Παύλος Τσιαντός: Έτσι κατακτήθηκε ο Όλυμπος 105 χρόνια πριν

Ο Παύλος Τσιαντός καταγράφοντας τη διαδρομή που ακολούθησαν οι Μπουασονά, Μπο-Μποβί και Κάκαλος το 1913 στον Όλυμπο, στο πλαίσιο της έρευνάς του για το ντοκιμαντέρ που ετοιμάζει.

H ιστορία της κατάκτησης του Ολύμπου έχει τις ρίζες της στη γαλλόφωνη Ελβετία των αρχών του 20ου αιώνα. Ο θρυλικός Φρεντερίκ Μπουασονά, ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους της εποχής, και ο καλός του φίλος Ντανιέλ Μπο-Μποβί, ιστορικός τέχνης και διευθυντής της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης, αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν μια σειρά ταξιδιών στην άγνωστη ελληνική γη, με στόχο να αποτυπώσουν τις ομορφιές της σε μια συλλογή λευκωμάτων. Η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου, αποσκοπώντας σε τουριστικά οφέλη, υποδέχεται με ενθουσιασμό την πρωτοβουλία και προχωρά σε μια πολυετή συμφωνία μαζί τους. Μια κίνηση που χρόνια αργότερα έμελλε να αποτελέσει το πρώτο βήμα για την κατάκτηση του ψηλότερου βουνού στην Ελλάδα.

Ο Όλυμπος θεωρείται σχετικά «εύκολο» βουνό, αν λάβουμε υπόψη μας τα δεδομένα των Άλπεων ή άλλων ευρωπαϊκών κορυφογραμμών. Όμως άργησε πολύ να «πατηθεί», λόγω της τουρκοκρατίας, αλλά και των δεισιδαιμονιών που επικρατούσαν εκείνη την εποχή. Στις αρχές του 20ου αιώνα, αποτελούσε τόπο «κατοικίας» κλεφτών. Θρυλείται ότι κανείς εξ αυτών δεν είχε κατορθώσει να ανέβει στην κύρια κορυφή του, η οποία είναι αρκετά μυτερή και δύσκολη. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο ηγούμενος της μονής του Αγίου Διονυσίου έλεγε τότε ότι «… κανείς δεν έχει φτάσει στην κορυφή, μονάχα οι αετοί»…

Μια ιστορική φωτογραφία: Από αριστερά, ο Φρεντερίκ Μπουασονά, ο Χρήστος Κάκαλος και ο Ντανιέλ Μπο-Μποβί στο βουνό που έγραψαν το έπος της ζωής τους. © ΟΠΕΠ / Θεματοφύλακας Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Ευχαριστούμε το ΜΦΘ για την ευγενική παραχώρηση των εικόνων αποκλειστικά και μόνο για τη συγκεκριμένη χρήση.

Το 1913 ο Ελευθέριος Βενιζέλος ζητά από τους Μπουασονά και Μπο-Μποβί να επισκεφτούν το μέτωπο των Βαλκανικών πολέμων για μια σειρά φωτογραφικών ρεπορτάζ. Αναχωρούν με πλοίο από το Βόλο προς τη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στο κατάστρωμα του πλοίου, μαγεύονται από την άγρια ομορφιά του Ολύμπου. Αποφασίζουν ότι με την πρώτη ευκαιρία θα γνωρίσουν από κοντά το βουνό. Λίγες μέρες αργότερα η «ευκαιρία» θα τους χτυπήσει την πόρτα.

Φτάνοντας στην Θεσσαλονίκη, ενημερώνονται ότι η επίσκεψή τους στα πολεμικά μέτωπα της Πέλλας προϋποθέτει να εμβολιαστούν. Μόνο που η πρώτη φάση του εμβολίου από την δεύτερη έχει απόσταση εφτά ημερών. Το όνειρο του Ολύμπου «επιστρέφει» πιο σύντομα απ’ ό,τι περίμεναν. Η ευκαιρία είναι ιδανική. Βρίσκονται κοντά στο βουνό και έχουν εφτά μέρες διαθέσιμες. Ξεκινούν για το Λιτόχωρο. Με το που φτάνουν στο χωριό αναζητούν κάποιον «που να ξέρει καλά τον Όλυμπο». Τους υποδεικνύουν έναν νεαρό κατσικοκυνηγό και λαουτίστα στα πανηγύρια, τον Χρήστο Κάκαλο, ο οποίος θεωρείται ο «καλύτερος οδηγός». Συμφωνεί να τους «ανεβάσει» μέχρι ένα σημείο, αλλά τους εξηγεί ότι είναι «τρέλα να προσπαθήσουν να πατήσουν την κορφή του Μύτικα».

Ο θρυλικός Μύτικας και το Στεφάνι στο φόντο. Στην άκρη δεξιά ίσα που διακρίνεται το «Καταφύγιο Κάκαλος». Φωτογραφία: Μιχάλης Στύλλας

Στην πρώτη αναγνωριστική επαφή με το βουνό, αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι, όντας έμπειροι ορειβάτες, ότι είναι απίθανο να τα καταφέρουν υπό τις παρούσες συνθήκες. Ο καιρός δεν είναι καλός και εκείνοι δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι. Αρχίζουν να κατεβαίνουν, με στόχο να επιστρέψουν στο χωριό. Λίγες ώρες αργότερα ο καιρός φτιάχνει και ο Μπο-Μποβί προσπαθεί να πείσει τους Μπουασονά και Κάκαλο ότι πρέπει να προσπαθήσουν ξανά. Παραδομένοι στη γοητεία του βουνού, συμφωνούν όλοι να επιστρέψουν. Στόχος πια είναι μόνο η κορυφή.

Ο καιρός όμως δεν είναι με το μέρος τους. Ανεβαίνοντας έρχονται αντιμέτωποι με μια τρομερή θύελλα και πολύ κρύο. Ο Όλυμπος πληρώνει τις φιλοδοξίες τους με το πιο «σκληρό» νόμισμα. Όμως δεν το βάζουν κάτω και, υπερβαίνοντας την αγριότητα της φύσης, καταφέρνουν να φτάσουν στην περιοχή των κορυφών. Εκεί θα τους «τυλίξει» μια πυκνή ομίχλη. Φημολογείται ότι οι Μπουασονά και Μπο-Μποβί, δεμένοι με ένα σχοινί από τα γαϊδούρια, ακολουθούσαν τα σημάδια του αίματος από τα χτυπημένα πόδια του ξυπόλητου Κάκαλου, για να μη χαθούν.

Φτάνοντας στην κορυφή, υψώνουν την ελβετική σημαία κι αφήνουν ένα σημείωμα μέσα σε ένα μπουκάλι ‒το μπουκάλι αυτό υπάρχει σήμερα στο Μουσείο της Ελληνικής Ορειβατικής Ομοσπονδίας, δίχως ποτέ να έχει ανοιχτεί. Στο μεταξύ η ομίχλη αρχίζει σιγά σιγά να υποχωρεί και τότε αντιλαμβάνονται ότι έχουν ανέβει σε λάθος κορυφή: Ο εμβληματικός Μύτικας έστεκε «απάτητος» πάνω από τα κεφάλια τους, εκείνοι έχουν ανέβει στην Ταρπήια Πέτρα. Απογοητευμένοι, αποφασίζουν να επιστρέψουν στο χωριό.

Ο Φρεντερίκ Μπουασονά υψώνει την ελβετική σημαία στην κορυφή Ταρπηία Πέτρα. © ΟΠΕΠ / Θεματοφύλακας Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Ευχαριστούμε το ΜΦΘ για την ευγενική παραχώρηση των εικόνων αποκλειστικά και μόνο για τη συγκεκριμένη χρήση.

Κατεβαίνοντας, ο Κάκαλος αλλάζει γνώμη. Πρώτη φορά έχει φτάσει τόσο κοντά στην κορυφή και η προοπτική της κατάκτησης του Ολύμπου τον έχει συνεπάρει. «Μπορώ να σας πάω πάνω, κατάλαβα πώς θα ανέβουμε…», λέει με νοήματα στους δύο Ελβετούς, οι οποίοι αποφασίζουν να τον ακολουθήσουν. Λίγες ώρες αργότερα η ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου έχει πατηθεί από δυο Ελβετούς φιλέλληνες, δεμένους με σχοινιά γαϊδουριών, και έναν ξυπόλητο κατσικοκυνηγό με ματωμένα πόδια.

Στις 2 Αυγούστου συμπληρώνονται 100 χρόνια από την κατάκτηση του Ολύμπου. Στο πλαίσιο αυτό συλλέξαμε υλικό και ανέκδοτες ιστορίες από τα ημερολόγια των Μπουασονά και Μπο-Μποβί (διασώζονται σε Θεσσαλονίκη και Ελβετία) για ένα ντοκιμαντέρ με πρωταγωνιστές ανθρώπους όπως τον Κώστα Ζολώτα, τον φυσικό συνεχιστή του έργου και τελευταίο άνθρωπο με τον οποίο ανέβηκε, χρόνια πριν, ο Κάκαλος στο βουνό, αλλά και τον Μιχάλη Στύλλα, τον σημερινό άνθρωπο του Ολύμπου και διαχειριστή του «Καταφυγίου Χρήστος Κάκαλος». Δυστυχώς, βέβαια, παρότι η ΕΡΤ είχε εκδηλώσει το ενδιαφέρον της, προέκυψε, απρόσμενα, το κλείσιμό της και πλέον είμαστε σε αναζήτηση υποστήριξης για να φέρουμε εις πέρας το ντοκιμαντέρ. Το σίγουρο είναι ότι είμαστε αποφασισμένοι να διηγηθούμε την ιστορία. Βέβαια, θέλω και προσωπικά να τιμήσω με κάποιον τρόπο την 100η επέτειο από την πρώτη ανάβαση στον Όλυμπο. Έστω κι αν η λέξη «κατάκτηση» είναι αδόκιμη. Ποτέ δεν κατακτάς ένα βουνό. Δεν δαμάζεται η φύση. Είμαστε μέρος της…

Ο Μιχάλης Στύλλας («ο σημερινός άνθρωπος του Ολύμπου», όπως τον αποκαλεί ο Παύλος Τσιαντός), έξω από το «Καταφύγιο Κάκαλος», του οποίου είναι ο διαχειριστής. Στο βάθος, επιβλητικός, ο θρόνος του Δία.

Στις 2 Αυγούστου, λοιπόν, θα ακολουθήσω με μια κάμερα τα χνάρια των Μπουασονά, Μπο-Μποβί και Κάκαλου, στη διαδρομή τους προς τον Μύτικα, και θα ξαπλώσω στην κορυφή, κοιτάζοντας τον ουρανό. Θέλω να μοιραστώ τα συναισθήματά τους, μέσω του βουνού, ακριβώς έναν αιώνα μετά την ιστορική τους ανάβαση. Γιατί οι ορειβάτες έρχονται και παρέρχονται, οι ιστορίες τους λησμονιούνται, μα το βουνό στέκει πάντα εκεί, επιβλητικό, να μας θυμίζει ποιοι είμαστε και πού πάμε. Προορισμένοι για ταξιδευτές…

TAGS :
όλυμπος ορειβασία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook