Βρεθήκαμε στο φεστιβάλ Transmediale στο Βερολίνο και διαπιστώσαμε τις συνέπειες της λογοκρισίας

Σκηνή από το φιλμ Future Shock του Su Hui Yu.

Επισκεφτήκαμε στις αρχές Φεβρουαρίου την Transmediale στο Βερολίνο. Εκεί, καλλιτέχνες και ερευνητές της ψηφιακής κουλτούρας, κάθε χρόνο, παίρνουν μέρος σε μια σειρά από ομιλίες, εργαστήρια, performances, πολυμεσικές εγκαταστάσεις και πάρτυ.

Επειδή την πρώτη μέρα φτάσαμε αργά, πήγαμε κατευθείαν στο πάρτυ, στο Berghain. Παρότι διαπιστώσαμε ότι ο θρυλικός πορτιέρης έλειπε από την είσοδο, έτσι μπήκαμε χωρίς προσκλήσεις. Το Berghain ήταν ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο που ανακαινίστηκε κι όσο πλησιάζεις στην είσοδο μοιάζει ακόμα ψηλότερο. Ήταν ένα μεγάλο βράδυ όπου η περιέργεια και το μυστήριο έδωσαν τη θέση τους στον πειραματισμό και την συγκέντρωση πολλών ανθρώπων.

Η ουρά για το πάρτυ έξω από το μυστηριώδες Berghain

Την επόμενη μέρα ακολουθεί η ανυπομονησία για τα πρώτα πάνελ. Στα θέματα προς συζήτηση περιλαμβάνεται η ψηφιακή κουλτούρα, τα συστήματα εξουσίας και εμπιστοσύνης, η αποκέντρωση, τα crypto, πλατφόρμες και εργασία, πλατφόρμες και σεξ, το content, η πολιτική, ο φουτουρισμός. Θέματα που με απασχολούν έντονα.

Στην αρχή, φτάνουμε σε μια ήσυχη πλατεία, την Kulturquartier, για να προλάβουμε την ομιλία του υποψήφιου διδάκτορα στην ΑΣΚΤ Αλέξη Φιδετζή με τίτλο Metabourgoisie. Καθίσαμε στο πάτωμα γιατί το αμφιθέατρο ήταν γεμάτο και τον παρακολουθήσαμε να δίνει διάλεξη ως performance υπό τους ήχους της Carmina Burana. Το διεθνές κοινό του φεστιβάλ τον άκουγε ανήσυχο να περιγράφει την αποτυχία της αισθητικής της επιτυχίας, χρησιμοποιώντας ένα γνώριμο σε μας (τους Έλληνες) παράδειγμα από το σύγχρονο πολιτικό σκηνικό.

Ο Αλέξης Φιδετζής, υποψήφιος διδάκτορας της ΑΣΚΤ, δίνει διάλεξη με τίτλο Metaburgoisie.

Στη συνέχεια, ακολούθησε το πολύ ενδιαφέρον video-art της Εύας Παπαμαργαρίτη για τη σωματοποίηση πολλών καθημερινών ψηφιακών πρακτικών, το αδιέξοδο του κορμιού (και του ατόμου) στην οικονομία της προσοχής. Ειλικρινά δεν πρόκειται για ζήτημα «εθνικής υπερηφάνειας», όμως είχε τη σημειολογία του, πως δυο άνθρωποι με τους οποίους συναποτελούμε κάποιο συλλογικό υποκείμενο, έκαναν -μέσα από τις καλλιτεχνικές πρακτικές τους- τις πιο σχετικές και καίριες διαπιστώσεις της εποχής.

Παράλληλα, μαθαίνουμε για ακυρώσεις παρουσιάσεων από καλλιτέχνες, ως και απουσίες από επιμελητές που συνεργάζονταν. Κάθε τόσο, μια κοπέλα από την διοργάνωση ανέβαινε στη σκηνή με τρεμάμενη φωνή και μετέφερε την ανακοίνωση του εκάστοτε καλλιτέχνη.

Σκηνή από την performance της Εύας Παπαμαργαρίτη Disappear Here (Screaming, Crying, Throwing up).

Ρωτάω γύρω μου με περιέργεια. Μαθαίνω ότι το γερμανικό κράτος έχει δώσει οδηγία (ενδεχομένως και εντολή) ώστε να προσέξουν τι θα ακουστεί, αφού διαθέτει πόρους για τη διοργάνωση του φεστιβάλ. Προφανώς, αναφέρονταν στον πόλεμο που εκτυλίσσεται στη Γάζα. Όσοι δε δέχτηκαν αυτού του είδους τη λογοκρισία, προτίμησαν να απέχουν. Προβληματιζόμαστε.

Μια από τις πιο ηχηρές περιπτώσεις καλλιτεχνών που απέσυραν τη συμμετοχή τους ήταν εκείνη του Nadim Choufi, επιμελητή των ταινιών που προβλήθηκαν στο φεστιβάλ. Ο Choufi δήλωσε: «Γίνεται σαφές ότι όταν τα κρατικά χρηματοδοτούμενα γερμανικά πολιτιστικά ιδρύματα δεν παίρνουν δημόσια θέση ενάντια στην υποστήριξη αυτών των εγκλημάτων από τη γερμανική κυβέρνηση, γίνονται συνένοχοι στην καταστροφή των ζωών των Παλαιστινίων και στη μακροπρόθεσμη δομική καταστολή των φιλοπαλαιστινιακών φωνών στη Γερμανία, ακόμη και αν τα ιδρύματα αυτά δημιουργούν στιγμιαία χώρο γι’ αυτές». Ήταν μια παράξενη διαπίστωση, πως ένα φεστιβάλ για ψηφιακά συστήματα, που θα μπορούσε να υπερβαίνει κάθε περιορισμό, να διεξάγεται ακόμα και στο metaverse, είχε υποβληθεί σε μια τέτοια διαδικασία.

Την επόμενη μέρα, ξεκινάμε για το Haus der Kulturen der Welt, εκεί θα λάμβαναν χώρα τα δρώμενα του φεστιβάλ, όμως το μετρό δεν σταματάει στην Bundestag. Διαισθανόμαστε την ταλαιπωρία και τελικά κατεβαίνουμε στον κεντρικό σταθμό των τρένων. Βγαίνοντας έξω, καταλαβαίνουμε τον λόγο.

Οι σταθμοί είναι κλειστοί από 150.000 Βερολινέζους που διαδηλώνουν μπροστά στο Κοινοβούλιο ενάντια στην άνοδο της ακροδεξιάς και του AfD. Οι γέφυρες είναι κλειστές από την αστυνομία, κι εμείς αναγκαστικά περπατάμε περίπου τον μισό ποταμό Σπρέε για να φτάσουμε σε μια ανοιχτή γέφυρα, βρέχει και πεινάμε.

Το έργο The Guru, this is perfect, perfect, perfect, του Ndayé Kouagou.

Σκέφτομαι πως υπάρχουν αντανακλαστικά στα νωπά ναζιστικά φαντάσματα του παρελθόντος, όμως με τρομάζει πόσο γρήγορα άλλη μια φθίνουσα πορεία της (γερμανικής) οικονομίας αποσαθρώνει επικίνδυνα δημοκρατικά θεμέλια που έχουν χτιστεί με κόπο.

Τελικά, φτάνουμε. Προλαβαίνουμε στα τελειώματα το research workshop πάνω στην αλληλεπίδραση του περιεχομένου και της φόρμας, ακούμε με προσοχή τις ιστορίες των γκρίζων οικονομιών που δημιουργεί το ψηφιακό οικοσύστημα (call me Only Fans) που ανάγονται σε σχόλια για τα σύγχρονα συστήματα, την εγγενή φύση της αξίας, τα tokens,

Ο πόλεμος στη Γάζα έχει δημιουργήσει σύγχυση στην γερμανική κοινωνία.

Καταλήγουμε στο closing conversation. Όλοι οι συμμετέχοντες είναι φορτισμένοι, μα περισσότερο η καλλιτεχνική διευθύντρια της Transmediale, μια μικροκαμωμένη Ιρλανδή που μου θυμίζει την Anya Taylor-Joy. Η Nora O Murchú, επιμελήτρια και ερευνήτρια της διαδικτυακής κουλτούρας, είναι από το 2021 η πρώτη γυναίκα καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ. Φαίνεται να έχει δεχτεί έντονες πιέσεις αυτές τις μέρες, αργεί να πάρει τον λόγο. Τελικά, ξεσπάει.

Μαθαίνουμε ότι συζητήθηκε έντονα, λίγες μέρες πριν τη διεξαγωγή του, η ακύρωση του φεστιβάλ, στην πραγματικότητα αυτό ήταν το αίτημα πολλών καλλιτεχνών, με απόψεις σαν του Choufi. Εκείνη προτίμησε να συνεχίσει κανονικά με τη διεξαγωγή του, διότι ιεράρχησε ψηλότερα την ευθύνη του να έχεις βήμα και να μπορείς να κάνεις κατ’ ελάχιστον οτιδήποτε μπορείς.

Στον απόηχο της λογοκρισίας, στο πάνελ της τελικής συζήτησης μιλάνε για έναν επικίνδυνο πόλεμο της γλώσσας αναφέροντας λέξεις των οποίων το νόημα έχει διαστρεβλωθεί όπως woke, δημοκρατία, καθήκον. Υφέρπουν τύψεις. Παρατηρώ τον κατακερματισμό της αριστεράς υπό το πρίσμα μιας αδιέξοδης προτεραιοποίησης δικαιωμάτων. Η καλλιτεχνική ιντελιγκένσια, εκείνη που είχε συνήθως το ρόλο να δείχνει το δρόμο, έχει πέσει σε αδιέξοδο.

Μία performance με τίτλο FASTER, HIGHER, STRONGER από την Mary Maggic.

Τέλος πάντων, είχαμε πεινάσει κι έτσι δεν μείναμε για το πάρτυ. Οι γέφυρες είχαν ανοίξει και πάλι, οπότε περάσαμε απέναντι και πήγαμε να φάμε κάτι σνίτσελ στο Zollpackhof, ένα βαυαρικό μαγαζί. Τη σάλα του είχε καταλάβει κάποια παρέα ή οικογένεια που όλοι φόραγαν παραδοσιακές φορεσιές και χόρευαν με τα φολκ τραγουδάκια που έπαιζε μια μικρή μπάντα. Είχε την πλάκα του.

Φεύγοντας σκεφτόμουν ότι πήγα σε ένα διεθνές φεστιβάλ, για να πάρω ερεθίσματα για όσα με απασχολούν σχετικά με την ψηφιακή κουλτούρα και τα συστήματα. Τελικά, βρέθηκα σε μια τεράστια σύγχυση ταυτότητας μιας ολόκληρης κοινωνίας, αφού την ώρα που σύσσωμο το δημοκρατικό ρεύμα ζητά κατάπαυση πυρός, το γερμανικό παρελθόν (και οι τύψεις που το συνοδεύουν) επιβάλει την επίσημη στοίχιση δίπλα στο Ισραήλ.

Ο συνεργάτης του Andro Γιάννης Σκορδάς (δεξιά) στο Βερολίνο με τον Σπύρο Μιχαηλίδη.

Διαβάστε ακόμα: Μαρία Μαυροπούλου: «Το μόνο που δεν μπορεί να κάνει η τεχνητή νοημοσύνη είναι να ερωτευτεί»

TAGS :
Transmediale βερολίνο Γάζα λογοκρισία τέχνες

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook