Κορνήλιος Μιχαηλίδης: «Η οπερέτα είναι πρόκληση αλλά και παγίδα»

Οι “Απάχηδες των Αθηνών” θα παίζονται στο θέατρο Ολύμπια μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου.

Απάχηδες (Les Apaches), δηλαδή μέλη της φυλής των Απάτσι, αγριάνθρωπους, αποκαλούσαν στο γύρισμα του αιώνα ομάδες περιθωριακών και εγκληματιών στις παρυφές των Παρισίων. Αυτές τις κοινωνικές ομάδες, πιο μαλακωμένες όμως,  στο γλυκό κλίμα της Αθήνας, απαθανάτισε στη δημοφιλή οπερέτα «Οι απάχηδες των Αθηνών» ο συνθέτης Νίκος Χατζηαποστόλου. Το έργο που αγάπησαν διαδοχικές γενιές ανεβαίνει σε νέα παραγωγή στο Θέατρο Ολύμπια, σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου και μουσική διεύθυνση Κορνήλιου Μιχαηλίδη. Λίγο πριν την έναρξη των παραστάσεων, μιλήσαμε με τον διεθνώς ανερχόμενο αρχιμουσικό για τις ιδιαιτερότητες και τη γοητεία αυτής της μουσικής αθηναιογραφίας.

-Έρχεστε από μια πολύ επιτυχημένη σειρά παραστάσεων από το Teatro Real της Μαδρίτης για να διευθύνετε τους Απάχηδες των Αθηνών στο Θέατρο Ολύμπια. Θα είναι τώρα η πρώτη φορά που διευθύνετε οπερέτα. Είναι πρόκληση;

Η συγκεκριμένη παραγωγή είναι διπλό ντεμπούτο για εμένα, καθώς είναι ταυτόχρονα η πρώτη φορά που διευθύνω στο ιστορικό και πολυαγαπημένο Θέατρο Ολύμπια και η πρώτη φορά που διευθύνω ελληνική οπερέτα. Η οπερέτα εν γένει αποτελεί πρόκληση αλλά και παγίδα, σε περίπτωση που υποεκτιμηθεί, καθώς απαιτεί κομψότητα, σβελτάδα, χιούμορ και γρήγορα αντανακλαστικά, ενώ παράλληλα καλείται να συγκεράσει αρμονικά δύο κοντινούς αλλά και διαφορετικούς κόσμους, αυτόν της όπερας με αυτόν του θεάτρου. Εξ’ αυτού του λόγου όμως είναι και διπλά απολαυστική εμπειρία, τόσο για τους ερμηνευτές όσο και για τους ακροατές, και προσωπικά δεν την χορταίνω!

Ο Κορνήλιος Μιχαηλίδης στο πόντιουμ (Φωτό: Javie del Real)

-Υπάρχει κίνδυνος «ακαδημαϊκοποίησης» ενός τέτοιου έργου στο περιβάλλον ενός λυρικού θεάτρου;

Ο κίνδυνος, όχι μόνο με τη συγκεκριμένη οπερέτα, αλλά και με κάθε δημοφιλές έργο, είναι η προσκόλληση σε παλαιότερες αισθητικές και παραδόσεις, καθώς και η επιρροή από πασίγνωστες εκτελέσεις του παρελθόντος στο υποσυνείδητο. Ειδικά η οπερέτα είναι εκ φύσεως μία ευέλικτη σύνθεση που πρέπει να μπορεί να προσαρμόζεται στις συνθήκες. Είναι σημαντικό κανείς να σταθμίζει ποια χαρακτηριστικά ενός τέτοιου έργου είναι πράγματι διαχρονικά, ποιες παραδόσεις είναι αυτές που πρέπει να τηρηθούν και ποιες χρήζουν κάποιας προσαρμογής στη σύγχρονη αισθητική, ώστε το έργο να παραμένει επίκαιρο και να μπορεί να αγγίζει τον σύγχρονο θεατή με την ίδια αποτελεσματικότητα, μένοντας ταυτόχρονα πιστό στην ευρύτερη γλώσσα του συνθέτη.

-Πώς πετυχαίνει κανείς αυτή τη δύσκολη ισορροπία;

Αυτό το έχουμε πετύχει τόσο μέσα από την εύστοχη διασκευή – προσαρμογή του λιμπρέτο από τον Βασίλη Μαυρογεωργίου και την Τζούλια Διαμαντοπούλου, όσο και από την νέα συμφωνική (με πολλά στοιχεία τζαζ, μιούσικαλ, κτλ.) ενορχήστρωση του Αχιλλέα Γουάστωρ, που προσφέρουν αδιαμφισβήτητα μια φρέσκια ανάγνωση του έργου. Ως εκ τούτου, κάθε άλλο παρά ακαδημαϊκή θα χαρακτήριζα την συγκεκριμένη παραγωγή, άλλωστε, αυτό δεν θα μπορούσε ποτέ να συμβεί όταν συμμετέχει εκτάκτως η εκθαμβωτική Ζωζώ Σαπουντζάκη!…

«Οι “Απάχηδες” είναι ένα έργο που ξέρει να ψυχαγωγεί και που είναι εξαιρετικά προσβάσιμο σε όλους»

-Πράγματι, στην παράσταση θα συμμετέχουν η Ζωζώ Ζαπουντζάκη και ο Άγγελος Παπαδημητρίου. Είναι εύκολη η εισαγωγή τέτοιων νέων στοιχείων σε ένα παλαιότερο έργο;

Κάποια έργα είναι από την φύση τους πιο ευέλικτα από άλλα. Αυτό δεν γενικεύεται απαραίτητα σε ένα ολόκληρο είδος μουσικής, αλλά υπαγορεύεται από το εκάστοτε έργο, τον συνθέτη και τις ελευθερίες που προκύπτουν από το είδος της γραφής του, την παράδοση, αλλά και τις ανάγκες επικοινωνίας με το σύγχρονο κοινό. Παρεμβάσεις γίνονται ενίοτε και στην όπερα, ανάλογα με το έργο.

-Γιατί όμως βλέπουμε διεθνώς αυτές οι προσαρμογές να γίνονται τόσο εύκολα στην οπερέτα και όχι στην όπερα;

Σε γενικές γραμμές τα πιο ανάλαφρα έργα και οι κωμωδίες προσφέρονται ευκολότερα για διασκευή, ενώ τα πιο δραματικά έργα και οι τραγωδίες δυσκολότερα, και αυτό γιατί κατά την άποψή μου το χιούμορ έχει να κάνει με την επικαιρότητα και η αισθητική του αλλάζει πιο γρήγορα από γενιά σε γενιά, ενώ η έννοια του ανθρώπινου πόνου έχει κάτι το πιο διαχρονικό. Στην οπερέτα, η συνύπαρξη της μουσικής και του θεάτρου δημιουργεί μία σπονδυλωτή δομή, η οποία αφήνει το περιθώριο για κάποιες ευελιξίες, χωρίς αυτές να διαταράσσουν την ομαλή ροή και οι οποίες, εάν είναι εύστοχες, μπορούν να διανθίσουν το νόημα του έργου και να το κάνουν πιο προσιτό στο εκάστοτε ακροατήριο. Σε κάθε περίπτωση πιστεύω ότι η τέχνη πρέπει να παραμένει ζωντανή και τολμηρή χωρίς παρωπίδες, αλλά και χωρίς άσκοπες αυθαιρεσίες. Η διαχωριστική γραμμή δεν είναι πάντοτε ξεκάθαρη καθώς ορίζεται από την γνησιότητα και μεταδοτικότητα του καλλιτέχνη, δημιουργώντας μια υποκειμενική συνθήκη, μέσα στην οποία κρύβεται και όλη η μαγεία της τέχνης.

“Μπορεί η Αθηναϊκή Belle Époque του Μεσοπολέμου να μην υπάρχει πλέον, όμως το έργο αυτό μας επιτρέπει να δούμε την αντανάκλασή της στο σήμερα”

-Οι «Απάχηδες των Αθηνών» αφορούν μια Αθήνα που δεν υπάρχει πια και προβλήματα που – αντίθετα – παραμένουν. Ποιο είναι για εσάς το ενδιαφέρον αυτού του έργου;

Μπορεί η Αθηναϊκή “Belle Époque” του Μεσοπολέμου – στην Ελλάδα η Μπελ Επόκ κράτησε πιο πολύ από ό,τι στο Παρίσι – να μην υπάρχει πλέον, όμως το έργο αυτό μας επιτρέπει να δούμε την αντανάκλασή της στο σήμερα και να αναλογιστούμε πού έχουμε προχωρήσει ως κοινωνία και πού όχι. Πώς γίνεται ένα έργο άνω των 100 ετών να παραμένει τόσο επίκαιρο; Τί μηνύματα μπορούμε να αντλήσουμε από αυτό σε κοινωνικό επίπεδο; Ποιοι είναι οι σύγχρονοι Απάχηδες; Αυτά είναι λίγα από τα ερωτήματα που προκύπτουν από την ανάγνωσή του.

-Όλα αυτά πώς εκφράζονται στο καλλιτεχνικό επίπεδο;

Βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την απλότητα και αμεσότητα με την οποία καταφέρνει το έργο αυτό να μεταφέρει και να εκφράζει το ανθρώπινο συναίσθημα, εναλλάσσοντας συγκίνηση και γέλιο με εκπληκτική φυσικότητα. Μα πάνω απ’ όλα, είναι ένα έργο που ξέρει να ψυχαγωγεί και που είναι εξαιρετικά προσβάσιμο σε όλους, και που σε προσωπικό επίπεδο απολαμβάνω κάθε φορά σαν να είναι η πρώτη. Είναι ένα υπέροχο θέαμα με πανέμορφη μουσική και πολλούς εξαιρετικούς ερμηνευτές (διπλό καστ τραγουδιστών, ηθοποιούς, χορωδία, ορχήστρα), οι οποίοι σε συνεργασία με την υπόλοιπη ομάδα υπόσχονται μια πολύ ευχάριστη εμπειρία!

// Θέατρο Ολύμπια, στις 15, 16, 17, 20, 21, 22, 23 και 27 Δεκεμβρίου.

“Στην οπερέτα έχουν προστεθεί κι άλλα τραγούδια του Νίκου Χατζηαποστόλου ενδιάμεσα στην πρόζα, εμπλουτίζοντας τόσο μουσικά όσο και δραματουργικά την ροή του έργου”.

Λίγα λόγια για τον Κορνήλιο Μιχαηλίδη

Ο Κορνήλιος Μιχαηλίδης ολοκλήρωσε προσφάτως την θητεία του ως Conductor in Residence της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ισλανδίας και εδραιώνει την παρουσία του διεθνώς τόσο στο συμφωνικό όσο και στο οπερατικό ρεπερτόριο. Κατά το διάστημα 2018 – 2020, κατείχε την θέση του Βοηθού Αρχιμουσικού της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Γαλλικής Ραδιοφωνίας, ενώ κατά την καλλιτεχνική περίοδο 2016-2017, την αντίστοιχη θέση στη Συμφωνική Ορχήστρα της Φινλανδικής Ραδιοφωνίας. Παράλληλα, προσεκλήθη να συνεργαστεί ως βοηθός αρχιμουσικός με σημαντικούς φορείς, όπως η Όπερα του Παρισιού, το Teatro Real και την Όπερα του Αμβούργου.

Ως προσκεκλημένος αρχιμουσικός συνεργάζεται με τις Orchestre Philharmonique de Radio France, την Iceland Symphony Orchestra, την Russian National Orchestra, την Sinfonia Lahti, την Raanana Symphonette, την South Denmark Philharmonic, την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, καθώς και τις Κρατικές Ορχήστρες Αθηνών και Θεσσαλονίκης, μεταξύ άλλων. Έχει διευθύνει παραγωγές «Falstaff» του Βέρντι και «Clemenza di Tito» του Μότσαρτ στο Ελσίνκι, ενώ προετοίμασε παραγωγές της όπερας «Only the Sound Remains» της Kaija Saariaho καθώς και του «Ιδομενέα» του Μότσαρτ στην όπερα του Παρισιού και στο Teatro Real της Μαδρίτης.

Ο Κορνήλιος Μιχαηλίδης είναι ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του ραγδαία αναπτυσσόμενου Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής Κουφονησίων.

Το 2020, έκανε το επίσημο ντεμπούτο του ως προσκεκλημένος αρχιμουσικός στο Teatro Real, διευθύνοντας τον «Μαγικό Αυλό» του Μότσαρτ, ενώ το 2023 επέστρεψε για να διευθύνει την όπερα «Nixon in China» του John Adams. Ανάμεσα στις πρόσφατες εμφανίσεις του ως αρχιμουσικός συγκαταλέγεται η παρουσία του στο Φεστιβάλ Skrjabin τον Ιανουάριο του 2022, όπου διηύθυνε την Εθνική Ορχήστρα της Ρωσίας στην Μεγάλη Αίθουσα του Ωδείου της Μόσχας σε μια συναυλία προς τιμήν της 150ης επετείου του συνθέτη, καθώς επίσης η συνεργασία του με την διεθνούς φήμης σοπράνο Lise Davidsen σε gala με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.

Παράλληλα, ανέλαβε σειρά εκτάκτων αντικαταστάσεων διάσημων μαέστρων τον τελευταίο χρόνο, με αποκορύφωμα την πιο πρόσφατη εμφάνισή του – αντικατάσταση της Eva Ollikainen – με την Συμφωνική Ορχήστρα της Ισλανδίας σε συνεργασία με τον θρυλικό πιανίστα Sir Stephen Hough, τον Φεβρουάριο του 2023. Έχοντας σπουδάσει στην École Normale de Musique στο Παρίσι και στο Jacobs School of Music στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα των ΗΠΑ, αποφοίτησε το 2018 από την Ακαδημία Sibelius στο Ελσίνκι αποκτώντας Μάστερ στη Διεύθυνση Ορχήστρας. Βραβευμένος στον 1ο Διεθνή Διαγωνισμό Πιάνου της Mayenne στη Γαλλία, πραγματοποίησε εμφανίσεις στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.

Ανάμεσα στις αξιοσημείωτες εμφανίσεις του ως σολίστ του πιάνου συγκαταλέγονται σειρά ρεσιτάλ με τις τρεις τελευταίες σονάτες του Μπετόβεν, ένα ρεσιτάλ-αφιέρωμα στον A.Scrjabin, η συνεργασία του με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και τον Juraj Valčuha στο 1ο κοντσέρτο για πιάνο του Ραχμάνινοφ, καθώς και οι πρόσφατες συνεργασίες του σε ρεσιτάλ με τους σπουδαίους βιολονίστες Sergei Krylov και Valeriy Sokolov. Από το 2016 μέχρι το 2020 ήταν ιδρυτής και διευθυντής της Ορχήστρας Δωματίου Beethoven Now! της Φινλανδίας, ένα σύνολο με ειδίκευση στη μουσική του Ludwig van Beethoven, παρουσιάζοντας το έργο του υπό το σύγχρονο φως, μέσα από καινοτόμες αλλά και ιστορικά ενήμερες ερμηνείες. Από το 2016, είναι ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του ραγδαία αναπτυσσόμενου Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής Κουφονησίων. Τέλος, πέραν της μουσικής, ο Κορνήλιος Μιχαηλίδης είναι ενεργός πιλότος.

Διαβάστε ακόμα: Ιάσων Κεραμίδης «Αν μπλεχτείς στα δίχτυα της μουσικής, μένεις αιώνιος υπηρέτης της». 

TAGS :
Θέατρο Ολύμπια Κορνήλιος Μιχαηλίδης οπερέτα

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook