Γιάννης Γιαννακόπουλος: Πρωτοχρονιά στην Ουγκάντα με τους Γιατρούς του Κόσμου

Οι Γιατροί του Κόσμου επί το έργον στο Ουακίσο.

Συνήθως ασχολούμαστε όταν τα σαπιοκάραβα των μεταναστών βουλιάζουν στα ανοιχτά της Lampedusa. Αλλά και πάλι ασχολούμαστε ομφαλοσκοπώντας. Διότι ποτέ δεν θα δηλώσουμε «Je suis Africain»!

Περιμένοντας το δάσκαλο στο Μόντε.

Ποιος τώρα ασχολείται με ζητήματα όπως το πόσιμο νερό και η πολιομυελίτιδα που θερίζει; Ποιος ασχολείται με παιδάκια που πεθαίνουν από ασθένειες που εμείς οι Δυτικοί έχουμε διαγράψει, όχι μόνο από την καθημερινότητα, αλλά και από το λεξιλόγιό μας;

Αριστερά: Εξεταζοντας παιδιά στην εκκλησία Παμμακάριστος στο χωριό Ουακίσο. Δεξιά: Περιμένοντας το φαγητό στο σχολείο. Το μενού περιλαμβάνει καθημερινά ένα και μόνο πιάτο: χυλός για όλους.

«Ευτυχώς όμως…» σε αυτήν τη σύντομη εισαγωγή δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο ορισμένοι άνθρωποι που εθελοντικά προσφέρουν. Και, στο τέλος, όταν επιστρέφουν στην Ελλάδα, δεν έχουν κουβαλήσει μαζί τους ούτε καν τη χαρά του εθελοντή, διότι γνωρίζουν πως, για κάθε μία ζωή που σώθηκε, κάποια άλλη -για τον ίδιο λόγο- χάθηκε…!

Πάντα χρειάζονται περισσότερα εμβόλια και φάρμακα. Στην Ουγκάντα πεθαίνουν παιδιά από ασθένειες που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με ένα Depon.

Ο Γιάννης Γιαννακόπουλος επέστρεψε από την Ουγκάντα όπου οι Γιατροί του Κόσμου προσφέρουν σε 400.000 ψυχές πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας με ένα ιατρείο και ένα νοσοκομείο.

Το Γυμνάσιο στο Μόντε. Αξιολάτρευτα βλέμματα στα θρανία.

Τι ακριβώς έχουν δημιουργήσει οι Γιατροί του Κόσμου στην Ουγκάντα;

Έχουμε στήσει στο χωριό Monde ένα μικρό ιατρείο και ένα μικρό νοσοκομείο με κάποιες κλίνες για ανθρώπους που έχουν προβλήματα υγείας. Είναι το μοναδικό ιατρείο που παρέχει δωρεάν ιατρική φροντίδα σε μία περιοχή στην οποία διαμένουν περίπου 400.000 άνθρωποι. Έχουμε ντόπιο προσωπικό, αλλά συγχρόνως κάθε τρεις με τέσσερις μήνες μία αποστολή των Γιατρών του Κόσμου, με γιατρούς και νοσηλευτές, επισκέπτεται την περιοχή και πραγματοποιεί εξετάσεις.
Ξεκινήσαμε αρχικά από ένα μικρό ιατρείο και σήμερα η προσπάθειά μας έχει μεγαλώσει. Την άνοιξη καταφέραμε, παρόλο που τα πράγματα στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ δύσκολα, να δημιουργήσουμε και μία κλινική, ώστε να γεννιούνται ασφαλή τα παιδιά στην περιοχή. Εκπαιδεύσαμε ανθρώπους, υπάρχει πλέον καθαρό νερό, υπάρχει φροντίδα, και τώρα που ήμουνα εκεί γεννήσαμε τη δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων ένα παιδάκι.

Εξέταση για ελονοσία στο νοσοκομείου του Μόντε.

Είναι δυνατόν να μένει κάποιος συναισθηματικά αμέτοχος ή, αν θέλετε, απλώς επαγγελματίας;

Εγώ, παρόλο που δεν είμαι γιατρός, σας λέω πως δεν είναι εύκολο. Οι καταστάσεις που βιώνουμε είναι ένα κρύο ντους. Την ημέρα που γεννιέται ένα παιδί πεθαίνει ένα άλλο παιδί. Θα περπατήσεις σε μεγάλες εκτάσεις όπου τα σπίτια δεν έχουν τη λογική μίας οργανωμένης πόλης, αλλά αυτή του χωριού. Πυκνοκατοικημένες περιοχές, αλλά με διασκορπισμένα σπίτια, όπου θα δεις πάρα πολλά. Θα αναρωτηθείς, δεν υπάρχουν άρρωστα παιδιά;
Και όμως, τα άρρωστα παιδιά είναι πίσω από κλειστές πόρτες. Παιδιά κλεισμένα σε σπίτια με πολύ σοβαρές ασθένειες, τα οποία θα μπορούσαν με ελάχιστα χρήματα να διασωθούν. Χάνονται, όμως, ζωούλες. Η πρόσβαση σε φάρμακα είναι πάρα πολύ δύσκολη, οπότε τα παιδιά αυτά πολλές φορές χάνονται, ενώ θα μπορούσαν να είχαν σωθεί με κόστος ένα ή δύο ευρώ. Πολλά παιδιά δεν εμβολιάζονται καν για τον ιό της πολιομυελίτιδας, οπότε ένα εμβόλιο που θα μπορούσε να σώσει ένα παιδί ξαφνικά δεν μπορεί να το σώσει, γιατί απλώς δεν υπάρχει.

Αριστερά: …Θέλω κι άλλο. Δεξιά: Το μεταφορικό της Ουγκάντα.

Ασθενείς με Embola έχετε συναντήσει;

Ο Εmbola στην Αφρική υπάρχει εδώ και σαράντα χρόνια, δεν ξεκίνησε χθες η ασθένεια. Έχουν σημειωθεί και στην Ουγκάντα κρούσματα, απλώς όχι αυτήν την περίοδο. Είναι σαν να λέμε ότι υπάρχει Εmbola στη Γροιλανδία. Υπάρχουν, όμως, άλλες αρρώστιες. Υπάρχει η μαλάρια, υπάρχουν παιδιά που πεθαίνουν από έναν απλό πυρετό, γιατί δεν έχουν να πάρουν ένα Depon. Είναι λίγο υποκρισία. Φοβόμαστε περισσότερο αυτό που ενδεχομένως να συμβεί σε εμάς. Γενικότερα, οι θάνατοι από απλά πράγματα στην Αφρική είναι πολλαπλάσιοι από αρρώστιες όπως ο Embola. Τώρα λέμε ότι έχει Εmbola η Αφρική. Κανείς δεν λέει ότι έχει Εmbola μόνο η Δυτική Αφρική. Όλοι νομίζουν ότι όποιος πάει στην Αφρική θα κολλήσει τον ιό. Είναι παράλογο.

Οι άνθρωποι που έχουν εισόδημα ένα δολάριο την εβδομάδα πώς θα αγοράσουν προφυλακτικό; Tο προφυλακτικό δεν είναι ταμπού, αλλά δεν μπορείς να το αγοράσεις.

Το προφυλακτικό και η γενικότερα η προστασία κατά του AIDS έχει περάσει καθόλου στη νοοτροπία;
Οι άνθρωποι που έχουν εισόδημα ένα δολάριο την εβδομάδα πώς θα αγοράσουν προφυλακτικό; Tο προφυλακτικό δεν είναι ταμπού, αλλά δεν μπορείς να το αγοράσεις. Όπως δεν μπορείς να αγοράσεις μια κουνουπιέρα, η οποία είναι πιο σημαντική στην καταπολέμηση της μαλάριας από τα φάρμακα. Σε όλες τις αφρικανικές χώρες γίνονται μικρές προσπάθειες βελτίωσης των συνθηκών. Περνάει σταδιακά η έννοια της θεραπείας, της πρόληψης και του γιατρού. Δεν υπάρχει πλέον ο μάγος της φυλής, αλλά δεν υπάρχει και η οικονομική άνεση για τα αυτονόητα. Το να μεγαλώνεις στην Αφρική, όμως, δεν είναι όπως στην Ελλάδα. Η εφηβεία ξεκινάει πιο νωρίς. Ήμουνα παρών σε μία προσπάθεια μητέρας να πείσει την κόρη της ότι πρέπει να προσέξει πάρα πολύ και για την εγκυμοσύνη και για το AIDS. Αυτό που της έλεγε είναι «Κορίτσι μου, πρόσεξε. Εγώ κατάφερα να σε φέρω στη ζωή χωρίς AIDS, τώρα είναι η σειρά σου να μην κολλήσεις», πράγμα που στην Αφρική είναι εξαιρετικά δύσκολο. Πάρα πολλά παιδιά γεννιούνται με τον ιό. Στην Ουγκάντα υπάρχουν στάδια βελτίωσης, δεν θα μπορούσαμε να πούμε πως το AIDS θερίζει.

Απορημένα (και λυπημένα) παιδικά βλέμματα.

Τι κουβαλάτε μαζί σας όταν επιστρέφετε στην Ελλάδα;

Το συναίσθημα δεν μπορεί να εκφραστεί. Πάντα έχεις μια γλυκόπικρη γεύση όταν γυρνάς πίσω. Έχεις κατέβει, έχεις βοηθήσει, έχεις αισθανθεί τα πάντα: να μεγαλώνει κάθε φορά η προσπάθεια, να προσθέτεις κάτι καινούργιο, κάτι καλό, αλλά στο τέλος πάντα σου μένει μία γεύση πικρή. Το δικό μας όραμα, όμως, συνεχίζεται και αυτή είναι η προσπάθεια που γίνεται από τους Γιατρούς του Κόσμου. Πάντα ξεκινάμε κάτι με όραμα και θα το ακολουθήσουμε πιστά μέχρι να τελειώσει και να το αφήσουμε λειτουργικό και αυτόνομο, ώστε να περάσουμε παραδίπλα και να ξεκινήσουμε πάλι από την αρχή όπου μπορούμε.

Αριστερά: Παρασκευή ρυζιού στην Ουγκάντα. Το ρύζι θεωρείται το καλύτερο φαγητό που μπορούν να έχουν τα παιδιά στο Monde, αλλά μόνο μία φορά την εβδομάδα. Δεξιά: Μόντε, Πάσχα…. Resurrection Uganda style.

Πώς περάσατε τα Χριστούγεννα;
Οι γιορτές σημαδεύτηκαν από τη γέννηση ενός παιδιού. Εμείς Χριστούγεννα κάναμε το βράδυ που γεννήθηκε αυτό το παιδάκι, το οποίο ήταν κάτι το απρόσμενο. Τα Χριστούγεννα στην Ουγκάντα είναι μια μεγάλη γιορτή. Ακόμα και οι άρρωστοι είχαν πάει στα σπίτια τους, για να τα περάσουν με τους δικούς τους, και ξαφνικά σ’ ένα άδειο νοσοκομείο ακούσαμε ένα κλάμα παιδιού. Αυτή η γέννηση ήταν για όλους μας Χριστούγεννα!
Στην Ουγκάντα μπορεί τα Χριστούγεννα να είναι η μοναδική ημέρα που οι οικογένειες, όχι όλες, έχουν κρέας στο τραπέζι τους. Υπάρχει μια οικογενειακή κατάσταση όπου οι δεσμοί είναι δυνατοί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα δούμε εικόνες σαν αυτές που έχουμε συνηθίσει. Ξέρετε, αυτό που θα σου δώσει στο τέλος την όποια χαρά είναι το χαμόγελο που σου προσφέρουν. Παρότι είναι σε πολλή δύσκολη θέση, μπορούν και χαμογελούν και χαίρονται αυτές τις μικρές στιγμές ξεγνοιασιάς.

Τα Χριστούγεννα ξαφνικά σ’ ένα άδειο νοσοκομείο ακούσαμε ένα κλάμα παιδιού. Αυτή η γέννηση ήταν για όλους μας Χριστούγεννα!

Τα τελευταία χρόνια, οι Γιατροί του Κόσμου έχουν στρέψει το βλέμμα τους και στο εσωτερικό…
Δυστυχώς, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης έχουμε ρίξει όλο το βάρος μας στην Ελλάδα. Αυτό μας στεναχωρεί, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε από εδώ, με μόνιμο προσωπικό, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, τις υποδομές στην Ουγκάντα. Με ντόπιο προσωπικό, το οποίο είναι εκπαιδευμένο από τους Γιατρούς του Κόσμου, φροντίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Βέβαια, κάθε τρεις με τέσσερις μήνες, μια μεγάλη αποστολή είτε από την Αθήνα είτε από τη Θεσσαλονίκη είτε από τα Χανιά θα κατέβει, ώστε να μπορέσουν να υπάρξουν πιο ολοκληρωμένες υπηρεσίες.
Στο χωριό Monde υπάρχει μία ορθόδοξη κοινότητα. Επίσης, υπάρχει ένα μεγάλο σχολείο με παιδιά που μένουν σε ξενώνες και είναι άπορα, εγκαταλειμμένα ή με σοβαρά προβλήματα υγείας. Αυτό είναι το μικρό μας χωριό, 200 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, την Καμπάλα. Στο ιατρείο και στο μικρό μας νοσοκομείο βλέπουμε σε ποια κατάσταση βρίσκεται ο ασθενής και τον κατευθύνουμε στην κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Αλλά, από εκεί και πέρα, οποιαδήποτε άλλα περιστατικά τα μεταφέρουμε στο κεντρικό νοσοκομείο της Καμπάλα.

Το σχολικό συγκρότημα στο Μόντε φιλοξενεί 1,500 παιδιά, πολλά από τα οποία είτε έχουν εγκαταλειφθεί από τους γονείς τους είτε αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.

Συμμάχους έχετε;
Πολλοί άνθρωποι έχουν σταθεί σύμμαχοί μας. Βρισκόμαστε σε μία παγκόσμια κρίση. Το βλέπουμε γύρω μας. Βλέπουμε τι συμβαίνει. Η Αφρική είναι λίγο ξεχασμένη μέσα σ’ αυτήν την κρίση. Είναι ένα θέμα αυτό. Έχει λησμονηθεί. Γιατί προβλήματα δεν έχει μόνο η Ελλάδα. Βλέπουμε τα συστήματα υγείας σε Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και σε άλλες χώρες και πόσοι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση, οπότε βάζεις κάποια πράγματα σε δεύτερη μοίρα, είναι ίσως κάτι πιο μακρινό. Δικιά μας χαρά είναι όμως ότι, έστω και σ’ αυτήν τη δύσκολη περίοδο που περνάμε, σιγά-σιγά βλέπουμε τις προσπάθειές μας να αποδίδουν, προσφέροντας φροντίδα σε παιδιά, έγκυες γυναίκες και σε ανθρώπους που δεν έχουν την οικονομική άνεση ώστε να έχουν πρόσβαση σε ένα σύστημα υγείας που δεν υπάρχει καν!

Σπέσιαλ μεσημεριανό στο σχολείο του Αγίου Δημητρίου με ρύζι και φασόλια.

Φοβηθήκατε ποτέ για τη ζωή σας;

Όχι. Οι κίνδυνοι ήταν πάντα στα μέτρα των αποστολών. Οι προσωπικές εμπειρίες που βιώνουμε δεν έχουν να κάνουν με το φόβο, αλλά με τους ανθρώπους που γνωρίζουμε. Προσωπικά έχασα έναν πολύ καλό μου φίλο, τον οποίο τον γνώρισα όταν πρωτοπήγα στην Ουγκάντα και είχε πολιομυελίτιδα. Πέρυσι το Πάσχα πέθανε. Αυτό για μένα είναι συγκλονιστικό. Ο φόβος υπάρχει, αλλά το κουράγιο που παίρνεις από τα μικρά παιδιά είναι τέτοιο που σε κάνει να ξεπερνάς τα πάντα.

//Φωτογραφίες: Γιάννης Γιαννακόπουλος

Διαβάστε ακόμα: Καιρός να αλλάξει ο νόμος γα την ιθαγένεια και να αποκτήσουν δικαιώματα οι “αόρατοι” Έλληνες.