Δέκα ζωές σε μια: Ο Ρος Ντέιλι αφηγείται τα περιπετειώδη ταξίδια του

1981: Η ανέμελη νιότη του Ρος Ντέιλι. Στη φωτογραφία είναι με τον Αχιλλέα Περσίδη κι άλλους φίλους του (Credit: Rossdaly.gr).

Είναι 1970 όταν ο Ρος Ντέιλι επισκέπτεται για πρώτη φορά την Κρήτη, σε μια φάση αναζήτησης μουσικών  του κόσμου. Γνωρίζει τον Κώστα Μουντάκη και πλάι του μαθαίνει κρητική λύρα, αλλά σύντομα φεύγει  για ανατολικότερους προορισμούς, φτάνοντας μέχρι Ινδία και Αφγανιστάν. Μερικά χρόνια αργότερα επιστρέφει οριστικά στην Κρήτη, υιοθετεί τα ακούσματα και την ντοπιολαλιά της, ενώ παράλληλα ιδρύει το μουσικό εργαστήρι «Λαβύρινθος» διδάσκοντας νέους λυράρηδες. Μαζί τους δίνει συναυλίες διεθνώς, φροντίζοντας να διαδώσει τη μουσική παράδοση σε χώρες όπως  οι ΗΠΑ, Ισπανία, Ολλανδία κ.ά. Λίγες ώρες πριν την εμφάνισή του με την Κέλυ Θωμά, στο θέατρο Ροές, ο Ρος Ντέιλι αφηγείται τη ζωή του στο Andro.

«Γεννήθηκα στη Βρετανία από Ιρλανδούς γονείς, αλλά φύγαμε όταν ήμουν δύο χρόνων. Λόγω της δουλειάς του πατέρα μου μετακινούμασταν συχνά από χώρα σε χώρα. Ήταν φυσικός-μαθηματικός και ασχολιόταν με την ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπολογιστών, προχωρημένο επάγγελμα για την εποχή.  Έτσι, γυρίσαμε πολλά μέρη, από Αμερική μέχρι Ιαπωνία. Το μεγαλύτερο διάστημα που έμεινα κάπου ήταν οκτώ χρόνια, στο Σαν Φρανσίσκο.

Πριν ακόμα γεννηθώ,  οι γονείς μου έζησαν κάποια χρόνια στο Ιράκ όπου άκουσαν  αραβική μουσική. Η μητέρα μου ήταν πιανίστα και παρόλο που δεν ασχολήθηκε με αυτό το είδος, θυμόταν κάποιες μελωδίες που αργότερα έπαιζε για πλάκα. Ο ήχος τους μου κέντριζε το ενδιαφέρον και όταν η μητέρα μου σταματούσε, πήγαινα κι έπαιζα στη θέση της. Μια μέρα με ρώτησε αν ήθελα να μάθω πιάνο, αλλά παραδόξως είπα «Όχι, θέλω να μάθω βιολοντσέλο». Δεν ήμουν παιδί-θαύμα. Ήμουν μόλις πέντε ετών και μάλλον έπαιζα χάλια.

«Πολλοί νομίζουν ότι ζώντας στην Ελλάδα, υιοθέτησα την κρητική κουλτούρα. Δεν είναι έτσι. Προσαρμόζομαι στον τόπο που μένω, διατηρώντας πάντα την ταυτότητά μου» (Credit: Rossdaly.gr).

Στα εννιά μου σταματώ απότομα, ενώ δυο χρόνια αργότερα βρίσκομαι στην Ιαπωνία όπου μαθαίνω κιθάρα από έναν δάσκαλο του σχολείου μας. Είμαστε ήδη στις αρχές του ’60, εποχή  και πολλά τραγούδια της εποχής τα βγάζω στην κιθάρα. Το ’65 επιστρέψαμε οικογενειακώς στο Σαν Φρανσίσκο. Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα εποχή για να βρίσκεται κάποιος εκεί. Κοντά στο σπίτι μου, υπήρχε κάποιος που διοργάνωνε  εκδηλώσεις ινδικής και ιρανικής μουσικής. Μια μέρα, ένας φίλος του πατέρα μου που άκουγε τέτοια είδη και έβλεπε ότι ενδιαφέρομαι, με πήρε μαζί του σε μια συναυλία όπου  πρωτάκουσα το όργανο σαρότ, απόγονο του αφγανικού ραμπάμπ. Aυτό το είδος συνδύαζε τη δομή της κλασικής μουσικής και την ελευθερία του αυτοσχεδιασμού που έβρισκα στη σύγχρονη μουσική, αντιγράφοντας στην κιθάρα τους ήχους.

Ολοκλήρωσα το σχολείο με την επιστροφή μας στην Αγγλία. Εκεί παίζαμε με συμμαθητές και φίλους, κάποιοι από τους οποίους έγιναν πολύ γνωστοί μουσικοί, όπως ο Στούαρτ Κόπλαντ των Police και οι Πήτερ Γκάμπριελ και Άντονι Φίλιπς των Genesis.

Το κίνημα των hippies είχε έντονη επίδραση πάνω μου, όσο ακόμα ήταν περιορισμένο. Παίρνοντας όμως όνομα και δημόσια διάσταση, οι άνθρωποι που το δημιούργησαν φύγανε. Θεωρώ ότι ήταν μια ουτοπία που εμπορευματοποιήθηκε πολύ. Επίσης, στον κόσμο των hippies έπαιζε άσχημο ρόλο η παρουσία των ναρκωτικών. Πάντως, ξεχώρισαν κάποιοι σοβαροί άνθρωποι από αυτό το κίνημα, ιδιαίτερα μουσικοί, όπως οι Jeferson Airplane, Doors, Janis Joplin κ.ά.

Παίζοντας με τον Βασίλη Σούκα το 1990 (Credit: Rossdaly.gr).

Το ’70 φύγαμε με έναν φίλο μου από Αγγλία κάνοντας ώτο-στοπ με προορισμό την Κρήτη. Σε αυτό το ταξίδι υπήρχαν διάφορες ωραίες λεπτομέρειες. Θυμάμαι να φτάνουμε στην Ανκόνα, μία μέρα μετά από ένα μεγάλο φεστιβάλ όπερας που διοργανώνεται εκεί. Ήταν και ο φίλος μου μουσικός και θεωρήσαμε κρίμα που χάσαμε τέτοιο γεγονός. Μια μέρα όμως που πήραμε ταξί, το είπαμε στον οδηγό και αμέσως άρχισε να ερμηνεύει από μνήμης μια ολόκληρη όπερα! Θυμόταν όλους τους ρόλους, ανδρικούς και γυναικείους. Ήταν εντυπωσιακό! Παρόμοια περίπτωση ήταν και με τους χωριανούς του Λυγουριού (δίπλα στην Επίδαυρο) και τις γνώσεις που έχουν για το αρχαίο θέατρο!

Φτάσαμε και στα Μάταλα, αλλά δεν μείναμε γιατί είχε πλέον εκφυλιστεί η όλη φάση. Προτιμήσαμε να  μείνουμε στο Καλαμάκι, ένα χωριό με μόλις τέσσερα σπίτια. Σε ένα διπλανό χωριό που δεν είχε ούτε ρεύμα, είδα δύο νεαρούς που παίζανε λύρα και λαούτο. Εντυπωσιάστηκα και αποφάσισα να μάθω λύρα με δάσκαλο τον Κώστα Μουντάκη, ξεχνώντας ότι ήμουν σπουδαγμένος μουσικός. Σκοπός μου δεν ήταν  να γίνω κρητικός λυράρης, αλλά να μάθω να παίζω λύρα. Αυτά είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Στην πρώτη περίπτωση θέλεις να γίνεις κάτι που δεν είσαι και στην άλλη θέλεις να μάθεις να κάνεις κάτι που δεν γνωρίζεις. Σημασία έχει να μη γίνεις κακέκτυπο ενός πράγματος που δεν είσαι. Ο Μουντάκης μού έλεγε τα πρώτα χρόνια να αντιγράφω ακριβώς αυτό που έκανε, ενώ όταν έφτασα σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο, ζήτησε να βρω το ύφος μου.

Με τον Στέλιο Φουσταλιεράκη, τον Γιώργο Γκόγκα και τον Κώστα Μουντάκη, στο μακρινό 1985 (Credit: Rossdaly.gr).

Παράλληλα, είχα ήδη αποφασίσει να ξαναφύγω και να φτάσω μέχρι την Ινδία. Τα έξοδα για τα ταξίδια μου τα έβγαζα κάνοντας διάφορες δουλειές, όπως σιδεράς, εργάτης, αγρότης, υπάλληλος βιβλιοπωλείου κ.ά. Πέρασα από Τουρκία και Ιράν φτάνοντας μέχρι Αφγανιστάν όπου ανακάλυψα διάφορα ωραία πράγματα όπως το όργανο ραμπάμπ. Επίσης, συνάντησα και τον Ουστάντ Μοχάμεντ Ομάρ, κορυφαίο δεξιοτέχνη του οργάνου εκείνη την εποχή που παρέδιδε μαθήματα στο σπίτι του και παίζαμε παρέα. Το Αφγανιστάν που γνώρισα ήταν πανέμορφο μέρος με εξαιρετικό κόσμο. Καμία σχέση με αυτό που ξέρουμε. Υπήρχαν κάποια συντηρητικά χωριά στο Αφγανιστάν, αλλά τα αστικά κέντρα ήταν πολύ προοδευτικά. Τα προβλήματα ξεκίνησαν όταν οι Σαουδάραβες ιδρύσανε στα σύνορα με το Πακιστάν, θεολογικές σχολές όπου όλα τα νέα παιδιά διδάχθηκαν την ακραία κατεύθυνση. Από ‘κει προκύπτει και ο όρος «ταλιμπάν» που στα αραβικά σημαίνει «φοιτητές».

Στη συνέχεια επέστρεψα στο Χουδέτσι Ηρακλείου όπου διατηρώ το μουσικό εργαστήρι «Λαβύρινθος» από το 1982. Όταν με ρωτάνε πόσα όργανα παίζω, δεν ξέρω τι να απαντήσω. Απλώς, ο τρόπος με τον οποίο προσέγγιζα την εκάστοτε μουσική παράδοση ήταν μέσω ενός οργάνου και όχι θεωρητικά. Έμαθα πολλά πράγματα από διάφορες παραδόσεις, αλλά μου πήρε χρόνια να καταλάβω την αναζήτησή μου που δεν ήταν άλλη από τη διαχρονικότητα. Υπάρχουν πράγματα που είτε πριν είτε μετά από 500 χρόνια, έχουν μια εσωτερική ουσία που «λέει» κάτι στους ανθρώπους. Αποδεικνύουν την αξία τους σε κάθε εποχή, χωρίς «δεκανίκια». Λέγοντας «δεκανίκια» εννοώ τις θεωρίες περί συντήρησης.  Πολλές φορές, τα πράγματα που συντηρούνται, μπορεί απλώς να αποτελούν συνήθειες χωρίς διαχρονική αξία.

«Από νέους ανθρώπους βγαίνουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Θα ήθελα όμως να πω ότι η υπερβολική έμφαση στην αίγλη των νέων δεν είναι πάντα καλή» (Terry Rooney/Rossdaly.gr).

Πολλοί νομίζουν ότι ζώντας στην Ελλάδα, υιοθέτησα την κρητική κουλτούρα. Δεν είναι έτσι. Προσαρμόζομαι στον τόπο που μένω, διατηρώντας πάντα την ταυτότητά μου. Υιοθετώ μόνο στοιχεία του τόπου που μου ταιριάζουν και απορρίπτω κάποια άλλα. Κλασικό παράδειγμα στην Κρήτη είναι η οπλοκατοχή που απεχθάνομαι, όπως και η αλόγιστη χρήση αλκοόλ. Σήμερα, ο κόσμος το γνωρίζει αυτό, αλλά παλιότερα που έπαιζα σε γλέντια και μπορεί να έβγαζαν όπλο, πάντα ζητούσα ευγενικά να σταματήσουν για να συνεχίσω τη μουσική. Αν δεν το σέβονταν, αποχωρούσα.

Από νέους ανθρώπους βγαίνουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Θα ήθελα όμως να πω ότι η υπερβολική έμφαση στην αίγλη των νέων δεν είναι πάντα καλή. Προέρχεται από την δυτική  παράδοση της ποπ μουσικής, στην οποία αν φτάσεις 25 ετών, έχεις τελειώσει. Στις παραδοσιακές μουσικές δεν υπάρχει πραγματικός «μάστορας» κάτω των 40 ετών. Μπορεί οι νέοι να έχουν δεξιοτεχνία, ρεπερτόριο και ένα σωρό αρετές που θα τους βοηθήσουν μελλοντικά να γίνουν καλύτεροι από τους παλαιότερους, αλλά χρειάζεται και ωριμότητα.

Παρόλο που συνήθως παίζουμε στο εξωτερικό, μετά από αρκετό καιρό επιστρέφουμε στην Αθήνα όπου θα εμφανιστούμε στο θέατρο Ροές, στις 11 και 12 Ιανουαρίου, μαζί με την συνοδοιπόρο μου Κέλυ Θωμά. Εκεί θα παρουσιάσουμε μουσικές με επιρροές από ένα κράμα παραδόσεων διαφόρων χωρών».

ΙNFO

Θέατρο Ροές

Ιάκχου 16, Γκάζι
Κρατήσεις Τηλεφωνικά:
Καθημερινά 7-9 μ.μ. στο 210 3474312
Εισιτήρια: ταμείο 15 κανονικό, 12 φοιτητικό/ανέργων
Ross Daly: λύρα, τάρχου, ραμπάμπ, σάζι

Διαβάστε ακόμα: 

TAGS :
Κρήτη λυραρης Ρος Ντέιλι

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook