Lucien Clergue: ο σαμάνος της φωτογραφίας (ερωτικής και μη)

Τα γυμνά του είναι σαν γλυπτά.

Ας φανταστούμε το σκηνικό: στις 14 Αυγούστου 1934 γεννιέται στην πόλη Αρλ του γαλλικού νότου ένα παιδί πολύ σύντομα θα καταλάβει πως ο κόσμος είναι πολύ σκληρός. Σε ηλικία δέκα ετών θα δει το σπίτι του καταστρέφεται από τον πόλεμο.

Αυτό το γεγονός θα τον επηρεάσει σημαντικά. Ο μικρός Lucien Clergue θα κρατήσει μέσα του γερά φωλιασμένη την αίσθηση της προσωρινότητας των πραγμάτων. Το γεγονός ότι προερχόταν από μια οικογένεια ταπεινής καταγωγής, προφανώς, και όρισε τον τρόπο που έβλεπε τα πράγματα. Πώς τα έβλεπε; Ολότελα καλλιτεχνικά.

Σε ηλικία μόλις επτά ετών η μητέρα του θα τον «σπρώξει» να μάθει βιολί, όμως εκείνος είχε ήδη προλάβει να μαγευτεί από τη φωτογραφία. Σε ηλικία 15 ετών αρχίζει να παίρνει τα πρώτα του μαθήματα. Εως το 1952 αναγκάζεται να παρατήσει το σχολείο για να δουλέψει σε εργοστάσιο. Ο θάνατος της μητέρας του θα τον τσακίσει.

Καμπύλες από δέρμα.

Τον έσωσε η γνωριμία του με τον συγγραφέα Jean-Marie Magnan, ο οποίος υπήρξε ο μέντοράς του για πάντα πολλά χρόνια. Ο έτερος που έδωσε ώθηση στα όνειρα του Lucien Clergue ήταν ο Picasso. Δεν ήταν ακόμα είκοσι χρονών όταν, το 1953, βγαίνοντας από μια ταυρομαχία στην Αρλ, παρουσίασε τις πρώτες του φωτογραφίες στον Πάμπλο Πικάσο και βρήκε την ευκαιρία να τον φωτογραφίσει. Δύο χρόνια αργότερα, συναντήθηκαν στο La Californie, το σπίτι του Πικάσο στις Κάννες, όταν ο καλλιτέχνης τον κάλεσε να βγάλουν φωτογραφίες.

Με τον Picasso to 1957

«Ήταν το 1953 —ήμουν 19— που έκανα τις πρώτες φωτογραφίες του Πικάσο. Ήμουν θεατής στην ταυρομαχία στην Αρένα της Αρλ και ανακάλυψα τον Πικάσο όταν ένας ματαντόρ του αφιέρωσε τον θάνατο του ταύρου του. Έτρεξα γρήγορα έξω από τις κερκίδες για να τον φωτογραφίσω… Έτσι ξεκίνησε η φιλία μας», θα θυμηθεί χρόνια μετά.

Το 1957 δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο: Corps Mémorables που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Seghers  με εξώφυλλο ζωγραφισμένο από τον Picasso. Oι φωτογραφίες toy συνόδευαν ποιήματα από τον Paul Eluard, και την αφίσα για την πρώτη έκθεση που έκανε στη Ζυρίχη το 1958.

Η φυσικότητα ήταν μια από τις αρετές των φωτογραφιών του.

Ο Picasso τον σύστησε στους φίλους του, συμπεριλαμβανομένου του Jean Cocteau, που τον συμβούλεψε για την επιλογή των τίτλων του και έγραψε κείμενα για να συνοδεύσει τις φωτογραφίες του. Ο Cocteau κάλεσε τον Lucien Clergue να συμμετάσχει στα γυρίσματα της The Testament of Orpheus στα λατομεία του Baux-de-Provence, κοντά στην Arles, όπου ο φωτογράφος βοήθησε στη δημιουργία της σειράς για τους τσιγγάνους.

Η γυναίκα-ζέβρα.

Το 1961, εκθέτει στο MoMA της Νέας Υόρκης. Το 1969, μαζί με τον Jean-Maurice Rouquette και τον Michel Tournier, ίδρυσε το Rencontres Internationales de la Photographie d’Arles. Με περίπου εκατό εκτυπώσεις, που παρουσιάζονται στους τρεις κύριους εκθεσιακούς χώρους της Τουλόν, “Lucien Clergue, η Μεσόγειος” προσφέρει μια νέα προοπτική για το έργο του πρώτου φωτογράφου που έγινε δεκτός στο Ινστιτούτο της Γαλλίας το 2006. Είναι μια ευκαιρία να μπείτε στο τον κόσμο του καλλιτέχνη και να αποκωδικοποιήσετε την ασπρόμαυρη ποιητική του γλώσσα μέσα από τη σύνδεσή του με την περιοχή της Μεσογείου.

Η Μεσόγειος ήταν ο τόπος που λάτρεψε.

Το 1958 ο Edward Steichen ανακάλυψε το έργο του Clergue στη Ζυρίχη κατά τη διάρκεια της πρώτης έκθεσης του νεαρού φωτογράφου – στο Μουσείο Kunstgewerbe, όπου πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα η θρυλική έκθεση του Steichen, The Family of Man.. Ο Steichen αγοράζει εννέα εκτυπώσεις από τον Clergue για τη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν διευθυντής φωτογραφίας.

Τον Μάιο του 1961, ο Steichen έστειλε μια επιστολή στον Clergue ζητώντας τη συμμετοχή του σε μια έκθεση στο MoMA που είχε προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Του ζητά να στείλει 150 με 200 εκτυπώσεις για να κάνει την επιλογή. Εξήντα έξι εικόνες του Clergue θα εκτεθούν μαζί με εικόνες του διάσημου Άγγλου φωτογράφου Bill Brandt και του Αμερικανού Yasuhiro Ishimoto σε αυτή την έκθεση που παρουσιάζεται σε πολλές πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι γυναίκες αναδεικνύονται με την κάμερά του.

Χάρη στη γενναιοδωρία ενός ελβετού χορηγού, ο Clergue μπόρεσε να κάνει αυτό το ταξίδι που θα άλλαζε όχι μόνο τη δική του καλλιτεχνική και προσωπική ζωή αλλά και την πορεία της φωτογραφίας στη Γαλλία.

Η διαμονή στη Νέα Υόρκη ήταν μια ευκαιρία για απίστευτες συναντήσεις, όπως αυτή του Eugène Smith και του Robert Frank, τον André Kertesz και τον Alexey Brodovitch. Κατά τη σύσταση αυτού του δικτύου, η απεραντοσύνη των Ηνωμένων Πολιτειών μεταμορφώνεται σταδιακά σε μια οπτική εμπειρία που θα εντάξει στο χώρο της φωτογραφικής του δημιουργίας.

Μέσω της φιλίας που τον έδεσε με τονAnsel Adams, ο Lucien Clergue μπήκε κατευθείαν στη φωτογραφική ιστορία των μεγαλειωδών τοπίων των αμερικανικών εθνικών πάρκων. Ανάμεσα στα φαράγγια και τους βράχους του Yosemite Park, ο Lucien Clergue περπατά με το ίδιο βλέμμα που τον έκανε να ανακαλύψει το Language of the Sands in the Camargue. Ενα σύμπαν απολιθωμένων αναλογιών: σχήματα ζώων και ανθρωπόμορφες μάσκες, χείλη, γλουτοί που συναντάμε συγκεντρωμένα στη σειρά με τίτλο Empreintes des Dieux.

Χρησιμοποιώντας την ίδια αρχή της κοντινής λήψης, φωτογραφίζει το δρόμο, ένα άλλο επαναλαμβανόμενο θέμα στη βορειοαμερικανική αισθητική. Η σειρά των εικόνων που είναι αφιερωμένες στο δρόμο προς το Ελ Πάσο αποτελούνται από σφιχτά πλαίσια γύρω από περιγραφικές γραμμές και πινακίδες που μοιάζουν με ιδεογράμματα που σχηματίζονται από την προεξοχή της πίσσας στην άσφαλτο.

Αριστερά: η σειρά φωτογραφιών με τσιγγάνους. Αριστερά: ο Jean Cocteau.

Οπως σημειώνει το 2011 ο γάλλος φωτογράφος και συγγραφέας Robert Pujade: «Φαίνεται να παρουσιάζουν ένα σιβυλλικό αλφάβητο που αποδίδει ένα καθαρά οπτικό μήνυμα. Αυτά τα δύο θέματα, οι ανοιχτοί χώροι, ο δρόμος, μιλούν αυστηρά για τη συμβολή του Lucien Clergue στην αμερικανική φωτογραφία, στο βαθμό που κατάφερε, επιβάλλοντας το δικό του καθεστώς ορατότητας, να ανατρέψει τους κώδικες μέσω των οποίων η Αμερική είχε τη συνήθεια να τα κοιτάζει.

Στην Μπαρζίλια τη δεκαετία του ’60 και σε μεγάλη πια ηλικία.

Διετέλεσε Πρόεδρος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Παρισιού το 2013. Πέθανε στις 15 Νοεμβρίου 2014 έχοντας αφήσει, όμως, πίσω του μια ολόκληρη κληρονομιά από θαυμαστές φωτογραφίες. Ενας ολόκληρος κόσμος μέσα από τα μάτια του.

//Ολες οι φωτογραφίες ανήκουν στο lucien-clergue.com

Διαβάστε ακόμα: Tα γυμνά θαύματα και τραύματα του Πατρίκ Ντεμαρσελιέ.

TAGS :
φωτογράφος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook