«Το βιβλίο του Ντιντερό “Ζακ ο μοιρολάτρης και ο αφέντης του” ήταν μια περιδιάβαση στις προσωπικές μικροϊστορίες, στα μικροαφηγήματα, αλλά και στον ατομικό, υποκειμενικό τρόπο θέασης της ιστορίας, με τα οποία και τελικά καταπιάστηκα• ή μάλλον, τελικά, με τη δύσκολη σχέση ανάμεσα σ’ αυτά τα δυο». (Εδώ ο Κωστής Κορνέτης στο Waterstones της Οξφόρδης, διαβάζοντας την ποιητική ανθολογία «Austerity Measures»-«The New Greek Poetry». Φωτογραφία: Μαργαρίτα Μαρκοβίτη)
Μεγάλωσα σε μια οικογένεια με εξαιρετικά μεγάλη βιβλιοθήκη, που ανέκαθεν δέσποζε στο σαλόνι του σπιτιού. Άπειρα βιβλία, μικρά και μεγάλα, από δερματόδετα ως φτηνές εκδόσεις τσέπης, αλλά και η πλήρης «κλασική» βιβλιογραφία στα γερμανικά τού γερμανοτραφούς πατέρα μου. Ένα από τα πρώτα βιβλία μεγάλης φόρμας που θυμάμαι να διαβάζω με τεράστιο ενδιαφέρον, κυρίως λόγω της πανδαισίας των εικόνων που με συγκινούσαν γύρω στα επτά μου χρόνια ήταν ένα λεύκωμα με τον καθαρευουσιάνικο τίτλο «Ιστορικόν Λεύκωμα της Ελληνικής Επαναστάσεως». Το ογκωδέστατο αυτό έργο – πληρέστατη περιγραφή του πολέμου του 1821 το ξεκοκάλισα πραγματικά και με έκανε να λατρέψω την ιστορία, μέσα από τις λιθογραφίες του Von Hess, τις αρβανίτικες στολές, τις αναφορές στον Αλή Πασά, τον Φαβιέρο, τον κόμη Σανταρόζα, τον Γιωργάκη Ολύμπιο στη μονή του Σέκου ή τον Βύρωνα στο Μεσολόγγι. Απαραίτητη βέβαια η συνεργατική δουλειά με την εγκυκλοπαίδεια «Δομή» για το who is who.
Διαβάστε ακόμα: Κωστής Κορνέτης – Αναζητώντας τα παιδιά της δικτατορίας.
Το βιβλίο όμως εκείνο που με καθόρισε ήταν ο «Ζακ ο μοιρολάτρης και ο αφέντης του» του Ντενί Ντιντερό (κυκλοφόρησε σε μια εξαιρετικά καλαίσθητη και εντυπωσιακά επιμελημένη έκδοση από τον Ηριδανό) που μου χάρισε ένας καλός φίλος όταν ήμουν δεκατεσσάρων χρονών. Παράλληλα με την ενασχόλησή του με την Εγκυκλοπαίδεια για την οποία είναι πιο γνωστός λοιπόν, ο philosophe έγραφε και ενδιαφέροντα μυθιστορήματα. Το βασικό θέμα του βιβλίου είναι η σχέση του βαλέ Ζακ με τον αφέντη του κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που διακόπτεται συνεχώς από κωμικές καταστάσεις.
«Διάβασα το βιβλίο του Ντιντερό απνευστί σε μια εποχή στην οποία παθιαζόμουν μεν με τη γαλλική επανάσταση, αλλά με γοήτευαν ακόμα περισσότερο λογοτεχνικού τύπου αναφορές στην παρηκμασμένη αριστοκρατία της προεπαναστατικής εποχής».
Σε επίπεδο φόρμας με γοήτευσε η άμεση γραφή του Ντιντερό, το σκαμπρόζικο χιούμορ αλλά κυρίως η τόλμη και η πολύ νεοτερική αντίληψη γραφής του – όπου, για παράδειγμα, ο φανταστικός αναγνώστης διακόπτει συνεχώς τον αφηγητή/συγγραφέα ζητώντας εξηγήσεις. Το βιβλίο το διάβασα απνευστί σε μια εποχή στην οποία παθιαζόμουν μεν με τη γαλλική επανάσταση, αλλά με γοήτευαν ακόμα περισσότερο λογοτεχνικού τύπου αναφορές στην παρηκμασμένη αριστοκρατία της προεπαναστατικής εποχής –οι «Επικίνδυνες Σχέσεις» του Ντε Λακλό ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση. Το ενδιαφέρον βέβαια ήταν πως, όπως και στου «Γάμους του Φίγκαρο» του Μπομαρσέ, η πλοκή στον «Ζακ τον μοιρολάτρη» ουσιαστικά ανατρέπει την ταξική ιεραρχία, με τον υπηρέτη να αναδεικνύεται εν τέλει σε έναν πολύ πιο ενδιαφέροντα και πλήρη χαρακτήρα από το αφεντικό, το οποίο και ουσιαστικά υποκαθιστά.
Το βιβλίο αυτό του Ντιντερό σαφώς καθόρισε τον τρόπο με τον οποίο άρχισα να σκέφτομαι την ιστορία με το παιχνίδι που κάνει ανάμεσα στον ντετερμινισμό, κοινώς την τελεολογία (με την οποία φλερτάρει ο Ζακ, που θεωρεί πως «όλα είναι γραμμένα εκεί ψηλά»), και την ακριβώς αντίθετη άποψη της ενδεχομενικότητας, πώς τα πάντα είναι ανοιχτά. Αν λοιπόν το Λεύκωμα του 1821 μου δίδαξε κάτι για τους επαναστάτες και τα μεγάλα γεγονότα, ο Ζακ, παρότι μυθοπλασία, ήταν μια περιδιάβαση στις προσωπικές μικροϊστορίες, στα μικροαφηγήματα, αλλά και στον ατομικό, υποκειμενικό τρόπο θέασης της ιστορίας, με τα οποία και τελικά καταπιάστηκα· ή μάλλον, τελικά, με τη δύσκολη σχέση ανάμεσα σ’ αυτά τα δυο.
//Το βιβλίο του Κωστή Κορνέτη Τα Παιδιά της Δικτατορίας. Φοιτητική αντίσταση, πολιτισμικές πολιτικές και η «μακρά δεκαετία του εξήντα» στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.
Διαβάστε ακόμα: Βασίλης Καραποστόλης – «Πώς να μιλήσει κάποιος σήμερα σ’ έναν νέο για το Πολυτεχνείο;»
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
