Αν η εμφάνιση του Massimo Pigliucci ήταν μια ιστορία με αρχή, μέση και (χωρίς) τέλος, θα έπρεπε να ξεκινήσουμε από την αρχή του νήματος. Καταρχάς το TEDxAthens -επειδή δεν είναι αυτονόητο ότι όλοι ξέρουν τι είναι αυτό- είναι μια ετήσια διοργάνωση που έχει στόχο να δημιουργήσει ανεκτίμητο περιεχόμενο και να προσφέρει ομιλίες από ανθρώπους που έρχονται από διάφορα μέρη του κόσμου για να εκφράσουν τις ιδέες τους. Φέτος, το κεντρικό θέμα του TEDxAthens που θα πραγματοποιηθεί στις 2 Ιουνίου στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι το Ordinary, η έννοια δηλαδή και οι προεκτάσεις του «Συνηθισμένου», η αξία του και οι ερμηνείες του.
Στο πλαίσιο αυτό 12 ομιλητές, από διαφορετικούς χώρους, θα ξεδιπλώσουν σε μάξιμουμ 18 λεπτά τη δική τους πυκνή, συνηθισμένη και ασυνήθιστη, εξομολογητική ιστορία. Ένας από αυτούς που έχουν προσκληθεί είναι ο Massimo Pigliucci, ένας πολύ γνωστός καθηγητής φιλοσοφίας στο City College του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (CCNY), ο οποίος ήταν ήδη δημοφιλής σε όσους είχαν την τύχη να τον ακούσουν ή να διαβάσουν κάτι δικό του, και έγινε ακόμα δημοφιλέστερος μετά από ένα μικρού μήκους βίντεο που περιγράφει με απλό τρόπο την επίδραση της στωικής φιλοσοφίας στο σήμερα, και το οποίο είδαν πάνω από 1,8 εκ. άνθρωποι. Τον άνθρωπο αυτόν είχαμε την τύχη να τον βρούμε πριν έρθει στην Ελλάδα και να κάνουμε μαζί του μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
– Πολύ σύντομα θα στέκεστε στη σκηνή του φετινού TEDxAthens. Ως ομιλητής, ποια θέματα σκοπεύετε να καλύψετε;
Θα δώσω στο κοινό μια γεύση για το τι σημαίνει να ασκείς τη Στωική φιλοσοφία στην καθημερινή-συνηθισμένη (σ.σ. ορμώμενος από το θέμα του Ordinary, που είναι το κεντρικό θέμα φέτος) ζωή. Αυτό θα περιλαμβάνει λίγη ιστορία, λίγη φιλοσοφία φυσικά, και μερικά παραδείγματα που μπορεί να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ζήσουν τη ζωή τους διαφορετικά από τη στιγμή που θα πατήσουν το πόδι τους έξω από το αμφιθέατρο.
– Έχετε αφιερώσει μεγάλο κομμάτι της ζωής σας στη Στωική φιλοσοφία. Τι σας γοητεύει σε αυτή τη φιλοσοφική «σχολή»; Μπορούμε να την εξασκήσουμε στη σύγχρονη ζωή;
Και βέβαια μπορούμε να την εξασκήσουμε στη σύγχρονη ζωή, και μάλιστα όλο και περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως τη βρίσκουν πολύ βοηθητική. Και αυτό είναι ακριβώς το πιο γοητευτικό στοιχείο της. Ότι είναι μια πρακτική φιλοσοφία που ξεκίνησε 24 αιώνες πίσω, και παρ’ όλα αυτά έχει μεγάλη απήχηση στη σύγχρονη ζωή.
Αυτό οφείλεται στο ότι μολονότι έχουμε δει μεγάλες προόδους στην επιστήμη και την τεχνολογία, η βασική ανθρώπινη φύση έχει μείνει η ίδια: εξακολουθούμε να θέλουμε ακόμα τα ίδια πράγματα και υποφέρουμε για τους ίδιους λόγους όπως οι πρόγονοί μας που έζησαν πριν δύο χιλιετίες.
– Θα μπορούσε ο σημερινός τρόπος ζωής στην Ελλάδα να ωφεληθεί πιθανόν, μαζί με όλα τα παρελκόμενα προβλήματα που έχει, από κάποια φιλοσοφική πρακτική όπως ο Στωικισμός;
Οποιαδήποτε ζωή θα μπορούσε να ωφεληθεί από τον Στωικισμό, αλλά η φιλοσοφία είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματική για όσους περνούν μια δύσκολη φάση, όπως η φάση που περνούν οι Έλληνες τα τελευταία χρόνια.
Αυτός είναι μάλλον κι ένας λόγος για τον οποίο ο Στωικισμός εμφανίστηκε στην ελληνιστική περίοδο: ανάμεσα στον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την έναρξη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οι άνθρωποι ένιωθαν ότι ο κόσμος ήταν σε αναβρασμό και ότι δεν είχαν έλεγχο σε ότι συνέβαινε. Όπως ακριβώς και σήμερα.
Διαβάστε ακόμα: Ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος σου λύνει όλες τις απορίες για την κοινωνική επιχειρηματικότητα
– Το βασικό θέμα του φετινού TEDxAthens είναι η ιδέα του Ordinary, του Συνηθισμένου. Θεωρείτε τον εαυτό σας έναν συνηθισμένο άνθρωπο; Τι αξίες και αρετές βλέπετε στα συνηθισμένα πράγματα;
Είμαι τόσο συνηθισμένος όσο ο τύπος της διπλανής πόρτας. Είμαστε όλοι ανθρώπινα όντα που παλεύουμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό και προσπαθούμε να ζήσουμε μια ζωή γεμάτη νόημα. Το «συνηθισμένο» έχει αξία ακριβώς επειδή αποτελεί μια κοινή εμπειρία της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας. Ακόμα και όταν μιλάμε για ασυνήθιστους, extraordinary, ανθρώπους, ένα μεγάλο μέρος της ύπαρξής τους είναι μάλλον συνηθισμένο: χρειάζονται ύπνο, φαγητό, φίλους, σχέσεις, παιδιά και ούτω καθεξής. Αυτό είναι το υλικό που φτιάχνει το «υφαντό» της ανθρώπινης ζωής.
– Με βάση την εμπειρία που έχετε από την πλατφόρμα του TED μέχρι σήμερα, πόσο σημαντικές νομίζετε ότι είναι οι τοπικές πρωτοβουλίες όπως το TEDxAthens στη σημερινή εποχή;
Αυτή είναι στην πραγματικότητα η πρώτη TEDx ομιλία που θα δώσω, οπότε δεν έχω μεγάλη εμπειρία ακόμα. Έκανα πριν μερικούς μήνες ένα TED-Ed μικρό animated βίντεο πάνω στον Στωικισμό που έχει μέχρι σήμερα 1,8 εκατομμύρια views και συνεχίζει. Οπότε υποψιάζομαι ότι ένα event TED έχει τη δυναμική να επηρεάσει πολλούς ανθρώπους. Από αυτή την άποψη, το να μεταφέρω ένα μήνυμα για τον Στωικισμό ως φιλοσοφία ζωής στο TEDxAthens είναι πολύ καλό. Και δεν «με χαλάει» κιόλας που ο Στωικισμός ξεκίνησε όχι μακριά από το σημείο της εκδήλωσης, πίσω στο 300 χρόνια π.Χ.
– Ανάμεσα σε όλα αυτά τα μαθήματα που έχετε διδάξει στο Πανεπιστήμιο και στην ανταπόκριση που έχετε λάβει από τις δημοσιεύσεις σας, έχει υπάρξει ποτέ μια ερώτηση κάποιου (π.χ. ενός φοιτητή σας) που να σας έφερε σε δύσκολη θέση ή να σας προβλημάτισε;
Να με προβλημάτισε όχι, να με ενθουσίασε, πολλές. Μια από τις πιο συνήθεις ερωτήσεις που λαμβάνω είναι το γιατί να ασκήσει κάποιος μια φιλοσοφική πρακτική που μας συμβουλεύει να καταπνίγουμε τα συναισθήματά μας.
Στην οποία ερώτηση απαντάω ότι αυτό είναι μια παρανόηση σχετικά με τον Στωικισμό. Αντιθέτως, οι Στωικοί μάς συμβούλευαν να αλλάξουμε το συναισθηματικό μας φάσμα, μακριά από καταστροφικά συναισθήματα όπως ο φόβος, ο θυμός και το μίσος, και να κατευθυνθούμε προς υγιή συναισθήματα όπως η αγάπη, η χαρά και η αίσθηση δικαίου. Δεν θα ζούσαμε σε έναν καλύτερο κόσμο αν καταφέρναμε να το κάνουμε αυτό;
– Μια τελευταία ερώτηση: Ο δεσμός σας με την Ελλάδα βασίζεται στη φιλοσοφία. Έχετε κι άλλους δεσμούς εδώ, για παράδειγμα δεσμούς με μέρη, φίλους και μαθητές;
Δεν έχω στενούς φίλους ή φοιτητές στην Ελλάδα, αλλά υπάρχουν μαγικά μέρη που μου αρέσει να επιστρέφω και να επισκέπτομαι ξανά και ξανά. Αναμφισβήτητα το αγαπημένο μου είναι οι Δελφοί. Ο τρόπος που τα αρχαία ερείπια βρίσκονται πάνω από μια βαθιά κοιλάδα, με θέα τη θάλασσα και ανάμεσα σε βουνά… μπορείς να καταλάβεις γιατί οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι Δελφοί ήταν το μέρος που οι έμεναν οι θεοί.
Και μιας και μιλάμε για θεούς, ένα άλλο αγαπημένο μου μέρος είναι ο Όλυμπος, του οποίου ένα μέρος ανέβηκα πριν μερικά χρόνια. Περίμενα να ξεπροβάλλει η Αθηνά ανά πάσα στιγμή και να μου δώσει σοφές συμβουλές σαν αυτές που έδωσε στον Οδυσσέα…
Who is who
Ο Massimo Pigliucci έχει PhD στην Εξελικτική Βιολογία από το Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ και PhD στην Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο του Τενεσί. Σήμερα είναι καθηγητής φιλοσοφίας στο City College της Νέας Υόρκης. Έχει δημοσιεύσει κείμενά του στους New York Times, στη Washington Post και στο Wall Street Journal, έχει δύο προσωπικά blog, έχει δημοσιεύσει 153 επιστημονικά και φιλοσοφικά συγγράμματα, ενώ είναι συγγραφέας ή συντάκτης 13 βιβλίων, με πιο πρόσφατο το best-seller How to Be A Stoic: Using Ancient Philosophy to Live a Modern Life.
⇒ TEDxAthens, 2 Ιουνίου 2018, στο ΚΠΙΣΝ.
Περισσότερες πληροφορίες για τη φετινή διοργάνωση θα βρείτε εδώ και εδώ.
Διαβάστε ακόμα: Λούι Ψυχογιός, «To μέλλον είναι χορτοφάγο»