«Με τους πολλούς, που θα τελούν υπό τις διαταγές σας, να είστε δίκαιος, απαιτητικός, γενναιόδωρος όσο το επιτρέπει το γενικό καλό, φιλικός αλλά χωρίς οικειότητες». (David Hockney «The Group XIII (N.D)»).
[…] Είστε ένας αξιόλογος άνθρωπος και, πολύ σύντομα, θα γίνετε και ο ίδιος αρχηγός. Τότε, θα χρειαστείτε επιπρόσθετες αρετές. Η πρώτη είναι η αντικειμενικότητα. Ο αρχηγός οφείλει να πράττει με βάση τα γεγονότα ως έχουν, και όχι όπως θα ήθελε να είναι. Είναι σημαντικό να μπορεί να κρίνει τις καταστάσεις αμερόληπτα. Αν αφεθεί και αφήσει αχαλίνωτα τα προσωπικά του πάθη, τότε χάθηκε. Ο απλός άνθρωπος μπορεί καμιά φορά να είναι ματαιόδοξος· ένας ματαιόδοξος αρχηγός όμως θεωρείται επικίνδυνος. Θέλει να έχει δίκιο ακόμα κι όταν τα γεγονότα τον διαψεύδουν· αυτό όμως δεν γίνεται. Ένας ματαιόδοξος Ζοφφρ* δεν θα είχε διατάξει την οπισθοχώρηση που οδήγησε στον Μάρνη.
Ο πραγματικός αρχηγός μπορεί να πάρει ένα υπολογισμένο ρίσκο. Ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι μια ριψοκίνδυνη ενέργεια δεν θα μετακινήσει τα όρια του εφικτού; Η Μάχη της Αγγλίας, το 1940, έμοιαζε ένα παράλογο ρίσκο· ο Τσώρτσιλ το πήρε και κέρδισε τη μάχη. Στην προκειμένη περίπτωση όμως, η εγκατάλειψη της αντίστασης θα σήμαινε εγκατάλειψη των πάντων. Τέτοιες καταστάσεις σπανίζουν. Ένας βιομήχανος που διαπιστώνει μεγάλη συσσώρευση αποθεμάτων μπορεί να θεωρήσει ότι η μείωση της παραγωγής θα αποτελέσει σοβαρό πλήγμα για τον εγωισμό του, αλλά την κάνει. Οι αριθμοί είναι αδίστακτοι. Πρέπει λοιπόν κι εδώ να οπισθοχωρήσεις και να περιμένεις την ευκαιρία για αντεπίθεση.
Ωστόσο, το προσόν της αντικειμενικότητας, που προϋποθέτει ένα ψυχρό και οξυδερκές πνεύμα, ο αρχηγός οφείλει να το συνδυάζει με έναν παθιασμένο ζήλο. Θα πρέπει να έχει αρκετή θέληση και δύναμη ώστε να μπορεί να τις μεταδώσει και στους άλλους. Χάρη στην αγάπη για το επάγγελμά του και στην ταύτισή του με το στρατό, την πατρίδα και την επιχείρηση, μπορεί να εμφυσήσει σε όσους εργάζονται μαζί του την ικανότητα μιας απαράμιλλης αφοσίωσης. Με την ακρίβεια ενός επιστήμονα, τη στιγμή της απόφασης, αφιερώνεται με όλο του το είναι στην εκτέλεσή της. Με όλο του το είναι, δηλαδή με το χαρακτήρα του, ακόμα και με τις ιδιοτροπίες του.
Οι παραξενιές ενός αρχηγού, τα σύντομα ξεσπάσματά του, που ακολουθούνται από φάσεις νηνεμίας, οι εκρήξεις και τα καλαμπούρια του, όλα συμβάλλουν στο να γίνει προσφιλής. Δεν δένεται εύκολα μ’ ένα αφηρημένο αξίωμα· χαίρεσαι όμως να υπηρετείς κάποιον με σάρκα και οστά, που είναι ιδιοφυής. Εάν λοιπόν φτάσετε σε κάποιο υψηλό πόστο, μη διστάσετε να είστε ο εαυτός σας· η ομάδα σας θα σας αγαπήσει ακόμα περισσότερο.
«Ο απλός άνθρωπος μπορεί καμιά φορά να είναι ματαιόδοξος· ένας ματαιόδοξος αρχηγός όμως θεωρείται επικίνδυνος». (Illustration: John Krause/wsj.com).
Το κλίμα χαλαρότητας όμως δεν θα πρέπει να επεκταθεί εντός της μικρής ομάδας των κοντινών σας ανθρώπων. Με τους πολλούς, που θα τελούν υπό τις διαταγές σας, να είστε δίκαιος, απαιτητικός, γενναιόδωρος όσο το επιτρέπει το γενικό καλό, φιλικός αλλά χωρίς οικειότητες. Καλό είναι να υπάρχει κάποιο τελετουργικό που να προστατεύει τον αρχηγό. Στη στάση προσοχής που χτυπάνε οι στρατιωτικοί αντιστοιχεί και μια ηθική στάση προσοχής. Εάν φτάσετε νέος, υπερβολικά νέος στην κορυφή, να είστε σαν τον Βοναπάρτη στον ιταλικό στρατό.
Φροντίστε να σας σέβονται. Φροντίστε όσοι τελούν υπό τις διαταγές σας να συνηθίσουν στην ιδέα ότι όλες οι πληροφορίες που φέρνουν θα ελέγχονται. Δεν μπορείτε να παρακολουθείτε τα πάντα (και δεν είναι αυτός ο ρόλος σας)· θα πρέπει λοιπόν να λειτουργείτε με βάση δειγματοληπτικούς ελέγχους. Η μελέτη των πρακτικών, των απολογισμών και των προϋπολογισμών έχει τη δική της σκληρή γοητεία. Ενίοτε και οι αιφνιδιαστικές επισκέψεις αποκαλύπτουν απρόσμενες ολιγωρίες. Τη μέρα του Περλ Χάρμπορ, πολύ λίγοι από τους Αμερικανούς, που όφειλαν να επαγρυπνούν, βρίσκονταν στο πόστο τους. Σχεδόν παντού υπάρχουν δυσλειτουργίες. Ακόμα και οι πιο ικανοί χαλαρώνουν με την απραξία. Στο χέρι σας είναι να δημιουργείτε υγιείς εκπλήξεις και να αφυπνίζετε όσους βρίσκονται σε λήθαργο.
Κρατηθείτε μακριά από τη χλιδή και την κραιπάλη. Πρέπει κανείς να διαλέξει μεταξύ απολαύσεων και εξουσίας. Εσείς προτιμάτε τις απολαύσεις; Πολύ ωραία. Αν όμως επιλέξετε την εξουσία, τότε να ξέρετε πως η ζωή σας θα παρακολουθείται στενά από όλους όσοι εξαρτώνται από σας, αλλά και από όσους ελπίζουν να πάρουν τη θέση σας. Μια κάποια αυστηρότητα θα σας συγχωρεθεί, αν την επιβάλλετε πρώτα εσείς ο ίδιος στον εαυτό σας. Οι βασιλείς της Αγγλίας διατηρούν ένα αρχαϊκό τελετουργικό, αλλά η προσωπική τους ζωή, από την εποχή της βασίλισσας Βικτωρίας και έπειτα, υπήρξε ως επί το πλείστον υπόδειγμα απλότητας. Κάθε παρεκτροπή της βασιλικής οικογένειας αποδυναμώνει το θεσμό της μοναρχίας.
Δεν θα γίνετε φυσικά μονάρχης, μπορεί όμως να γίνετε πρίγκιπας ενός μικρότερου βασιλείου: της δημόσιας διοίκησης ή μιας επιχείρησης. Μην ξεχνάτε ποτέ ποια είναι η θέση σας. Ξαναδιαβάστε το παραμύθι του Κίπλινγκ, Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς. Στις Ινδίες, ένας Άγγλος στρατιώτης επιβάλλεται σε μια ορεινή φυλή χάρη στη γενναιότητά του και γίνεται ο βασιλιάς της, ένας βασιλιάς τιμημένος και αδιαμφισβήτητος μέχρι τη μέρα που ερωτεύεται μια γυναίκα της φυλής και την κάνει ερωμένη του. Εκεί τελειώνει η κυριαρχία του. Τον θεωρούσαν ημίθεο· δεν είναι παρά ένας κοινός θνητός. Ο λαός του τον αποπέμπει.
«Μην ξεχνάτε ποτέ ποια είναι η θέση σας. Ξαναδιαβάστε το παραμύθι του Κίπλινγκ, ‘‘Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς’’».
Εδώ, βέβαια, μπορείτε να αντιτάξετε: «Ο Λουδοβίκος ΙΔ’ δεν είχε απαρνηθεί ποτέ καμία ηδονή και καμία πολυτέλεια, και απολάμβανε τον μέγιστο σεβασμό. Αντίθετα, ο μετριοπαθής Λουδοβίκος ΙΣΤ’, ο υποδειγματικός οικογενειάρχης, εκδιώχτηκε, συκοφαντήθηκε και στο τέλος δολοφονήθηκε». Θα σας απαντήσω ότι το αδύναμο σημείο του Λουδοβίκου ΙΣΤ’ υπήρξε η Μαρία Αντουανέτα. Οι συκοφαντίες και οι δυσαρέσκειες που έπληξαν τον ανίσχυρο μονάρχη δημιουργήθηκαν μέσω του δικού της προσώπου· και όμως, η γοητευτική αυτή πριγκίπισσα δεν είχε παρά αθώες διασκεδάσεις. Αλλά είχε την ατυχία να ζήσει σε μια εποχή που τα πνεύματα είχαν αρχίσει να στρέφονται ενάντια στη μοναρχία και έκανε το ατόπημα να δώσει, μέσω της οικειότητας που μόλις εμείς καταδικάσαμε από κοινού, λαβή στους κακοπροαίρετους. Το να πηγαίνει μια γυναίκα με μάσκα στο χορό της Όπερας δεν ήταν έγκλημα· για τη βασίλισσα όμως ήταν μέγα σφάλμα. Εσείς, που θέλετε να γίνετε βασιλιάς, επιλέξτε σωστά τη δική σας βασίλισσα.
* Σημείωση στο βιβλίο: Joseph Joffre (1852-1931): Γάλλος στρατηγός του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που έχει μείνει στην ιστορία (και) ως ο νικητής της μάχης του Μάρνη.
//Απόσπασμα από το βιβλίο του André Maurois «Ανοιχτή επιστολή σε έναν νέο για την πορεία του στη ζωή». Μετάφραση: Ελένη Καρρά. Επιμέλεια: Μαρία Σπυριδοπούλου. Εκδόσεις Ροές – σειρά micromega, 2017.
Διαβάστε ακόμα: Ράντυ Πάους – «Ο κυβερνήτης Κερκ και η ηγετική ικανότητα».
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
