Το Caravan Project οργώνει την Ελλάδα και συλλέγει ιστορίες που αφυπνίζουν

Από τις εκπαιδευτικές δράσεις με τους μαθητές του Ηρακλείου μέσα στα yurt του Caravan Project.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί οι απαντήσεις δόθηκαν από όλη την ομάδα του Caravan Project και αποτελούν σύνθεση που προκύπτει από τις παρεμβάσεις των μελών της συνολικά. Με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία έχει κοινωνικό χαρακτήρα, εξηγείται και η απουσία συγκεκριμένων ονομάτων.

– Ποιοι κρύβονται πίσω από αυτό το ιδιαίτερο project για την Ελλάδα;

Mια πολυμορφική ομάδα ανθρώπων με κοινή αισθητική που τους απασχολούν κοινά ζητήματα. Δημιουργοί και ερευνητές που αντιλαμβάνονται τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο και συμφωνούν διαφωνώντας για το πώς επιλέγουν να δράσουν.
Στο Caravan συχνά τα πάντα μοιάζουν σαν να συμβαίνουν για πρώτη φορά είτε γιατί σε κάθε πόλη οι άνθρωποι και οι συνθήκες διαφέρουν είτε επειδή η ίδια η φύση του έργου μας κλίνει προς τον πειραματισμό. Γι’ αυτό η προσπάθειά μας επικεντρώνεται περισσότερο στο να ανταποκριθούμε σε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας παρά να εφαρμόσουμε εκείνα που ήδη γνωρίζουμε.

Βραδιά μουσικής και παραστατικής αφήγησης παραμυθιών μέσα στο yurt.

– Πώς προέκυψε η ιδέα και πώς μετασχηματίστηκε στην πράξη;

Είχαμε ανάγκη να βρούμε έναν τρόπο να αντισταθούμε δημιουργικά σε ό,τι συνέβαινε στην Ελλάδα το 2011. Και πριν από τη δημιουργία του Caravan, οι περισσότεροι από εμάς ζούσαμε περιπλανώμενοι. Σε αυτά τα ταξίδια, οι ιστορίες των ανθρώπων που γνωρίζαμε μας άλλαξαν και μας διαμόρφωσαν. Ήταν η στιγμή που σκεφτήκαμε ότι όλες αυτές οι διηγήσεις μπορούσαν να συνθέσουν ένα project.
Έτσι, αρχίσαμε να ταξιδεύουμε ξανά και να αναζητάμε ξεχωριστούς ανθρώπους και να καταγράφουμε πλέον τις ιστορίες τους. Οργώναμε την Ελλάδα και συλλέγαμε ιστορίες που είχαν τη δυναμική να εμπνεύσουν και να αφυπνίσουν. Ταυτόχρονα τις επικοινωνούσαμε σε άλλες πόλεις, πλατείες, σχολεία και φυλακές, εγκαινιάζοντας ένα δημιουργικό διάλογο σχετικά με τη δυναμική τους. Με τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος δημιουργήσαμε 12 ντοκιμαντέρ, μικρές ιστορίες και πλήθος φωτογραφιών.
Το 2014 σκεφτήκαμε ότι αυτές οι ιστορίες πρέπει να έχουν το δικό τους χώρο, να μπορούν να στεγάζονται δηλαδή, και με την υποστήριξη πάλι του Ιδρύματος δημιουργήσαμε τα yurt (μογγολικές σκηνές). Tαυτόχρονα, προσκαλέσαμε και άλλους να συνεισφέρουν με ιστορίες που τους αφορούν, έτσι ώστε να συνθέσουμε μια οργανική εγκυκλοπαίδεια ιστοριών ανεκτίμητης αξίας, λόγω του πλούτου της βιωματικής γνώσης που θα εμπεριείχαν.
Εδώ και ένα χρόνο λοιπόν ταξιδεύουμε και πάλι σε όλη την Ελλάδα. Όπου σταματάμε στήνουμε δυο yurt, προσπαθώντας να δημιουργήσουμε για πρώτη φορά ένα αρχείο ιστοριών. Παράλληλα, φιλοξενούμε διάφορες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις, προσκαλώντας με αυτόν τον τρόπο τις ντόπιες κοινωνίες να γίνουν συμμέτοχοι και συν-διαμορφωτές αυτού του εγχειρήματος.

Από τις εκπαιδευτικές δράσεις με τους μαθητές του Ηρακλείου μέσα στα yurt του Caravan Project.

– Ταξιδεύετε σε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα και παραμένετε τουλάχιστον για 1 μήνα στην καθεμιά. Έχετε ήδη επισκεφθεί τη Μυτιλήνη και το Ηράκλειο. Πώς είναι να δουλεύει κάποιος σε ένα τόσο βιωματικό project, στο οποίο μετακινείται ασταμάτητα;

Η στάση σε κάθε πόλη μοιάζει σαν να κρατάει έναν ολόκληρο χρόνο, αλλά την ίδια στιγμή φαίνεται σαν να έχει διαρκέσει ελάχιστα. Η αλληλεπίδραση με τον κόσμο, τα εκπαιδευτικά προγράμματα με τους μαθητές, τα σεμινάρια που κάνουμε με τους ενήλικες, οι κοινοτικές δράσεις, όλα αυτά γεννούν μια δυναμική, μια δίνη που μας στροβιλίζει και μας ανυψώνει, δεν μας αφήνει ήσυχους ούτε λεπτό. Μοιάζει σαν να ζωντανεύει το ίδιο το Caravan, σαν να αποκτάει τη δική του υπόσταση, να θεριεύει και να μας επιβάλει να εναρμονιστούμε με τους τρελούς ρυθμούς του. Για παράδειγμα, ενώ οι αρμοδιότητες του καθενός είναι μοιρασμένες, μέσα στη δίνη του Caravan η οργάνωση αρκετές φορές χάνεται και αυτό που μένει είναι η διάθεση του καθενός μας να υπερβεί τον εαυτό του και να δώσει ό,τι μπορεί.

– Η νομαδική ζωή που έχετε επιλέξει και συμβολίζεται από τις μογγολικές σκηνές που κουβαλάτε, τι επίδραση έχει στις προσωπικές σας ζωές, αλλά και στις ζωές των ανθρώπων που σας συναντούν;

Έχει σχέση και με την προηγούμενη απάντηση: Λειτουργεί εξισορροπητικά ή ίσως ακόμα και θεραπευτικά για εμάς η πίστη σε αυτό που κάνουμε, παρά την κούραση που προκύπτει από το βαθμό αφιέρωσης του καθενός σε αυτό το έργο και σε βάρος πολλές φορές της προσωπικής μας ζωής. Η ανάγκη δηλαδή να βρεθούμε με άλλους και να συν-δημιουργήσουμε, να συν-διαμορφώσουμε μια κοινή αφήγηση που θα φορτίζει με ευθύνη την παρουσία μας.

– Από τις εμπειρίες σας στο Ηράκλειο και τη Μυτιλήνη, ποια ήταν η ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας, η συμμετοχή των κατοίκων, αλλά και των φορέων των πόλεων;

Η εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας είναι βασικό ζητούμενο. To Caravan Project λειτουργεί ως μια δημιουργική κατάληψη σε κάθε πόλη που επισκεπτόμαστε, όπου το κοινό έρχεται όχι μόνο για να συναντηθεί με το δικό μας κόσμο, αλλά και για να συμμετάσχει σε διαδικασίες μοιράσματος, συν-δημιουργίας, αυτο-έκφρασης και συλλογικού διαλόγου πάνω σε ζητήματα που το αφορούν.
Μέχρι στιγμής είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από την ανταπόκριση του κοινού στο Ηράκλειο και τη Μυτιλήνη, τόσο σε επίπεδο μεμονωμένων επισκεπτών όσο και σε επίπεδο φορέων, θεσμών και κοινωνικών δομών. Δήμοι, πανεπιστήμια, σχολεία, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, κινήματα πολιτών και σύλλογοι έχουν αγκαλιάσει το εγχείρημα και τις δράσεις μας. Με πολλούς από αυτούς έχουμε συμπράξει δημιουργικά σε κοινές συνεργατικές δράσεις.
Έχουμε εντυπωσιαστεί από τη συμμετοχή των σχολείων στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Caravan Project. Η ζήτηση είναι πραγματικά τεράστια, με αποτέλεσμα να μην προλαβαίνουμε να ανταποκριθούμε στα αιτήματα όλων των σχολείων. Μόνο στο Ηράκλειο και τη Μυτιλήνη συμμετείχαν πάνω από 1.600 μαθητές!

Μουσική βραδιά με ζωντανή μουσική μέσα στη σκηνή.

– Οι μαθητές που επισκέπτονται το Caravan λοιπόν και έρχονται σε επαφή με τόσο διαφορετικές ιστορίες από όλη την Ελλάδα πώς αντιδρούν;

Τα παιδιά αφήνονται με μεγάλη ευχαρίστηση. Μετέχουν στις ιστορίες μας, βλέποντας τη φωτογραφική έκθεση, καθώς και τα διάφορα trailer των ντοκιμαντέρ. Εν συνεχεία, ακολουθούν συζητήσεις και δράσεις σε σχέση με αυτά που παρακολούθησαν: βλέπουν έναν τυφλό και χωρίς χέρι ψαρά ή έναν καραβομαραγκό από τη Χίο, βλέπουν τους Ρομά και τις επιπτώσεις της διαφορετικότητας, ενημερώνονται για τις καταστροφικές πυρκαγιές που μαίνονται τα καλοκαίρια σε όλη την Ελλάδα.
Αυτή η συμμετοχή τους στην ελληνική πραγματικότητα τα οδηγεί σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Τους δίνει παράλληλα την ευκαιρία να διεισδύσουν σε μια διαφορετική πραγματικότητα από αυτήν που έχουν συνηθίσει. Ακολουθούν ζωντανοί διάλογοι πάνω στο νόημα των αφηγήσεων και τα παιδιά διαμορφώνουν δικές τους απόψεις για τα κοινωνικά θέματα ή ακόμα και τα προσωπικά τους ζητήματα. Εμείς ζητάμε από τα παιδιά να εξιστορήσουν τις δικές τους ιστορίες από τον τόπο τους, να φωτίσουν ιστορίες που έχουν αγγίξει, συγκινήσει και μεταμορφώσει τα ίδια και να μας γράψουν, να μας σχεδιάσουν ή να παίξουν σε σκετς αυτές τις ιστορίες. Αυτές οι ιστορίες είναι αστείρευτες και μοναδικές και συχνά έχουν να κάνουν με «αφανείς ήρωες» των περιοχών τους, συγγενικά τους πρόσωπα, φίλους και μη, μετανάστες, άστεγους ακόμα και με αδέσποτα ζώα.
Εμείς τους προτρέπουμε να μας στέλνουν τις ιστορίες τους και σε άλλες μορφές, δηλαδή είτε ως αφήγηση είτε ως φωτογραφικό ημερολόγιο είτε σε μορφή, γιατί όχι, ντοκιμαντέρ.
Τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα λειτουργούν κυρίως ως μέσο έμπνευσης για τα παιδιά, γιατί για εμάς είναι μια σύμπραξη ενεργειών και καταστάσεων, μέσα από τις οποίες φανερώνεται η ιδιαίτερη παιδική οπτική για τον κόσμο και διαμορφώνεται η προσωπική τους αφήγηση.

Διαβάστε ακόμα: Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Arkki» για εξάχρονους αρχιτέκτονες!

Στιγμές χαράς μέσα στις μογγολικές σκηνές του Caravan Project στο Ηράκλειο Κρήτης.

– Ο κόσμος νιώθει την ανάγκη να πει την ιστορία του ή οι περισσότεροι είναι διστακτικοί και αποστασιοποιημένοι;

Η ανάγκη της αφήγησης είναι βαθιά εγγεγραμμένη στις ψυχές των ανθρώπων. Λόγω όμως του σύγχρονου τρόπου ζωής, έχει ατονήσει, καθώς δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη γρήγορη πληροφόρηση. Ωστόσο, η ανάγκη παραμένει και, όταν υπάρχουν κατάλληλες και οικείες συνθήκες, οι άνθρωποι εξακολουθούν να αφηγούνται ο ένας στον άλλον.
Κάτι τέτοιο είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε στο Ηράκλειο της Κρήτης μέσω της βιωματικής δράσης «Ιστορίες της Πόλης» του εικαστικού – ακαδημαϊκού Αντώνη Βολονάκη και του χορογράφου – χορευτή Κωνσταντίνου Τσακιρέλη. Άνθρωποι όλων των ηλικιών, οι περισσότεροι άγνωστοι μεταξύ τους, μαζεύτηκαν για δύο ημέρες στα yurt και μοιράστηκαν ιστορίες από την πόλη τους, οι οποίες ταυτόχρονα χορογραφήθηκαν από όλη την ομάδα. Στο τέλος, δημιουργήθηκε μία ενιαία αφήγηση – χορογραφία, που παρουσιάστηκε αυτοσχεδιαστικά στους δρόμους του Ηρακλείου από όσους συμμετείχαν στη δράση.

– Έρχεστε αντιμέτωποι με δύσκολα κοινωνικά ζητήματα και πώς τα διαχειρίζεστε;

Το να έρθουμε αντιμέτωποι με δύσκολα κοινωνικά ζητήματα αποτελεί και στόχο και επιθυμία μας, για να αξιοποιήσουμε τις δυναμικές που απελευθερώνουν οι ανθρώπινες ιστορίες.
Μέσα από διαφορετικούς μικρόκοσμους και ιδιοσυγκρασίες, οι άνθρωποι των ιστοριών που έχουμε συλλέξει, φέρνουν στην επιφάνεια σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα -μετανάστευση, κοινωνική ανισότητα, περιβαλλοντική υποβάθμιση- αλλά και δημιουργικούς τρόπους αντίστασης. Όταν μοιραζόμαστε αυτές τις ιστορίες με τον κόσμο μέσω της έκθεσης, του προγράμματος προβολών και των εκπαιδευτικών μας δράσεων, έρχονται στην επιφάνεια ζητήματα που απασχολούν τις τοπικές κοινωνίες και έτσι πυροδοτούνται έντονες και ενδιαφέρουσες συζητήσεις.
Για εμάς, η αξία αυτών των συζητήσεων είναι καταλυτική, καθώς ανοίγει ένα χώρο ζύμωσης και συλλογικού αναστοχασμού από τον οποίο μπορούν να προκύψουν καίριοι προβληματισμοί, απαντήσεις ή ακόμα και ενεργητικές κοινωνικές δράσεις. Για να απευθυνθούμε πιο στοχευμένα σε κοινωνικά ζητήματα που απασχολούν επιμέρους κοινότητες, σχεδιάζουμε για κάθε πόλη μία κοινοτική δράση. Για παράδειγμα, στη Μυτιλήνη σε συνεργασία με την εικαστικό – αρχιτέκτονα Ελένη Τζιρτζιλάκη, σχεδιάσαμε μια δράση για τους νεοαφιχθέντες στο νησί μετανάστες, με τίτλο «Το καλό θα ‘ρθει από τη θάλασσα», όπου μετατρέψαμε τα yurt σε σπίτια, μαγειρέψαμε και προσκαλέσαμε τους ανθρώπους αυτούς σε έναν ανοιχτό κύκλο βιωματικής συζήτησης.

Από το Εργαστήρι Ιστοριών με τους κατοίκους του Ηρακλείου.

– Ποιο κοινό όραμα σας ενώνει;

Να αρθρώσουμε από κοινού με τους ανθρώπους που συναντάμε στις τοπικές κοινωνίες μια συλλογική ιστόρηση που να σταματάει το βύθισμα στην απελπισία και να φωτίζει κάθε έννοια ποιότητας ζωής και αξιοπρέπειας, ενώ ταυτόχρονα να ανατροφοδοτεί τη δράση μας. Έτσι θα μεταποιήσουμε αυτές ιστορίες σε ένα κοινό αγαθό, μέσα από το οποίο θα μεταβιβάζονται βιώματα και μαρτυρίες, από όπου θα αντλείται σημαντική γνώση για διαχρονικά ζητήματα που μας απασχολούν όλους.

– Υπάρχει κάτι αντίστοιχο αλλού;

Από όσο γνωρίζουμε, δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα ούτε στο εξωτερικό. Σίγουρα υπάρχουν πολλές αξιόλογες πρωτοβουλίες που ασχολούνται με τη διάσωση της προφορικής μνήμης και ιστορίας διεθνώς, κάτι που αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εγχείρημα στη σύγχρονη εποχή. Όμως, το Caravan Project δεν κάνει αυτό. Πρόκειται για μια ζωντανή αμφίδρομη δράση με την κοινωνία και τις διάφορες κοινότητες. Είναι ένα κοινωνικό βιωματικό πείραμα που διαρκώς μετασχηματίζεται. Για αυτήν τη μοναδικότητα και την καινοτομία του, το Caravan Project συμπεριλήφθηκε στο βιβλίο του πανεπιστημίου του Lincoln με τίτλο “Untold Stories”, με θέμα τη σπουδαιότητα των ανείπωτων ιστοριών και τη χρησιμότητά τους στην εποχή μας. Το βιβλίο έχει κυκλοφορήσει από τον οίκο Routeldge Publishing, έναν από τους πιο σημαντικούς ακαδημαϊκούς εκδοτικούς οίκους παγκοσμίως.

– Δέχεστε εθελοντές;

Αναζητάμε εθελοντές στις πόλεις που επισκεπτόμαστε, ανθρώπους που θέλουν να συμβάλουν ενεργητικά στις δράσεις μας. Οι εθελοντές είναι ενεργά μέλη της ομάδας, βρίσκονται εκεί όχι μόνο για να βοηθήσουν στα πρακτικά θέματα, αλλά για να ζήσουν την εμπειρία εκ των έσω, να καταθέσουν προτάσεις και ιδέες και ιδανικά, να δώσουν τη δική τους συνέχεια στις δράσεις μας, αφού εμείς αποχωρήσουμε. Νιώθουμε βαθιά ευγνωμοσύνη για τους εθελοντές της Μυτιλήνης και του Ηρακλείου, οι οποίοι με την παρουσία και την ενέργειά τους εμπλούτισαν και συν-διαμόρφωσαν την εμπειρία του Caravan Project στον τόπο τους.

– Η πλατφόρμα που σκοπεύετε να δημιουργήσετε ποιο λόγο ύπαρξης θα έχει;

Από τον Οκτώβριο του 2014, η ψηφιακή μας πλατφόρμα www.caravanproject.org λειτουργεί πιλοτικά, είναι όμως καθ’ όλα έτοιμη.
Προς το παρόν, φιλοξενεί όλες τις ιστορίες του Caravan Project, τα ντοκιμαντέρ, τις μικρο-ιστορίες και τα φωτογραφικά λευκώματα από το πρώτο μεγάλο οδοιπορικό μας (2011-2014). Στο εγγύς μέλλον θα αναρτηθούν οι ιστορίες από τους κατοίκους της Μυτιλήνης και του Ηρακλείου.
Το Εργαστήρι Ιστοριών που στήνεται σε κάθε πόλη συνεχίζει να δουλεύει και μετά τη δική μας αποχώρηση, με τους κατοίκους-συμμετέχοντες να ετοιμάζουν τις δικές τους ιστορίες. Σύντομα την πλατφόρμα μας θα εμπλουτίσουν τα πρώτα δείγματα αυτής της δουλειάς. Συγχρόνως, στον ίδιο ιστότοπο λειτουργεί ένα ημερολόγιο, όπου προβάλλονται στιγμιότυπα, σκέψεις, προβληματισμοί και βιώματα από κάθε μας ταξίδι. Φυσικά, στην ιστοσελίδα είναι αναρτημένες όλες οι πληροφορίες για το Caravan Project, τα βιογραφικά της ομάδας, τρόποι επικοινωνίας, συνεισφοράς και συμμετοχής, καθώς και πολλά άλλα χρήσιμα στοιχεία.

Διαβάστε ακόμα: Η ρητορική εταιρεία «Debating.gr» – Μάθε παιδί μου διάλογο!

TAGS :
Caravan Project δράση παιδί

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook