Eduard Topchjan: «Η κλασική μουσική είναι μια μορφή του ευρωπαϊκού πολιτισμού και η Αρμενία είναι μέρος της»

“Σκοπός αυτής της περιοδείας για εμάς είναι να δείξουμε για άλλη μια φορά πόσο υψηλού επιπέδου ορχήστρα διαθέτει η Αρμενία”. © Armenian National Philharmonic Orchestra

 Οι σχέσεις της Αρμενίας με την Ελλάδα είναι αρχαίες και σημαντικές, ενώ μια μεγάλη και ιστορική αρμενική κοινότητα υπάρχει στην Ελλάδα. Σπάνια όμως συνειδητοποιούμε ότι η Αρμενία έχει μια μεγάλη και ζώσα μουσική παράδοση. Αυτήν την Κυριακή (12 Νοεμβρίου 2023), η Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αρμενίας εμφανίζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για την εναρκτήρια συναυλία μιας παγκόσμιας περιοδείας αφιερωμένης στα 120 χρόνια του μεγάλου Αρμένιου συνθέτη Αράμ Χατσατουριάν και στα 150 του Σεργκέι Ραχμάνινοφ. Η περιοδεία θα συνεχιστεί στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης, το Roy Thomson Hall του Τορόντο, La Maison Symphonique του Μόντρεαλ και το Boston Symphony Hall. Λίγο πριν την αθηναϊκή συναυλία, το andro μίλησε με τον αρχιμουσικό και καλλιτεχνικό διευθυντή της ορχήστρας Eduard Topchjan.

-Θα λέγατε ότι οι Αρμένιοι είναι ένας μουσικός λαός;

Οι Αρμένιοι είναι γενικά ένας μουσικός λαός: μπορούμε να δούμε πόσοι δημοφιλείς Αρμένιοι μουσικοί υπάρχουν στον κόσμο.

-Συγκεκριμένα ποια είναι η σημερινή κατάσταση της μουσικής στην Αρμενία;

Όπως γνωρίζετε, η Αρμενία ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, και ένα από τα λίγα καλά πράγματα που χαρακτήριζαν εκείνη την περίοδο ήταν η μεγάλη προσοχή που δόθηκε στον πολιτισμό. Είναι γνωστό ότι η ρωσική σχολή είναι μια από τις ισχυρότερες και σημαντικότερες στην κλασική μουσική. Ακόμη και σήμερα, Ρώσοι καθηγητές διδάσκουν στις καλύτερες μουσικές σχολές του κόσμου. Υπό αυτή την έννοια, είχαμε καλά σχολεία στην Αρμενία: ένα μουσικό σχολείο και ένα ωδείο, χάρη στα οποία η κλασική μουσική είναι πολύ σημαντική στην Αρμενία. Και ο σκοπός αυτής της περιοδείας για εμάς είναι να δείξουμε για άλλη μια φορά πόσο υψηλού επιπέδου ορχήστρα διαθέτει η Αρμενία.

“Με την Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αρμενίας έχουμε διανύσει πολύ δρόμο μαζί και έχουμε μοιραστεί πολλές δυσκολίες και χαρές”. © Armenian National Philharmonic Orchestra

-Αυτή η παράδοση έχει να κάνει περισσότερο με την τοπική μουσική παράδοση ή την ευρωπαϊκή κλασική μουσική;

Μπορούμε να πούμε ότι οι μουσικές παραδόσεις στην Αρμενία είναι κυρίως ευρωπαϊκές: τα πιο διάσημα έργα Ευρωπαίων συνθετών παίζονται συνεχώς στη χώρα μας, οι άνθρωποι τα γνωρίζουν και τα αγαπούν. Γενικά, θεωρώ ότι η κλασική μουσική είναι μια μορφή του ευρωπαϊκού πολιτισμού και η Αρμενία είναι μέρος της.

-Η συναυλία είναι αφιερωμένη στην 120η επέτειο από τη γέννηση του μεγάλου Αρμένιου συνθέτη Αράμ Χατσατουριάν (1903-1978).

Ο Αράμ Χατσατουριάν είναι ένας από τους διασημότερους Αρμένιους συνθέτες του 20ού αιώνα, ο οποίος θεωρείται ο θεμελιωτής της αρμενικής συμφωνικής μουσικής. Όπως όλοι οι μεγάλοι συνθέτες, έχτισε συχνά τη μουσική του στη βάση αρμενικών εθνικών μελωδιών. Η μουσική του έχει ένα πιο ανατολίτικο άρωμα, αλλά ταυτόχρονα η υπέροχη, πολύχρωμη ενορχήστρωση και η συνολική προσέγγισή του στη μουσική τον καθιστούν έναν από τους σημαντικότερους μουσικούς του 20ού αιώνα παγκοσμίως.

-Ο Χατσατουριάν έγινε διάσημος κυρίως για τη  μουσική μπαλέτου που συνέθεσε. Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν δημοφιλή τον Σπάρτακο, ένα αγωνιστικό μπαλέτο.

Ο Σπάρτακος είναι σίγουρα ένα από τα σημαντικότερα έργα του Χατσατουριάν, χάρη στην μελωδικότητα, τη δύναμη, την ομορφιά, τα χρώματά του, και το τέλειο λιμπρέτο, το οποίο είναι πολύ αξιόλογο και γι’ αυτό ο “Σπάρτακος” περιλαμβάνεται τακτικά στο ρεπερτόριο όλων των διάσημων θεάτρων όπερας του κόσμου. Είναι ένα έργο γεμάτο ομορφιά και δύναμη. Παράλληλα, θα πρέπει να πούμε ότι αν και ο Χατσατουριάν είναι περισσότερο γνωστός για τη μουσική του για μπαλέτο, συνέθεσε επίσης υπέροχη συμφωνική μουσική: τη λαμπρή 2η Συμφωνία και εξαιρετικά κοντσέρτα για βιολί, για πιάνο και για βιολοντσέλο.

H Anush Nikoghosyan θα ερμηνεύσει το Κονσέρτο για Βιολί του Αράμ Χατσατουριάν. © Armenian National Philharmonic Orchestra

–Aπό αυτά στην θα ακούσουμε το Κοντσέρτο για βιολί, που είναι ένα από τα λιγότερα γνωστά αλλά ωραιότερα έργα του. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;

Το Κοντσέρτο για βιολί είναι ένα από τα πιο λαμπρά έργα του Χατσατουριάν, τέλεια γραμμένο για το όργανο, αναδεικνύει τις ικανότητες του σολίστ, κάτι που είναι πάντα σημαντικό στις συναυλίες. Πρόκειται για ένα λαμπερό, πολύχρωμο και φωτεινό έργο. Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1915: βαθύ και πολύ συγκινητικό, ενώ το τρίτο μέρος έχει πιο χορευτική διάθεση.

-Θα το ερμηνεύσει η δεξιοτέχνης βιολονίστα Ανούς Νικογκοσιάν σε βιολί Giovanni Battista Guadagnini (Μιλάνο 1753). Είναι μια εξαιρετική σολίστ που θαυμάσαμε και στο φετινό Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Πάτμου, που ήταν αφιερωμένο στην Αρμενία.

H Anush Nikoghosyan ανήκει στις πιο διακεκριμένες βιολονίστες της Αρμενίας, και είναι μία ιδανική ερμηνεύτρια αυτού του κοντσέρτου. Το παίξιμό της διακρίνεται για την εξαιρετική καθαρότητα, την πλούσια χρωματική παλέτα, τη λεπταισθησία του τόνου της, καθώς και μια θετική θηλυκότητα. Ταυτόχρονα μπορεί να είναι πολύ στιβαρή και δυναμική. Πιστεύω ότι το κοινό στην Πάτμο εκτίμησε πολύ αυτά τα χαρακτηριστικά στις εμφανίσεις της στο πλάι κορυφαίων διεθνούς φήμης μουσικών.

-Για το δεύτερο μέρος επιλέξατε ένα από τα πιο δημοφιλή ρωσικά έργα, τη 2η Συμφωνία του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, του οποίου φέτος γιορτάζουμε τα 150 χρόνια.

Καθώς μετά τις συναυλίες μας στην Ελλάδα αναχωρούμε για τη συνέχεια της περιοδείας μας στις ΗΠΑ και τον Καναδά, ήταν επιθυμία της αμερικανικής πλευράς να συνδυάσουμε στο πρόγραμμα το “Aram Khachatryan 120” και το “Rachmaninoff 150”. Με χαρά συμφωνήσαμε, αφού ο Ραχμάνινοφ έζησε και συνέθεσε για ένα σημαντικό μέρος της ζωής του στην Αμερική. Η 2η Συμφωνία είναι ίσως το σημαντικότερο συμφωνικό έργο του, το οποίο έχει ένα πολύ ιδιαίτερο χρώμα στην εκτέλεσή μας. Νομίζω ότι η ερμηνεία μας είναι πολύ κοντά στη ρωσική ψυχή του Ραχμάνινοφ και από την άλλη είναι πολύ ακριβής, όπως είναι γραμμένη στην παρτιτούρα,  πολύ κοντά σε αυτό που πιστεύουμε ότι ήθελε ο συνθέτης.

“Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες και τους πολιτισμούς που αντιμετωπίζουμε πάντα με μεγάλη αγάπη”. © Armenian National Philharmonic Orchestra

-Στη Θεσσαλονίκη το πρόγραμμα θα είναι ακόμα πιο πολύ επικεντρωμένο στον Ραχμάνινοφ, αφού θα παίξετε το 2ο Κοντσέρτο για πιάνο.

Ναι, στη Θεσσαλονίκη θα παίξουμε αποσπάσματα από τον “Σπάρτακο” του Χατσατουριάν, το 3ο Κοντσέρτο για πιάνο και τη 2η Συμφωνία του Ραχμάνινοφ, καθώς ο Σεργκέι Μπαμπαγιάν, ένας από τους καλύτερους ερμηνευτές του συγκεκριμένου κοντσέρτου, προσφέρθηκε να το παίξει και ευχαρίστως συμφωνήσαμε.

-Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη είναι οι μοναδικοί ευρωπαϊκοί σταθμοί της περιοδείας σας προτού συνεχίστε για τις εμφανίσεις σας σε κορυφαίες αίθουσες  σε ΗΠΑ και Καναδά.

Η Αρμενία και η Ελλάδα συνδέονται εδώ και αιώνες. Τόσο η Αρμενία όσο και η Ελλάδα είναι αρχαίοι πολιτισμοί, αρχαίοι λαοί, και, ιστορικά και πολιτιστικά, έχουν πολύ βαθιές και μακρινές σχέσεις. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες και τους πολιτισμούς που αντιμετωπίζουμε πάντα με μεγάλη αγάπη.

-Ο ίδιος είστε καλλιτεχνικός διευθυντής και αρχιμουσικός της Εθνικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Αρμενίας από το 2000, σε λίγο θα γιορτάσετε τα 25 χρόνια σε αυτή τη θέση.

Ναι, είμαι στην Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αρμενίας εδώ και πολλά χρόνια, δεν ξέρω καν πώς συνέβη αυτό. Δεν εξαρτιόμουν συνεχώς από αυτή τη θέση, αλλά από την άλλη πλευρά, είμαι πολύ συνδεδεμένος με την ορχήστρα. Έχουμε διανύσει πολύ δρόμο μαζί και έχουμε μοιραστεί πολλές δυσκολίες και χαρές. Φυσικά, ένα από τα πιο σημαντικά σημεία είναι ότι ενώ εργαζόμουν στην Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Αρμενίας, προσκαλούσα συνεχώς και συνεχίζω να προσκαλώ πολλούς αρχιμουσικούς από όλο τον κόσμο. Ακόμη και οι καλύτεροι του κόσμου έρχονται στην Αρμενία για να συνεργαστούν με την ορχήστρα μας. Χάρη σε αυτό, όταν ήταν απαραίτητο, μπόρεσα να απουσιάζω ακόμη και για έξι μήνες και να είμαι προσκεκλημένος αρχιμουσικός διεθνώς. Αυτό δεν αποτέλεσε πρόβλημα για μένα, με αποτέλεσμα να παραμείνω στην ορχήστρα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

-Στην Ευρώπη και την Αμερική κάποτε αυτό ήταν φυσιολογικό, αλλά δεν συνηθίζεται πλέον και οι θητείες των καλλιτεχνικών διευθυντών είναι πολύ πιο σύντομες. Πώς εξελίσσεται η σχέση με μια ορχήστρα σε τόσο μακρύ διάστημα;

Πρέπει να σημειώσω ότι αν δούμε τις πιο διάσημες μεγάλες ορχήστρες στον κόσμο, γνώρισαν εξαιρετική ανάπτυξη και έγιναν σημαντικές δουλεύοντας με τον ίδιο αρχιμουσικό για πολλά χρόνια. Φυσικά, δεν συγκρίνω τον εαυτό μου με τέτοιους μεγάλους, αλλά νομίζω ότι είναι αλήθεια ότι η μακρόχρονη, σωστή δουλειά είναι αποτελεσματική για την ορχήστρα. Κάθε αρχιμουσικός πρέπει να κατανοεί ότι ένας μεγάλος αριθμός προσκεκλημένων μαέστρων πρέπει να έρθει να συνεργαστεί με τις ορχήστρες του. Αυτό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη της ορχήστρας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έμεινα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ας δούμε τι θα επακολουθήσει.

Διαβάστε ακόμα: Ζωή Ζενιώδη «Χαίρομαι να βλέπω γεμάτες αίθουσες και ενθουσιασμένους ανθρώπους».

TAGS :
΄μουσική Αρμενία Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα Αρμενίας

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook