Η Αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα: μια λαμπρή ανθρώπινη ιστορία

Η ανέγερση του Πύργου του Άιφελ αποτέλεσε την αρχή της μελέτης του JeanLuis Cohen (Photo by: Photo12/Universal Images Group via Getty Images/Ideal image).

Kάθε κτίριο, πέραν της χρηστικής του αξίας, είναι ένα αισθητικό αποτέλεσμα, είναι μια σύμπραξη του παρόντος με το παρελθόν και το μέλλον. Είναι ένα παιχνίδι αυτογνωσίας του ανθρώπου με τον χώρο που τον περιβάλλει. Η Αρχιτεκτονική μάς αφορά όχι μόνο ως γνωσιακό αντικείμενο, αλλά και για την άμεση (και ουχί υπόρρητη) σχέση που διατηρεί με τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Η φόρμα ακολουθεί τη βασική τάξη της λειτουργικότητας, αλλά κατ’ ουσίαν προϋποθέτει και οφείλει να απηχεί την ομορφιά, τουτέστιν την αισθητική απόλαυση ενός κόσμου που δομείται πάνω σε καθαρογραμμές αρχές. Από την εξαιρετική έκδοση του Kenneth Frampton («Μodern Architecture: Α Critical History») που εκδόθηκε το 1980 και την επίσης σημαντική εργασία του William Curtis («Μοdern Architecture since 1900») που εκδόθηκε το 1983, η μελέτη της Αρχιτεκτονικής επί τη βάσει της ιστορικότητας που φέρει, έδωσε στους μελετητές και τους ρέκτες τη δυνατότητα να ενοποιούν τα συμπεράσματα τους ως προς την ουσιαστική επίδραση που έχουν τα αρχιτεκτονήματα στην σύγχρονη Ιστορία του ανθρώπου.

Πολυκατάστημα La Samaritaine, Frantz Jourdain, Παρίσι, Γαλλία, 1904-1905. (Πηγή: Courtesy of Jean-Louis Cohen).

Η νέα μελέτη του Jean-Louis Cohen, «Η αρχιτεκτονική μετά το 1889. Με το βλέμμα στο μέλλον» που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις  University Studio Press, σε μετάφραση του Πέτρο Μαρτινίδη (Ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ) και επιμέλεια των  Βασίλη Κολώνα (καθηγητής Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) και Παναγιώτη Τουρνικιώτη (καθηγητής Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου), δίνει μια καινούργια διάσταση στην οργανική σχέση της Αρχιτεκτονικής με την ζώσα Ιστορίας.

Η οικοδομή Bendahan, Edmond Brion, Καζαμπλάνκα, Μαρόκο, 1935. (Πηγή: Courtesy of Jean-Louis Cohen).

Ο Jean-Louis Cohen είναι από τους πιο διαπρεπείς ιστορικούς της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας του 20ού αιώνα. Με εκπαίδευση αρχιτέκτονα και ιστορικού, κατέχει την έδρα Sheldon H. Solow ιστορίας της αρχιτεκτονικής στο Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Κριτικός, επιμελητής εκθέσεων και ομιλητής με υψηλό κύρος, έχει διευθύνει πολυάριθμα ερευνητικά προγράμματα. Μεταξύ 1998 και 2003, ενόσω διατελούσε διευθυντής του γαλλικού Ινστιτούτου αρχιτεκτονικής, συνέλαβε και επέβλεψε την υλοποίηση της Cité de l’architecture et du patrimoine (Μουσείο αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς) στο Palais de Chaillot στο Παρίσι.

Έχει λάβει πολλές διακρίσεις και έχει δημοσιεύσει βιβλία και άρθρα για σχεδόν όλες τις εκφάνσεις του αρχιτεκτονικού μοντερνισμού. Ειδικός της ρωσικής πρωτοπορίας, της γερμανικής και αμερικανικής αρχιτεκτονικής, όπως και του έργου του Le Corbusier, έχει εξίσου εστιάσει τις έρευνές του στη διεθνοποίηση της αρχιτεκτονικής, μελετώντας αποικιοκρατικές πόλεις του Μαρόκου και της Αλγερίας, παράλληλα με τη διακίνηση ιδεών και μορφών ανά την υφήλιο.

Αριστερά: Το κτήριο Guaranty, Dankmar Adler και Louis Sullivan, Buffalo, Πολιτεία της Νέας Υόρκης, ΗΠΑ, 1894-1896. (Πηγή: Library of Congress). Δεξιά: Nagakin Capsule Tower, Noriaki Kurokawa, Τόκιο, Ιαπωνία, 1970-1972. (Πηγή: Photographie de Tomio Ohashi, Courtesy Kisho Kurakawa Architect and Associates).

Η μέγιστη ικανότητά του Cohen είναι ότι o τρόπος που εντοπίζει τη μεταφορά των αρχιτεκτονικών ιδεών και όχι μόνο με την απλή αισθητική τους αποτύπωση. Εξηγεί πώς οι αρχιτεκτονικές τυπολογίες έχουν εξελιχθεί με γενικό και λεπτομερή τρόπο και αυτό είναι που τον κάνει έναν από τους καλύτερους αρχιτεκτονικούς ιστορικούς της σήμερον.

Με συναρπαστικές μικρές αφηγήσεις και πλήθος ενδεικτικών φωτογραφιών, ο Cohen κάνει μια περιδιάβαση στον 20ο αιώνα, τις πρωτοπορίες στην Αρχιτεκτονική που φτάνουν έως την ουτοπική κοινότητα του γάλλου φιλοσόφου Charles Fourier. Για τον Cohen, η Αρχιτεκτονική είναι πιο περίπλοκη από την εξωτερική όψη ενός κτιρίου. Κάνει λόγο για τις διαδικασίες κατασκευής, αλλά και τη βιομηχανική εξέλιξη. Κοντολογίς: η ανάλυσή του δεν συρρικνώνεται μόνο στην εξερεύνηση των πολλαπλών σχέσεων της Αρχιτεκτονικής με την κοινωνία.

Το βιβλίο του Jean-Luis Cohen «Η αρχιτεκτονική μετά το 1889, με το βλέμμα στο μέλλον» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press.

Απαρχή της αναζήτησής του είναι το έτος 1889, μια σημαδιακή χρονιά όπως σημειώνουν οι επιμελητές της έκδοσης, καθώς συνδέεται άμεσα με την εκατονταετία της Γαλλικής Επανάστασης, με τη διεκδίκηση της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Συνδέεται, όμως, και με το ανεπανάληπτο γεγονός της ανέγερσης του πύργου του Άιφελ. Πρόκειται για ένα έργο αιχμής που σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής που έστρεφε το βλέμμα της στο μέλλον, επιδιώκοντας να απελευθερωθεί από τα δεσμά του παρελθόντος.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως ο Cohen, στον πρόλογο του βιβλίου, κάνει ειδική μνεία στην Ελλάδα σημειώνοντας πως στην ανάλυσή του αρκετές φορές κάνει λόγο για τη χώρα μας, καθώς εντάσσεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους στην κουλτούρα της νεωτερικότητας με τα μνημεία της αρχαιότητας και τις παραδοσιακές κατασκευές στα νησιά που αποτελούσαν πάντα πηγή έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες που είναι προσηλωμένοι στην ανακάλυψη νέων ιδιωμάτων. Κάνει λόγο για τις ηγετικές μορφές που ανέδειξε η ελληνική αρχιτεκτονική όπως οι: Δημήτρης Πικιώνης, Αρης Κωνσταντινίδης, Κωνσταντίνος Δοξιάδης, Γιώργος Κανδύλης και Ηλίας Ζέγγελης.

Διαβάστε ακόμα: Κωνσταντίνος Α. Δοξιάδης, ένας μεγάλος Έλληνας που έδειξε το δρόμο της συνεργασίας με τα Σκόπια.

TAGS :
design αρχιτεκτονική Κωνσταντίνος Α. Δοξιάδης

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook