Το «καταραμένο» φιλμ της ΕΡΤ 2 –που κόπηκε στον αέρα!

Ο Νίκος Αλευράς στα γυρίσματα του «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι και ο τραυματισμένος καλλιτέχνης αναστενάζει». Ενός «αυτοβιογραφικού φιλμ με έντονα κωμικά και εν μέρει αυτοσαρκαστικά στοιχεία, σουρεαλιστικές αναφορές και έναν εντελώς αναρχικό τρόπο αφήγησης», όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος.

Η ταινία «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι και ο τραυματισμένος καλλιτέχνης αναστενάζει» γυρίστηκε το 1977, στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Η Χούντα μας είχε αφήσει χρόνους, ο βαθύς συντηρητισμός της ελληνικής κοινωνίας όμως έστεκε ακόμα κορδωμένος κι ολοζώντανος μπροστά μας. Καλλιτεχνικά, βέβαια, επικρατούσε ένας πραγματικός «οργασμός». Νέες ιδέες, νέα κινήματα – νιώθαμε ότι μας έγνεφε το αύριο…

Εκείνη την εποχή συνεργαζόμουν με το περιοδικό «Σύγχρονος Κινηματογράφος», διευθυντής σύνταξης του οποίου ήταν ο αείμνηστος Βασίλης Ραφαηλίδης, ενώ στην ομάδα συμμετείχαν ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Γιάννης Μπακογιαννόπουλος και πάρα πολλοί άλλοι. Εγώ, πιτσιρικάς τότε, μόλις είχα βγει από τη σχολή και ήμουν παθιασμένος όσο τίποτα με τον κινηματογράφο και το μεταμοντέρνο ρεύμα. Ονειρευόμουν μάλιστα να σκηνοθετήσω ένα φιλμ που θα «χαρτογραφούσε» τις γκρίζες ζώνες της αλήθειας, καθώς πίστευα ότι η αλήθεια είναι κάτι αφηρημένο. Για ποια αλήθεια μιλούν οι άνθρωποι; Τη δική τους, της κοινωνίας, της ψυχής τους, του έρωτά τους, του διπλανού τους;

Το συνεργείο με θερινή αμφίεση και σε πλήρη δράση στο Σχοινιά.

Έτσι δημιουργήθηκε το «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι και ο τραυματισμένος καλλιτέχνης αναστενάζει». Ένα αυτοβιογραφικό φιλμ με έντονα κωμικά και εν μέρει αυτοσαρκαστικά στοιχεία, σουρεαλιστικές αναφορές και έναν εντελώς αναρχικό τρόπο αφήγησης. Να φανταστείς, κάποια στιγμή έπεφτε μαύρο στην οθόνη κι εγώ, κρατώντας τη μύτη μου κλειστή, έλεγα στην ταινία «Προσοχή, προσοχή! Μόλις μας ειδοποίησαν από το αστυνομικό τμήμα, έχει τοποθετηθεί βόμβα στην αίθουσα, παρακαλώ διαλυθείτε ησύχως προς την έξοδο».

Είχα συννενοηθεί και με τους υπευθύνους προβολής να ανοίγουν ξαφνικά τα φώτα και γινόταν χαμός. Έτρεχαν οι ταξιθέτες να μαζέψουν τον κόσμο φωνάζοντας «Μη φεύγετε, καλέ! Είναι μέσα στην ταινία αυτό!». Ειδικά στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, θυμάμαι, έτρεχαν ο ένας πάνω στον άλλον μέχρι να καταλάβουν ότι ήταν κομμάτι της αφήγησης. Πρωταγωνιστής της ταινίας ήμουν εγώ ο ίδιος, πασχίζοντας, μέσα από απίστευτες καταστάσεις, να ξεφύγω και καλά από την αλλοτρίωση…

Διαβάστε ακόμα: Όταν ο Κώστας Βουτσάς πούλαγε τσιγάρα με το κασελάκι

Ο Νίκος Αλευράς και η Λίτσα Γεράρδου σε μια από τις επίμαχε σκηνές της ταινίας. Κάπου εκεί έσφιξαν τα γάλατα στη δημόσια τηλεόραση και μετά από λίγα λεπτά έπεσε μαύρο στην οθόνη.

Το 1977 αποφασίσαμε με τον Βασίλη Ραφαηλίδη να πάρουμε την ταινία και να ξεκινήσουμε ένα tour στην ελληνική επαρχία για προβολές και συζητήσεις πάνω σε όσα πραγματευόταν: δηλαδή τον έρωτα και την επανάσταση. Η «περιοδεία» μας, απρόσμενα, είχε μεγάλη επιτυχία: όπου κι αν βρεθήκαμε γινόταν το έλα να δεις, ενώ και οι κριτικές ήταν πολύ θετικές. Έτσι ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του «Πέφτουν οι σφαίρες…». Η δεύτερη ήταν πολύ πιο έντονη και γεμάτη από «ομορφιές». Διαδραματίστηκε τον Απρίλιο του 1984.

Για να δώσω λίγο κλίμα της εποχής, βρισκόμαστε εν μέσω προεκλογικής περιόδου, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να έχει ολοκληρώσει την πρώτη του θητεία και να περιοδεύει στη λεβεντογέννα Κρήτη, προσπαθώντας να εξασφαλίσει τη δεύτερη, ενώ πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος περιμένει επίσκεψη από τον Φρανσουά Μιτεράν στο Προεδρικό Μέγαρο. Το προηγούμενο βράδυ με παίρνουν τηλέφωνο από την ΕΡΤ για να με ενημερώσουν ότι το Σάββατο έχουν προγραμματίσει να παίξουν οι «Σφαίρες…» στην «Ώρα της Ελληνικής Ταινίας». Μια χαρά!

Λίτσα Γεράρδου, Νίκος Αλευράς, Μπάμπης Καράλης, Τέος Ρόμβος, Λάκης Κυρλίδης, Μαρίνος Αθανασόπουλος σε μια ανάπαυλα των γυρισμάτων.

Στήνομαι λοιπόν μαζί με κάποιους φίλους μπροστά στην τηλεόραση, όμως εκεί που παίζονται οι πρώτες σκηνές –στις οποίες υποδύομαι, ως ενήλικος, ένα μωρό που έχει συγκαεί και η μάνα του τού βάζει ταλκ και το θηλάζει– ξαφνικά η ταινία αρχίζει να «τρέχει» στο fast forward στην κανονική ροή! «Τι έγινε ρε παιδιά;», αρχίζουμε να κοιταζόμαστε μεταξύ μας. Τηλέφωνα χτυπούν, χαμός. Τι είχε συμβεί; Προφανώς, έχοντας σοκαριστεί από τη σκηνή, άρχισαν να παίζουν την ταινία στο γρήγορο για να δουν τι υπάρχει παρακάτω!

Μέχρι που στο εικοσάλεπτο πέφτει τελείως μαύρο στην οθόνη με απόφαση του προέδρου της ΕΡΤ2, Σάκη Αποστολόπουλου, ο οποίος, σε κατάσταση πανικού, αποφασίζει το αδιανόητο για τα παγκόσμια χρονικά: Να κατεβάσει τον διακόπτη, με αποτέλεσμα επί ώρες να παίζουν μονάχα «χιόνια»! Την ίδια ώρα εθνικόφρονες και λοιπές χριστιανικές δυνάμεις αρχίζουν να μαζεύονται έξω από το σταθμό για να διαμαρτυρηθούν –γενικά το πράγμα κοχλάζει. Εμένα να με παίρνουν τηλέφωνο σπίτι φίλοι και γνωστοί και να μου λένε «Ρε Νίκο, κατεβαίνουν τανκς στη Μεσογείων, θα γίνει πραξικόπημα»! Μια τρέλα…

Την επόμενη μέρα το διοικητικό συμβούλιο της ΕΡΤ2 παραιτείται, ενώ η ιστορία με την «κομμένη» ταινία στην Ελλάδα «παίζει» στα πρωτοσέλιδα όλου του κόσμου! Θυμάμαι με είχε πάρει τηλέφωνο, έκπληκτος, ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος από την Αμερική. «Ρε μαλάκα, τι έκανες;», μου είπε. «Είσαι πρωτοσέλιδο στους New York Times!».

Διαβάστε ακόμα: Οι top 5 μονομαχίες του ασιατικού σινεμά

Η Μαρία Νικολαΐδη στο Σχοινιά.

Η ιστορία μάλιστα έφτασε να συζητηθεί μέχρι και στη συνάντηση Καραμανλή-Μιτεράν. Αυτό μου το αποκάλυψε φίλος δημοσιογράφος, ο οποίος ήταν μπροστά όταν ο Καραμανλής είπε στον Μιτεράν στο Μέγαρο: «Λυπάμαι, κύριε πρόεδρε, που η επίσκεψή σας δεν έτυχε ανάλογης δημοσιότητας από τα ΜΜΕ, αλλά κάποια αναρχικά στοιχεία δημιούργησαν προβλήματα. Καταλαβαίνετε…». Και ο Μιτεράν του απάντησε: «Μην ανησυχείτε, έχουμε κι εμείς αναρχικούς στη Γαλλία».

Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι η ταινία ήταν μεγάλη επιτυχία στις αίθουσες –ο κόσμος την είχε αγκαλιάσει. Ακόμα πιο αστείο, κατά κάποιον τρόπο, είναι το γεγονός ότι πριν από λίγους μήνες οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ είχαν αποφασίσει μια συμβολική προβολή της στην κανονική ροή προγράμματος, έτσι ώστε να «ολοκληρωθεί» η ταινία έπειτα σχεδόν από 30 χρόνια. Έλα όμως που την ημέρα της προβολής μπήκαν τα ΜΑΤ στο Ραδιομέγαρο! Έτσι το πήρα απόφαση: Οι «Σφαίρες…» μου δεν θα πέσουν ποτέ χαλάζι στη δημόσια τηλεόραση.

Έπειτα από το «σκάνδαλο» με την ταινία αποτραβήχτηκα για λίγο, ανοίγοντας ένα μαγαζί με… ταχυδακτυλουργικά κόλπα. Επέστρεψα πίσω από τις κάμερες με τη «γέννηση» της ιδιωτικής τηλεόρασης, κάνοντας πολλά και διάφορα. Θυμάμαι με νοσταλγία την εποχή που γυρίζαμε τα «Απίστευτα κι όμως ελληνικά» με τον Γιάννη Ζουγανέλη, τον Σάκη Μπουλά, τον Λάκη Παπαδόπουλο και πολλούς άλλους. Υπέροχα χρόνια, με αβίαστα γέλια και αδούλωτη φαντασία.

Ο Νίκος Αλευράς (αριστερά) και ο Άκης Τσαραβόπουλος, εκ των ηθοποιών της ταινίας.

Το καλό με μένα είναι ότι η αγάπη μου για τον κινηματογράφο δεν με εγκατέλειψε ποτέ. Ακόμα και σήμερα λατρεύω το σινεμά. Η πιο πρόσφατη ταινία μου λέγεται «Χαιρετίσματα στην Ευρώπη», ένα παραληρηματικό φιλμ, που ονομάζω μουσικοχορευτική τραγωδία με κωμική υπόθεση και το οποίο αφορά στη γερμανική οικογένεια. Ουσιαστικά τους εισάγω στον ελληνικό τρόπο ζωής μέσα από διάφορες σουρεάλ καταστάσεις.

Ποιο είναι το πιο αστείο πράγμα που θυμάμαι από την εποχή του «Απίστευτα κι όμως ελληνικά»; Είναι τόσα πολλά… Ίσως λίγο περισσότερο μου έχει μείνει ένα σκετς που κάναμε για τους Έλληνες πολεμικούς ανταποκριτές στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας. Είχαμε μάθει τότε πως κάποιοι από αυτούς έστελναν τα ρεπορτάζ τους από εκατοντάδες χιλόμετρα μακριά και απλώς πλήρωναν στρατιώτες για να στέκονται πίσω στις κάμερες και να πυροβολούν στον αέρα.

Τα γυρίσματα μόλις έχουν τελειώσει και η ομάδα παίρνει μια βαθιά ανάσα. Το «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι και ο τραυματισμένος καλλιτέχνης αναστενάζει» προβλήθηκε στις αίθουσες τη σεζόν 1977-1978 και έκοψε 19.488 εισιτήρια –στην 6η θέση ανάμεσα σε 17 ταινίες.

Μαζευόμαστε λοιπόν κάτω από τα γραφεία μας, σε ένα άδειο οικόπεδο δίπλα σε πολυκατοικίες, βάζουμε βαρέλια με φωτιές πίσω, παίρνουμε όπλα ρέπλικες, στολές, τα πάντα ώστε το σκηνικό να θυμίζει εμπόλεμη ζώνη. Τον ανταποκριτή υποδυόταν ο «Ζούγα». Ενώ όμως είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσει η σάτιρα, βγαίνει από το μπαλκόνι ο υπεύθυνος παραγωγής και μας φωνάζει: «Ρε μαλάκες, είστε τρελοί, τι κάνετε εκεί με τα όπλα; Εξαφανιστείτε, έρχεται το ΙΚΑ για επιθεώρηση».

Γίναμε καπνός! Έβλεπες όλους να πηδάνε μάντρες με τα στρατιωτικά, να τους πέφτουν τα όπλα, τα κράνη, πανικός… Ποιο ήταν το πρόβλημα, όμως και κάναμε έτσι; Δεν μας κολλούσαν ένσημα. Κι αυτό δεν ήταν απίστευτο. Αλλά απλώς ελληνικό…

Φωτογραφίες: Αρχείο Νίκου Αλευρά

Δείτε εδώ ολόκληρη την ταινία (η επίμαχη σκηνή στο 3.20’)

Δείτε εδώ το τρέιλερ της ταινίας:

Διαβάστε ακόμα: Οι top 5 serial wives του σινεμά

TAGS :
αλευράς Βασίλης ερτ 2 Ραφαηλίδης σκηνοθέτης ταινία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook