Οχι μόνο ρολόι, αλλά και έργο τέχνη (Φωτογραφία: cartier.com).

    Υπάρχουν ρολόγια που δεν γουστάρουν τις νόρμες, που διατρανώνουν ένα ταμπεραμέντο και υπογραμμίζουν ένα στυλ. Συχνά, μετουσιώνουν αισθητικούς κώδικες ή καλλιτεχνικά ρεύματα. Έρχονται σε διάλογο.

    Το Crash Watch της Cartier είναι όλα αυτά και πολλά παραπάνω. Ένα έργο τέχνης που τυχαίνει να είναι και ρολόι. Ένα σπάνιο πετράδι με μοναδική προσωπικότητα. Σου κλέβει την καρδιά. Κάνει τη διαφορά.

    Όταν οι εκδόσεις Assouline εξέδωσαν Les collections impossibles, το Crash φιγουράρει στο εξώφυλλο. Αυτό που λέμε «Icon».

    Παίζει κάτι μ’ αυτόν τον οίκο που αξίζει προσοχής. Από την ίδρυσή του το 1847 από τον Louis-François Cartier, ο οίκος χτίζει μια φήμη τόλμης και μοντερνικότητας όχι μόνον εξαιτίας της ποιότητας των πολυτίμων λίθων του, αλλά και λόγω του πώς πλάθει τα υλικά του, πώς σχεδιάζει τα στολίδια του. Κατά κάποιον τρόπο, το σχήμα για την Cartier είναι η δική της «complication».

    Το Santos είναι το πρώτο ρολόι χειρός, το πρώτο «tool watch» κι είναι τεράγωνο. Η πρωτοτυπία στα σχήματα συνεχίζεται ακάθεκτη: Tonneau (1906), Tortue (1912), Tank (1917), Baignoire (1957). Μεταξύ όλων αυτών των καινοτομιών, το πλέον απροσδόκητο και ανεπανάληπτο είναι αναμφίβολα το Crash.

    Όταν οι εκδόσεις Assouline εξέδωσαν Les collections impossibles, το Crash φιγουράρει στο εξώφυλλο. Αυτό που λέμε «Icon». Υπάρχει στην Cartier η επιθυμία να αναζητήσει την ομορφιά σε απρόσμενα μέρη, σε αντικείμενα μπανάλ καθημερινής χρήσης, μια βίδα ή ένα καρφί, και να τα μετατρέψει σε κοσμήματα. Ποτέ δεν αφιερώθηκε σε συμμετρίες και στάνταρντς. Παίζει με τις αναλογίες, τους όγκους, τις γραμμές. Δεν φοβάται. Εξ ου κι αυτό το ρολόι. Σήμερα, αναγνωρίζουμε εξάλλου πως υπάρχει ομορφιά και στην «αστοχία υλικού».

    Η δράση τοποθετείται στο Λονδίνο το 1967. Θέλει τον αντιπρόεδρο του βρετανικού βραχίονα της Cartier να σκοτώνεται σ’ ένα τραγικό αυτοκινητιστικό και, καθώς το όχημα πήρε φωτιά, το ρολόι του να λειώνει από τις υψηλές θερμοκρασίες. Άλλες πηγές ισχυρίζονται πως ήταν μια κομψή πελάτισσα του κοσμηματοπωλείου που αριβάρισε μια μέρα στην ιστορική μπουτίκ της Bond Street (έτος ίδρυσης 1902), εκεί όπου ο στρατηγός Ντε Γκωλ εγκατέστησε το στρατηγείο του τον Ιούνιο του 1940. Έφερνε προς επιδιόρθωση ένα διαλυμένο ρολόι σχήματος «Baignoire».

    To Crash Squelette (Φωτογραφία: worldtempus.com).

    Kαι στις δύο περιπτώσεις, ο κοινός παρονομαστής είναι ότι την εποχή τη γοήτευε «ο ρομαντισμός της ταχύτητας». Η Φρανσουάζ Σαγκάν σκοτώνεται στο τιμόνι μιας Aston Martin, ο Αλμπέρ Καμύ μιας Facel Vega κι ο Τζέιμς Ντιν μιας Speedster Porsche. Από τη στιγμή λοιπόν που το όνομα του «κοσμηματοποιού των βασιλέων και βασιλιά των κοσμηματοποιών» εμπλέκεται σε καραμπόλα, η φαντασία παίρνει φωτιά.

    Άλλες φωνές, πιο ποιητικές, βλέπουν στο Crash μια ευθεία σύνδεση με τα λειωμένα ρολόγια του Νταλί.

    Άλλες πάλι φωνές, πιο ποιητικές, βλέπουν στο Crash μια ευθεία σύνδεση με τα λειωμένα ρολόγια του Νταλί στον πίνακα Η εμμονή της μνήμης, έργο του 1931. Στο κάτω-κάτω, το Swinging London ήταν λιγουλάκι ψυχεδελικό.

    Αλλά να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Το Crash Watch δεν προέκυψε ένεκα κάποιου αυτοκινητιστικού δυστυχήματος. Η πεζή αλήθεια είναι ότι το μπιζουδάκι ήταν προϊόν συγκερασμού διαφόρων σχημάτων που παντρεύτηκαν αριστοτεχνικά στο ανεξάρτητο Cartier London.

    Tο Cartier Paris Crash του 1991 από τις $ 30.000 εκτοξεύτηκε στις $ 100.000 (Φωτογραφία: revolutionwatch.com).

    Στο ισόγειο του καταστήματος της Bond Street, οι σοφά φωτισμένες βιτρίνες πούλαγαν λιανική ρολόγια, κοσμήματα και λοιπούς θησαυρούς της κολεξιόν Cartier. Όμως, στους πάνω ορόφους υπήρχε ατελιέ εν οργασμώ. Ανάμεσα σε διαδήματα και βασιλικές κορώνες, σχεδίαζαν και καινοφανή ρολόγια. Όλα αυτά υπό την μπαγκέτα του καινοτόμου Jean-Jacques Cartier και με πρώτο βιολί τον εξ απορρήτων σχεδιαστή του Rupert Emmerson.

    Σίγουρα είναι όμορφο, αλλά ούτε κατ’ ιδέαν πνιγηρά παραδοσιακό.

    Η δημιουργία του Crash Watch ήταν απότοκος μιας πολιτισμικής επανάστασης. Το Swinging London ήταν μια έκρηξη για τη μόδα, τη μουσική και τα καταναλωτικά αγαθά. Σε αντίθεση με την αυστηρή και ολιγαρκή δεκαετία του ’50, η επόμενη ήταν εκείνη της επανάστασης και της ανατροπής με τους νέους να αναθεωρούν το status quo και να επαναπροσδιορίζονται σε σχέση με τους γονείς τους. Mods, κοντές φούστες, Μικ Τζάγκερ διέτρεχαν τους δρόμους της εποχής σοκάροντας γονιμοποιά την πόλη και κάνοντάς τη το επίκεντρο του στυλ.

    Mε έμπνευση από τον Νταλί.

    Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον δεν είναι περίεργο που ένα τόσο επαναστατικό ρολόι αιχμαλώτισε τη φαντασία του κόσμου. Σίγουρα είναι όμορφο, αλλά ούτε κατ’ ιδέαν πνιγηρά παραδοσιακό. Επρόκειτο σαφώς για μια ρήξη που δεν είχαν ματαδεί. Οι καμπύλες της κάσας είναι απαλές και αισθησιακές. Το οργανικό του σχήμα είναι μοναδικό στο πάνθεον των ωρολογιακών μορφών.

    Εν πάση περιπτώσει, η δημιουργία του σουρεαλιστικού Crash δεν έχει να κάνει με μύθους. Το ζητούμενο ήταν η προσαρμογή ενός «Oval» σε κάτι ολωσδιόλου νέο που να ανταποκρίνεται στο ριζοσπαστισμό των καιρών. Οπότε το πήραν και το κρακελάρανε. Ήταν διαβολεμένα δύσκολο να καταλήξουν. Κι ακόμα πιο δύσκολο να σχεδιάσουν ένα ασύμμετρο καντράν που να είναι ευανάγνωστο.

    Μετά από κάποιες δειλές επανεμφανίσεις το 2012-13, επανέρχεται στο προσκήνιο το ’18.

    Μια μικρή σειρά από 67 μπιζουδάκια θα παραχθεί τότε. Το να πετύχεις κάποιο εξ αυτών σήμερα αγγίζει τα όρια του ανέκδοτου. Η Cartier εισέπραξε κατ’ επανάληψη τα παράπονα των εραστών αυτού του αριστουργήματος –εμού συμπεριλαμβανομένου.

    Παραπάνω κι από δυσεύρετο ακόμα και στη δευτερογενή αγορά, το Crash επανεκδόθηκε στη συνέχεια, το 1991, σε μια περιορισμένη σειρά των 400 κομματιών, γνωρίζοντας την ίδια επιτυχία. Παρά τον quartz μηχανισμό του τότε, οι απανταχού συλλέκτες έδιναν γην και ύδωρ για να το αποκτήσουν.

    Μετά από κάποιες δειλές επανεμφανίσεις το 2012-13, επανέρχεται στο προσκήνιο το ’18, προς τέρψιν όλων εκείνων που διαγκωνίζονται στο σαράι της μάρκας. Σύμβολο της δημιουργικότητας και της κομψότητας των δανδήδων της εποχής, επανακάμπτει με μια περιορισμένη έκδοση. Όπως έλεγε ο Γιανκέλεβιτς, «ο είρων παίζει με τις αξίες, γιατί πιστεύει σ΄αυτές».

    Tο «Crash Reissue». Για να το αποκτήσεις έπρεπε να περάσεις από… συνέντευξη (Φωτογραφία: fortunaauction.com).

    Πανομοιότυπο με το πρωτότυπο, σε ίδιο μέγεθος, με ρωμαϊκούς αριθμούς και αποκλειστικά σε κίτρινο χρυσό, όπως και το 1967. Όμως, δεν φέρει τη μυστική υπογραφή της Cartier στο «VII». Και στο καντράν, αναγράφεται «London» αντί «Swiss Made». Φόρος τιμής στο μηχανισμό MC 8971, ο οποίος βασίζεται στο calibre Jaeger-LeCoultre 846. Το δε κρύσταλλό του είναι μανίκι στην κατασκευή, τόσο λόγω της περιπλοκότητας του σχήματος όσο και συναρμογής του στην κάσα. Το όλον προς €27.000, για τα αντρικά.

    Για να αυξήσει το ενδιαφέρον και να τσιγκλίσει τον πόθο, το «Crash Reissue» παραδίδεται στο ρυθμό του ενός αποκλειστικά κάθε πρώτη του μήνα. Για την απόκτησή του, απαιτείται όχι μόνο να προκαταβάλεις το 40% της τιμής, αλλά και να περάσεις από ίντερβιου σχετικά με τις προτιμήσεις και τα κίνητρά σου.

    Λέγεται πως ο χαμός ξεκίνησε όταν ο ράπερ Kanye West έσκασε μούρη σε κατάστημα μοστράροντας ένα Crash στο χέρι, και μάλιστα το vintage του 1967. Τουίταρε τη φωτογραφία. Από κείνη τη στιγμή, η λίστα αναμονής έχει τον ατελείωτο. Στις δημοπρασίες, το πράγμα ξέφυγε. Ξάφνου, το Cartier Paris Crash του 1991 από τις $ 30.000 εκτοξεύτηκε στις $ 100.000. Μετά στις $ 200.000. Με αποκορύφωμα την πώληση από τους Sotheby’s ενός London Crash original προς το ιλιγγιώδες ποσό των 805.600 ελβετικών φράγκων.

    Λέγεται πως ο χαμός ξεκίνησε όταν ο ράπερ Kanye West έσκασε μούρη σε κατάστημα μοστράροντας ένα Crash στο χέρι (Φωτογραφία: gq.com).

    Ακούγεται εξωφρενικό, αλλά για να παραλάβετε το ανεκτίμητο ρολόι σας, θα χρειαστεί να ταξιδέψετε. Ενδεχομένως ακούγοντας The Clash on the road. Θα γίνετε δεκτός σ’ ένα πριβέ σαλόνι. Θα σας το παραδώσουν με επιφύλαξη. Εντέλει, θα έχετε αποκτήσει ένα καρπιαίο έργο τέχνης (που οι περισσότεροι το βάζουν σε θησαυροφυλάκιο). Ακόμα και η ανάγνωση της ώρας είναι μια άσκηση που απαιτεί περίσκεψη. Θέλει κι αυτή το χρόνο της.

    Αλλά το Crash ήταν ανέκαθεν κάτι πολύ παραπάνω από ένα αξεσουάρ για διασημότητες ή ένα καθηλωτικό ρεκόρ πλειστηριασμού. Έγινε μια εμβληματική εικόνα, τόσο ως προς το μοναδικό σχεδιασμό του, διασχίζοντας αλώβητο τις περαστικές μόδες, όσο και ως απείκασμα της αισιόδοξης εποχής κατά την οποία κατασκευάστηκε.

    Μισό αιώνα μετά, είναι αυτή η αίσθηση του στυλ σε συνδυασμό με μια ισχυρή δόση γενναιότητας που σε κάνει να επιστρέφεις στο Crash Watch. Έστω κι αν βρίσκεται στον καρπό του Tyler The Creator, της Κιμ Καρντάσιαν ή του Jay-Z.

     

    Διαβάστε ακόμα: Αυτά είναι τα ρολόγια που πήραν τα «Όσκαρ» στο Grand Prix της Γενεύης.

     

     

     

    x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook

    Button to top