Λε Κορμπιζιέ: ο Μιχαήλ Άγγελος με την ελληνική καρδιά

Ξεχωριστός, ιδιοφυής, ένας μετρ του σύγχρονου πνεύματος (workagile.co.uk).

Γεννήθηκε ως Σαρλ Εντουάρ Ζανρέ-Γκρι, αλλά προτίμησε να κρατήσει το όνομα της μητέρας του κι έτσι να μείνει και στη δική μας θύμηση: Λε Κορμπιζιέ. Ένας από τους εξέχοντες του ανθρώπινου πνεύματος, από τους θαυματοποιούς του δομημένου κόσμου μας, ένας μετρ της αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα.

Δεκαεπτά από τα κτίρια που είναι γεννήματα του θαυμαστού μυαλού του χαρακτηρίστηκαν από την UNESCO, Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Η κλίμακα της έμπνευσής του άγγιξε πολλές κορυφές δίχως αυτό να αποτελέσει ανασχετικό παράγοντα στη δημιουργικότητά του. Υπήρξε πολεοδόμος, ζωγράφος, γλύπτης, συγγραφέας και σχεδιαστής επίπλων. Το εντυπωσιακό είναι ότι όλοι τον αναγνωρίζουν ως αρχιτέκτονα, εντούτοις εκείνος δεν την σπούδασε ποτέ. Υπήρξε ένας ιδιοφυής ερασιτέχνης.

Η Notre-Dame-du-Haut στη Γαλλία (vantagemag.com).

Ένας δημιουργός, όμως, που «ευθύνεται» εν πολλοίς γι’ αυτό που ονομάστηκε μοντερνισμός ή πρώιμος μοντερνισμός. Υπήρξε ένας πρωτοπόρος στις θεωρητικές μελέτες του σύγχρονου σχεδίου, αλλά και ένα ατίθασο πνεύμα. Να σκεφτεί κανείς πως εγκατέλειψε το σχολείο στο Σο ντε Φον της Ελβετίας, εκεί όπου γεννήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1887, σε ηλικία 13 ετών.

Εξομολογούμενος στο αμερικανικό περιοδικό Modulus, λίγο πριν πεθάνει, θα παραδεχθεί: «Την εκπαίδευσή μου  την πήρα μέσα από τα ταξίδια μου και τα μουσεία που επισκεπτόμουν. Στη συνέχεια πήγα να εργαστώ. Άνοιξα ένα γραφείο και πήρα τις πρώτες μου αναθέσεις. Και έτσι έγινα αρχιτέκτονας χωρίς να διαβάσω ούτε ένα αρχιτεκτονικό βιβλίο, χωρίς ποτέ να έχω σπουδάσει αρχιτεκτονική, χωρίς ποτέ να έχω σπουδάσει τους επτά ρυθμούς της αρχιτεκτονικής».

Η Villa Savoye (workagile.co.uk).

Εγινε ένας καλλιτέχνης-ταξιδευτής. Μετέβη από το Άγιο Όρος έως τη Λατινική Αμερική. Ρουφάει τα πάντα: τις τεχνικές, τους ρυθμούς των κτιρίων, την αφηγηματικότητα των όγκων. Κατασκευάζει το δικό του σύστημα στηριγμένο στον χρυσό κανόνα, το γνωστό modulor όπου κυριαρχούν οι διαστάσεις σε ανθρώπινη κλίμακα.

Μεταβαίνει στο Παρίσι όπου εργάζεται στο γραφείο του Ογκύστ Περέ, ειδικού στην κατασκευή κτιρίων από μπετόν και στο Βερολίνο δίπλα στον Πίτερ Μπέρενς. Από το 1922 ο Λε Κορμπιζιέ εργαζόταν με τον εξάδελφό του, τον Πιερ Ζινρέτ. Ξεκινάει να φτιάχνει κατοικίες ή αλλιώς «μηχανές κατοίκησης», όπως τις ονόμαζε, εφαρμόζοντας τα πέντε σημεία-αξιώματα της αρχιτεκτονικής του (πιλοτή, επίπεδη οροφή, ελεύθερη κάτοψη, οριζόντιο παράθυρο, ελεύθερη πρόσοψη).

Τα πρωινά του άρεσε να ζωγραφίζει (thoughtco.com).

Υπήρξε άνθρωπος του αυστηρού προγράμματος. Τα πρωϊνά ζωγράφιζε, τα μεσημέρια γευμάτιζε με τη γυναίκα του, τα απογεύματα πήγαινε στο γραφείο του. Μέχρι το 1928 υπέγραφε τα έργα του ως Ζανερέ. Ο Μισέλ Ζλοτόφσκι, ο βασικός έμπορος των έργων του Λε Κορμπιζιέ στο Παρίσι υπολογίζει ότι υπάρχουν περίπου 450 πίνακες, 8 τοιχογραφίες, 350 prints, 40 ταπισερί, 50 γλυπτά, 7.000 έργα σε χαρτί και μερικές εκατοντάδες κολάζ, τα οποία σπάνια εμφανίζονται σε αίθουσες δημοπρασιών.

Αφησε πίσω του μια θάλασσα αρχείων: 500.000 έγγραφα, 38.000 χάρτες, 6.000 σχέδια, καθώς και έργα ζωγραφικής, γλυπτά, ταξιδιωτικές σημειώσεις, φωτογραφίες, βιβλία, όλα αρχειοθετημένα από τον ίδιο. Ο πρώτος τόμος με το πλήρες έργο του δημοσιεύθηκε το 1929, όταν ήταν 42 ετών.

Το Palace of Justice στο Chandigarh της Ινδίας (workagile.co.uk).

Τα πιο γνωστά του έργα είναι η Villa Savoye (Πουασύ, Γαλλία), το Caprenter Center (στο Κέιμπριτζ τns Μασαχουσέτης), το μοναστήρι τns La Tourette, η εκκλησία Notre Dame du Haut (Ronchamp, Γαλλία) και η Unite d’ Habitation (Μασσαλία, Γαλλία), ενώ στη μεταπολεμική αρχιτεκτονική του χρησιμοποίησε πιο αδρά, παραδοσιακά υλικά, όπως το ανεπίχριστο μπετόν, την πέτρα και το εμφανές τούβλο.

Το σίγουρο είναι ότι δεν περνούσε απαρατήρητος. Στην πραγματικότητα, απέκτησε πολλούς επικριτές του έργου. Εξόργισε πολλούς, σκανδάλισε περισσότερους και σίγουρα δίχασε την κοινότητα των αρχιτεκτόνων. Η δική του απάντηση ήταν μια Νεωτερική αρχιτεκτονική, που μιλούσε με καθαρότητα, τάξη και ανθρώπινη διάσταση. Μακριά από την υπερβολή του 19ου αιώνα και την Αρτ Νουβό. Υπήρξε λάτρης του λευκού χρώματος που γι’ αυτόν ήταν σύμβολο της πνευματικής διαύγειας και της ενάργειας που ήταν απαραίτητη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής στον 20ό αιώνα.

United Nations Headquarters, στη Νέα Υόρκη.

Έλεγε χαρακτηριστικά: «Μέσα στη σύγχυση της ταραχώδους εποχής μας, πολλοί έχουν συνηθίσει να σκέφτονται πάνω σ’ ένα φόντο μαύρο. Όμως, τα καθήκοντα του αιώνα μας, του τόσο επίπονου, τόσο γεμάτου από κινδύνους, τόσο βίαιου, τόσο νικηφόρου, φαίνεται να απαιτούν από εμάς να σκεφτόμαστε πάνω σε φόντο λευκό».

Χρόνια μετά και με την εμπειρία που προσφέρει η θέαση του παρελθόντος, συγκρινόμενο με το παρόν, ο Λε Κορμπιζιέ έλαβε τη θέση που του αναλογούσε. Χαρακτηρίστηκε ως Μιχαήλ Άγγελος της αρχιτεκτονικής. Και να σκεφτεί κανείς πως την ακολούθησε για να βγάζει τα προς το ζην. Ελεγε: «Υπήρξα εργαζόμενος καθ΄ οδόν για να κερδίσω το ψωμί μου. Παρατηρούσα πώς ήταν φτιαγμένα τα σπίτια, οι ναοί, οι δρόμοι, τα παρεκκλήσια».

Ο Λε Κορμπιζιέ πίστευε πως οι σύγχρονες πόλεις πρέπει να εκτείνονται προς τα επάνω και όχι προς την περιφέρεια. Ήθελε να κατεδαφίσει το Παρίσι και έβρισκε τους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης πολύ μικρούς. Στην «Πολυκατοικία της Μασσαλίας» είδε να παίρνει σάρκα και οστά το όραμα της «κατακόρυφης πόλης».

Η πολυκατοικία της Μασσαλίας (artchitectours.com).

Εχουμε να κάνουμε με ένα κάθετο χωριό – ένα κτίσμα γιγαντιαίων διαστάσεων με διαμερίσματα-μεζονέτες, αλλά και παιδικούς σταθμούς, ξενοδοχεία, μαγαζιά, βιβλιοθήκη, αίθουσα προβολών ακόμη και γυμναστήριο στην ταράτσα. Το επανέλαβε στη Νάντ, στο Φερμινί, στην κοινότητα του Μπριγιέ αλλά και στο Βερολίνο. Οι πολυκατοικίες του στεγάζουν χιλιάδες ανθρώπους και σε αντίθεση με τα εκλεπτυσμένα λευκά κτίρια της προπολεμικής περιόδου, είναι από άγριο εμφανές μπετόν, βαμμένες με έντονα βασικά χρώματα.

Το Εθνικό Μουσείο Δυτικής Τέχνης στο Τόκιο, το Κάρπεντερ Βίζουαλ Αρτ Σεντρ στο Χάρβαρντ των Η.Π.Α. και τα σχέδια του περιπτέρου των Εκθέσεων της Ζυρίχης, συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα έργα του. Αν έκρυβε ξάτι από Ελλάδα μέσα του; Ο ίδιος είχε πει: «Ο Καθεδρικός της Παναγίας των Παρισίων είναι καταπληκτικός, είναι ένα πολύ όμορφο πράγμα, μόνο που η καρδιά μου είναι στην Ελλάδα και όχι στο γοτθικό. Γιατί το γοτθικό είναι προϊόν μιας σκληρής, σχεδόν επιθετικής νοοτροπίας. Μιλώ για ένα ελληνικό αίσθημα και για ένα γοτθικό αίσθημα. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα».

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Λε Κορμπιζιέ εργάστηκε στην Ινδία όπου ολοκλήρωσε μια σειρά έργων μεγάλης κλίμακας. Tα τελευταία καλοκαίρια της ζωής του τα περνούσε, σ’ ένα ξύλινο καλύβι διακοπών (Cabanon de vacances) στη θάλασσα της Κυανής Ακτής. Πέθανε το 1965 από ανακοπή καρδιάς ενώ κολυμπούσε στο Καπ Μαρτέν.

Διαβάστε ακόμα: Αντίο στον «Mr Habitat», Sir Terence Conran.

TAGS :
Le Corbusier αρχιτέκτονας αρχιτεκτονική Λε Κορμπιζιέ μοντέρνο

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook