Το μεγάλο κόλπο

Credit: Images_of_Money via Flickr

Ολοκλήρωσα πρόσφατα την ανάγνωση των 719 σελίδων του βιβλίου του David Stockman «The Great Deformation». Αν και ο συγγραφέας υπηρέτησε στο υπουργικό συμβούλιο του Ρήγκαν, στο βιβλίο του δεν χαρίζει κάστανα σε κανέναν, ούτε σε δεξιούς ούτε σε αριστερούς. Υποστηρίζει ότι η οικονομική κρίση του 2008 δεν ήρθε «από το πουθενά», αλλά είχε τις ρίζες της στη διαφθορά του αμερικανικού καπιταλισμού από ειδικά συμφέροντα. Κάτι που ξεκίνησε από τότε που η Fed (Federal Reserve) έπαψε να είναι «η τράπεζα των τραπεζών» (δηλαδή η τράπεζα που δανείζει τις τράπεζες, αν εκείνες δεν βρίσκουν κανέναν άλλον να τις δανείσει) και μετασχηματίστηκε σε ταγό της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Κατά τον συγγραφέα το κακό ξεκίνησε στις 13 Αυγούστου 1971 στο Camp David, όταν ο πρόεδρος Νίξον έβγαλε τις ΗΠΑ από το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα των Bretton-Woods. Το σύστημα αυτό, το οποίο ήταν εν ισχύ από το 1944, «έδενε» το δολάριο στην τιμή του χρυσού και έθετε συγκεκριμένες συναλλαγματικές αντιστοιχίες ανάμεσα στα νομίσματα. Ο Νίξον προφασίστηκε διάφορους λόγους για να απαγκιστρώσει το δολάριο από το χρυσό. Η αλήθεια, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν ότι έγινε ένα μεγάλο πραξικόπημα εκείνη τη μέρα και το πολιτικό σύστημα της Αμερικής άλλαξε χωρίς κανείς να το καταλάβει. Ο Πρόεδρος δεν χρειαζόταν πια να φορολογήσει για να καλύψει τα έξοδα της κυβέρνησης. Με το δολάριο ελεύθερο από τα δεσμά της υποχρεωτικής ισοτιμίας με το χρυσό η κυβέρνηση μπορούσε να τυπώσει όσα δολάρια ήθελε και να χρηματοδοτήσει με χρέος τα προγράμματά της, συμπεριλαμβανομένων των ενόπλων δυνάμεων. Οι νεοσυντηρητικοί Αμερικανοί πρόεδροι βρέθηκαν με υπεράριθμες και πάνοπλες ένοπλες δυνάμεις, μέθυσαν με αυτοκρατορικές αυταπάτες και ξεκίνησαν άστοχους και αιματηρούς πολέμους στον ισλαμικό κόσμο. Η Fed απέκτησε την υπερεξουσία να αποφασίσει πόσο χρέος θα έχουν να πληρώσουν οι επόμενες γενιές των Αμερικανών, χωρίς να χρειάζεται την έγκριση του Κονγκρέσου. Το μόνο που χρειαζόταν πια ήταν να παίζει με τα επιτόκια.

Από το 1971 μέχρι το 2008 τα επίπλαστα και κατευθυνόμενα χαμηλά αμερικανικά επιτόκια σήμαιναν ότι το κόστος του δανεισμού θα ήταν πάντα χαμηλό, και άρα όποιος ήθελε να τζογάρει στο χρηματιστήριο είχε ουσιαστικά την κάλυψη της Fed. Έγινε λοιπόν ένα πανδαιμόνιο τζόγου σε κάθε λογής φανταστικά προϊόντα, όπου οι τραπεζίτες κέρδιζαν δισεκατομμύρια, ήσυχοι στην σκέψη ότι, αν κάτι δεν πήγαινε καλά, θα τους κάλυπτε η κυβέρνηση. Με τον καιρό οι τραπεζίτες και οι πολιτικοί αντιλήφθηκαν πόσο «τέλειο» ήταν το σύστημα του δανεισμού. Φορτώνοντας την πλάτη των πολιτών με χρέη, κατάφερναν οι μεν να πλουτίζουν πέρα από κάθε φαντασία και οι δε να αγοράζουν ψήφους μέσω κάθε λογής κυβερνητικών προγραμμάτων. Όταν η φούσκα έσκασε, το 2008, οι πολιτικοί έτρεξαν να καλύψουν την πλάτη των τραπεζιτών. Δισεκατομμύρια χρημάτων των φορολογουμένων πήγαν για να «σώσουν» τις τράπεζες (στην πραγματικότητα τα λεφτά έγιναν bonus για τους τραπεζίτες).

Ο Stockman επισημαίνει ‒πολύ ορθά‒ ότι τίποτα από όλα αυτά δεν έχει να κάνει με την ελεύθερη αγορά και τον καπιταλισμό. Οι ΗΠΑ έχουν παραμορφωθεί σε ένα κράτος όπου κυριαρχεί ένας τριτοκοσμικός «καπιταλισμός των ημετέρων» (crony capitalism), όπου λομπίστες των τραπεζών ελέγχουν πλήρως την οικονομία, μια οικονομία-καζίνο. Προβλέπει ότι, αν το πολιτικό σύστημα δεν επιστρέψει στην αρχική ιδέα της ελευθερίας στην οποία βασίστηκε η Αμερική, τότε αυτό που θα ζούμε όλοι από εδώ και στο εξής θα είναι μια διαρκής ύφεση διάσπαρτη με παροδικές φούσκες. Όταν, αντί να βάλεις χρήματα σε μια παραγωγική επιχείρηση, είναι πιο προσοδοφόρο να τα επενδύσεις σε παράγωγα (και πιο σίγουρο, αφού o Bernake σου «εγγυάται» ότι αν πάθεις κάτι θα σε πληρώσουν οι φορολογούμενοι) δεν υπάρχει μέλλον για το δυτικό κόσμο. Η παραγωγική μας βάση θα συρρικνώνεται διαρκώς και όσα ίντερνετ stratups και να γίνουν δεν σωζόμαστε (στην Αμερική οι υπηρεσίες ίντερνετ αντιστοιχούν στο 4% του ΑΕΠ). Κι αυτό διότι τα πολιτικά συστήματα των ΗΠΑ και της Ευρώπης έχουν αλωθεί από ειδικά συμφέροντα που φορολογούν αγρίως και εξαθλιώνουν συστηματικά τη μεσαία τάξη, για να τζογάρουν στο όνομά τους.

Ο Γιώργος Ζαρκαδάκης ζει στο Λονδίνο και είναι διευθυντής της Feline Quanta Communications.

TAGS :
παγκόσμια οικονομία

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook