«This current between us»: μια ιδιαίτερα φορτισμένη έκθεση

Despina Vaxevadini, Hight Voltage.

Στον ατμοηλεκτρικό σταθμό του Νέου Φαλήρου, διεξάγεται μια απ’ τις σημαντικότερες εκθέσεις της χρονιάς, κι όμως μου πήρε σχεδόν τρεις μήνες πριν την επισκεφτώ με καλούς φίλους.

Τείνουμε, ίσως, να φανταζόμαστε κάπως ρομαντικά ένα οικοσύστημα ανθρώπων, μηχανών και κτιρίων, όταν είναι παρόντα μόνο τα απομεινάρια των τελευταίων. Βοηθάει σίγουρα η τοποθέτηση των καλλιτεχνικών έργων και η αφήγηση που ξετυλίγει το στήσιμο της έκθεσης, την οποία έχουν επιμεληθεί η Γεωργία Λιάπη και ο Πάνος Γιαννικόπουλος.

Ήδη από την είσοδο στον προαύλιο χώρο της έκθεσης, ο αέρας είχε μια διαφορετική αίσθηση, προσπάθησα να εντοπίσω τι μου θύμιζε, μύριζε κηρομπογιά, αλλά στην πραγματικότητα μύριζε κίνδυνο. Ήδη από το λάβαρο που δεσπόζει στην είσοδο, εξοικειώνεσαι με τα προειδοποιητικά σήματα που είχαν στόχο να διαφυλάξουν την ασφάλεια των εργαζομένων.

Αντιλαμβάνεσαι, αμέσως, ότι η εργασία μπορεί να συμβαίνει εντός μιας παραγωγικής διαδικασίας, ο συντονισμός της οποίας είναι απαιτητικός, ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους και πολύπλοκα μηχανήματα.

Anna Lascari, Allusive sketches, perhaps.

Ο σταθμός λειτούργησε από το 1906 και συνέβαλε στον εξηλεκτρισμό της χώρας ως το 1982, όταν και έκλεισε. Το εργοστάσιο που σφραγίστηκε προτού περάσουμε στην εποχή του «δεν έγινε και τίποτα», στέκει γενναία πάνω στον αποστεωμένο του σκελετό και μας θυμίζει πώς κάθε γρανάζι είχε τη σημασία του, συνεισφέροντας στο κοινό καλό.

Με μια γρήγορη βόλτα στα πέριξ εξιτάρεσαι ακόμα και από ένα μουσειακό βιομηχανικό χώρο, ειδικά αν είσαι άσχετος από ένα χώρο παραγωγής. Αντιλαμβάνεσαι, επίσης, πόσο θεμελιωδώς διαφορετικό είναι απ’ το να βρίσκεσαι σε ένα γραφείο. Η άυλη υπόσταση της εργασίας δίνει τη θέση της σε κάτι που έχει σάρκα και οστά, εδώ δεν αρκεί να ανοίξεις το λάπτοπ, δεν επιτρέπεται να χαθείς σε λογιστικά φύλλα, ούτε να λαγοκοιμάσαι μεταξύ διαδικτυακών συναντήσεων.

Είναι γεγονός πώς η βιομηχανική αρχιτεκτονική ασκεί γοητεία μυθολογικού τύπου σε ανθρώπους που για εργαλεία έχουν μόνο τον προσωπικό τους υπολογιστή. Δεν ξεφεύγει απ’ το μάτι το απογυμνωμένο κτίριο, ο αποστεωμένος σκελετός, το αποκρυφιστικό ιερό του υπογείου που επέτρεπε μέσα από μια τρύπα στον τοίχο να δεις τα σπλάχνα του κτιρίου, σαν ένα σώμα σε σήψη, με τα μπλεγμένα καλώδια να θυμίζουν ένα σύστημα αρτηριών που έπαψε να τροφοδοτείται.

Athina Koubarouli, Egkivotismos.

Πώς θα ήταν να δουλεύεις εκεί; Εύκολα σκέφτεσαι κάποιες καθημερινές εικόνες: την καυλάντα σε ένα γραφείο για το ματς της Κυριακής, πάνω από μια αφίσα που έχει ένα κορίτσι που υπόσχεται, γύρω απ’ το τραπέζι στο κιόσκι της αυλής. Μοναδικές στιγμές διαφυγής απ’ τον καθημερινό μόχθο.

Στέκομαι πίσω από ένα εξάρτημα που απαιτούσε ανθρώπινο, χειροκίνητο έλεγχο και αστειεύομαι, αλλά στην πραγματικότητα με πιάνει ρίγη. Σαν αυτό που ένιωσα στο σταθμό του ηλεκτρικού, περιμένοντας το συρμό και ακούγοντας τις ράγες να τρίζουν πριν την έλευση του. Ο θόρυβος συνεπάγεται απειλή και αποδίδεται στο υπόγειο βασίλειο της κόλασης.

Σκέφτομαι. Ο ήχος παίζει πάντα ρόλο. Όταν φανταζόμαστε την κόλαση, ο ήχος παίζει πάντα ρόλο. Μονότονα τριξίματα, υψηλές συχνότητες, κάποιος υπόκωφος γδούπος, ένα μηχάνημα που βγαίνει εκτός λειτουργίας, πώς να ξεχωρίσεις ένα πένθιμο ήχο; Η σημερινή ηθική της εργασίας αποτελεί ένα σοβαρό αίνιγμα και αυτή η έκθεση αποκαλύπτει περισσότερα απ’ όσα φαινομενικά υπόσχεται.

Katerina Messini, Dissipative_Structures_2022.

Θέλω να σταθώ στο έργο της Δέσποινας Βαξεβανίδη, High Voltage, επειδή με ενεργοποίησε περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Έφτιαξε ένα μνημείο από παλιές στολές των εργαζομένων που βρήκε στον χώρο, στο οποίο τα διαφορετικά κομμάτια ακουμπούν απαλά το ένα στο άλλο. Έχοντας περάσει τις στολές με ένα χρώμα που παραπέμπει στα χάλκινα καλώδια και την επικινδυνότητα της καθημερινής εργασίας, μας θυμίζει ότι χωρίς να στηρίζεται κανείς στους συνεργάτες του είναι χαμένος, το οικοδόμημα καταρρέει.

Το λάβαρο, το μνημείο με τις στολές κι ένα πανό στα ιταλικά στέκουν ως σύμβολα ενότητας των εργαζομένων. Η ευθύνη που σηκώνουν όλοι μαζί στις πλάτες τους δεν αφήνουν περιθώρια, παρά να κάνεις μια τέτοια δουλειά μεθοδικά και έντιμα.

Στον ατμοηλεκτρικό σταθμό του Νέου Φαλήρου, διεξάγεται μια απ’ τις σημαντικότερες εκθέσεις της χρονιάς.

Ώσπου φτάνεις σε ένα δωμάτιο που φυλάγεται ένα μέρος του αρχείου. Φάκελοι επί φακέλων, αναφορές που συμπληρώνονταν απαρεγκλίτως, θα μπορούσε ενδεχομένως να σχηματιστεί ένα βουνό από χειρόγραφα, αν δεν είχε τακτοποιηθεί στις βιβλιοθήκες. Με κατακλύει μια εμμονική σκέψη, ότι για όλα φταίει η προσκόλληση στο χαρτί, η χώρα δεν ζει στο σήμερα, η Ελλάδα οδύρεται επειδή έχει συνηθίσει το χαρτί, στο χαρτί σβήνεις και ξαναγράφεις άμα χρειαστεί, το χαρτί δεν εντοπίζεται, είναι ευκολότερο να χαθεί, ένα χαρτί είναι γαμώτο, ας καεί αν πρέπει.

//Η έκθεση “This current between us” θα πάρει παράταση ως τις 2 Απριλίου.
 Ιστορικές Εγκαταστάσεις Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Νέου Φαλήρου, Σολωμού 1 & Δημητρίου Φαληρέως, Πειραιάς 18547. Πέμπτη έως Κυριακή 4 μμ – 8 μμ, με ελεύθερη είσοδο.

Διαβάστε ακόμα: Γιώργος Δουατζής. «Πώς ξεκίνησα να ζωγραφίζω, ενώ δεν είχα πιάσει ποτέ πινέλο».

TAGS :
τέχνες

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook