Αργεντινή και η Σερβία – συν η ίδια η Ουκρανία και η Ρωσία – έχουν επίσης επιβάλει, ή απείλησαν να επιβάλουν, απαγορεύσεις εξαγωγών.

Οι αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι η Κίνα αποθησαυρίζει στρατηγικά τρόφιμα προκειμένου να έχει μεγαλύτερη πολιτική μόχλευση στις χώρες που εξαρτώνται από τις εισαγωγές τροφίμων στην Αφρική. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία άρπαξε την κρίση για να υποστηρίξει ότι ήταν σωστό να συνεχίσει από την αρχή την ατζέντα της «διατροφικής κυριαρχίας» για να ενισχύσει την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να τρέφεται χρησιμοποιώντας εσωτερικούς πόρους, αντί να βασίζεται σε όλες αυτές τις ζωοτροφές από την Ουκρανία, τη βραζιλιάνικη σόγια και ρωσικά λιπάσματα με βάση το άζωτο.

4. Θαμπώνει το στοίχημα της «πράσινης» γεωργίας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να σημαίνει την απομάκρυνση των μεγάλων φιλοδοξιών της Ευρώπης να καθαρίσει τη γεωργία τον αντίκτυπό της στο κλίμα και το περιβάλλον. Λιγότερο καλαμπόκι από την Ουκρανία σημαίνει λιγότερες ζωοτροφές για τα ζώα της Ευρώπης φέτος και υψηλότερες τιμές ζωοτροφών για τους ευρωπαίους αγρότες, οι οποίοι ήδη δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα. Πολλές από αυτές τις ουκρανικές ζωοτροφές παραδοσιακά προέρχονται από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας που είναι πλέον αποκλεισμένα.

Οι φόβοι για επικείμενες ελλείψεις ζωοτροφών έχουν τροφοδοτήσει εκκλήσεις για καθυστέρηση ή ακόμη και πλήρη επανεξέταση των ορόσημων σχεδίων βιωσιμότητας της ΕΕ για τον γεωργικό τομέα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει πρόταση από την πλειοψηφία των υπουργών γεωργίας της ΕΕ να καταργήσει προσωρινά την απαίτηση να αφήσουν ένα κομμάτι γεωργικής γης εκτός παραγωγής για να ενισχυθεί η προστασία της φύσης και αντ’ αυτού να χρησιμοποιηθεί για την καλλιέργεια ζωοτροφών.

Αλλά αυτό έχει προκαλέσει έντονες επιθέσεις από τους Πράσινους, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αυτή είναι μια ιδανική ευκαιρία για να μειωθεί ο όγκος των πόρων που παραδίδονται στις βιομηχανίες κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων.

Οι χώρες της Αφρικής θα πληγούν άμεσα (Φωτογραφία: Reuters/Zohra Bensemra).

5. Καταρρέουν οι προμήθειες σε ηλιέλαιο

Η ΕΕ εισάγει το ήμισυ της παραγωγής ηλιέλαιου από την Ουκρανία, το οποίο χρησιμοποιείται από ψημένα, κονσερβοποιημένα και προπαρασκευασμένα τρόφιμα, μέχρι σε σάλτσες και σούπες. Επίσης χρησιμοποιείται ευρέως σε προϊόντα ζαχαροπλαστικής και είναι ένα συστατικό που δύσκολα αντικαθίσταται στις παιδικές τροφές.

«Θα προκαλέσει προφανώς διαταραχές στον εφοδιασμό επειδή εξαρτόμαστε από μάλλον τακτικές προμήθειες ουκρανικού ηλιελαίου στην Ευρώπη», δήλωσε η Nathalie Lecocq, γενική διευθύντρια της FEDIOL, της ένωσης ομπρέλα για τα διυλιστήρια φυτικών ελαίων της ΕΕ που προμηθεύουν τη βιομηχανία τροφίμων. «Σε αυτό το σημείο, ανησυχούμε πραγματικά για τη διαθεσιμότητα».

Ο Rubén Moreno, επικεφαλής του ισπανικού ομίλου βιομηχανίας ζαχαροπλαστικής Produlce, δήλωσε ότι τα αποθέματά τους κινδυνεύουν να εξαντληθούν σε μόλις δύο έως τρεις εβδομάδες και προειδοποίησε ότι η «εξαιρετική σημασία» της Ουκρανίας ως παγκόσμιου προμηθευτή ηλιελαίου σημαίνει ότι οι επιπτώσεις θα επεκταθούν πολύ. πέρα από τον ισπανικό τομέα γλυκών και αρτοποιίας.

Διαβάστε ακόμα: Ουκρανία: μόνο αν πέσει ο Πούτιν θα υπάρξει ειρήνη με προοπτική

TAGS :
Βλαντιμίρ Πούτιν ουκρανία πόλεμος ρωσία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook