Ο Θεός να… Phylaxοι τον δημόσιο χώρο από τους βανδάλους 
Οι ακτιβιστές της Just Stop Oil με φόντο τα σημάδια από τα σφυροκοπήματα στην “Αφροδίτη” (πηγή: juststopoil.org)
Πριν από 109 περίπου χρόνια, τον Μάρτιο του 1914, η σουφραζέτα Μέρι Ρίτσαρντσον μπήκε στην Πινακοθήκη του Λονδίνου οπλισμένη με έναν μπαλτά και κατάφερε επτά δυνατά πλήγματα στην πλάτη της Αφροδίτης που εκείνη την ώρα κοιταζόταν στον καθρέφτη. Βέβαια όταν λέμε «Αφροδίτη» δεν εννοούμε κάποιο υπαρκτό πρόσωπο αλλά για τον περίφημο πίνακα του Βελάσκεθ «Rokeby Venus» στον οποίο η Αφροδίτη κοιτάζεται γενικώς (από το 1650) και όχι μόνο εκείνη την ώρα που την βρήκε το κακό.
Η Ρίτσαρντσον, η οποία με την πράξη της αυτή θέλησε να διαμαρτυρηθεί για την φυλάκιση της επίσης σουφραζέτας Έμελιν Πανκχερστ, και βρέθηκε και η ίδια δίπλα της επί εξάμηνο, ουσιαστικά εγκαινίασε χωρίς να το ξέρει αυτή την πρακτική του βανδαλισμού έργων τέχνης «για ανώτερο σκοπό» η οποία άνθισε και φούντωσε έναν αιώνα αργότερα. Να πούμε όμως βέβαια ότι οι μαχαιριές της Ρίτσαρντσον ήταν και οι μόνες (για την ώρα) που επέφεραν σημαντικές ζημιές σε έργο τέχνης.
Ο πίνακας του Ισπανού δασκάλου αποκαταστάθηκε από τα μαγικά χέρια των συντηρητών της National Gallery και υποθέτουμε ότι πλέον πονάει λίγο μόνο καμιά φορά με την αλλαγή του καιρού. Κατά τα άλλα έγινε του κουτιού και σύντομα ξαναβρήκε τη θέση του στο μουσείο. Μέχρι προχθές που ένα νεαρό ζευγάρι άρχισε να σπάει με σφυριά το προστατευτικό τζάμι (που είχε τοποθετηθεί για την περίπτωση ίσως επιστροφής της Μέρι Ρίτσαρντσον) στέλνοντας ξανά την Αφροδίτη στο αναρρωτήριο.
Το ζευγάρι, το οποίο φυσικά συνελήφθη αμέσως (από την ασφάλεια του ιδρύματος που απέτυχε να εντοπίσει τα σφυριά κατά την είσοδο) αποδείχθηκε ότι ήταν μέλος της οργάνωσης Just Stop Oil, κάτι που μάλλον ήταν πασιφανές καθώς και οι δύο φορούσαν T-Shirts με ευμέγεθες το συγκεκριμένο λογότυπο – σύνθημα. Και επίσης είναι ευρέως γνωστό πως οι επιθέσεις σε μουσεία και πινακοθήκες τα τελευταία χρόνια είναι σχεδόν εργολαβία της οργάνωσης που θέλει να βάλει στοπ στις εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η συνηθισμένη τακτική της Just Stop Oil μέχρι τώρα διέθετε ως υλικά ισχυρή κόλλα και τα χέρια των ακτιβιστών. Η κόλλα απλωνόταν στο χέρι και το χέρι ακουμπούσε γερά την κορνίζα του εκάστοτε πίνακα δημιουργώντας μια ιδιότυπη εγκατάσταση, μάλλον περφόρμανς θα λέγαμε, καθώς λάμβανε τέλος κάποια στιγμή, όταν το διαλυτικό έκανε τη δουλειά του. Στο μεταξύ οι «κολλημένοι» νεαροί έβρισκαν ευκαιρία να ενημερώσουν για τις αιτίες και τους σκοπούς της δράσης τους.
Οι “πληγές” στον πίνακα από τον μπαλτά της Μέρι Ρίτσαρντσον, το 1914. (πηγή: Wikipedia)
Με αυτόν τον τρόπο, το καλοκαίρι του 2022 κολλήθηκαν στον «Μυστικό Δείπνο», έργο περίπου του 1520, του Giampietrino και ακριβές αντίγραφο του περίφημου πίνακα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, στην Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου αλλά και στην Εθνική Πινακοθήκη (ξανά) όπου μάλιστα, πέρα από το ότι ενώθηκαν με τα δεσμά της κορνίζας με τον πίνακα του John Constable «The Hay Wain» (1821) κάλυψαν το έργο με μια τυπωμένη εκδοχή του όπου είχαν προστεθεί αεροπλάνα στον αγνό και αμόλυντο ουρανό του 19ου αιώνα.
Κάτι ανάλογο έγινε την ίδια εποχή στην γκαλερί Courtauld του Λονδίνου όπου τα χέρια κόλλησαν στο κάδρο των «Ανθισμένων Ροδακινιών» του Βαν Γκογκ, στη Γλασκώβη (το «My Heart’s In The Highlands» του Horatio McCulloch) αλλά και στην Πινακοθήκη του Μάντσεστερ με «θύμα» το «Tomson’s Aeolian Harp» του J.M.W. Turner. Ταυτόχρονα η οργάνωση έκανε καταδρομικές επιθέσεις (πάντα με κόλλα) στην τελετή απονομής των βραβειων Bafta, σε ένα ματς της Πρέμιερ Λιγκ αλλά και στο γκραν πρι της Formula1 στο Silverstone,
Παρά το γεγονός ότι και σε αυτή την τελευταία περίπτωση του πίνακα του Βελάσκεθ, η ζημιά φαίνεται ότι περιορίστηκε στο τζάμι ασφαλείας, το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν εργαλεία που εν δυνάμει μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πράξεις βίας (ενώ η κόλλα δεν είναι και τόσο σεσημασμένη – κακώς δηλαδή, μπορεί να κάνει μεγάλη ζημιά), αναζωπύρωσε ξανά τις συζητήσεις για τα υπέρ και τα κατά της ακτιβιστικής δράσης ενώ ελάχιστοι όπως ήταν αναμενόμενο ασχολήθηκαν με τις επιπτώσεις των πηγών ενέργειας στο περιβάλλον. Άρα κάτι δεν πάει καλά.
Με λίγα λόγια, όταν το γεγονός της όποιας διαμαρτυρίας υπερβαίνει το ίδιο το αντικείμενο της, μάλλον το παιχνίδι μοιάζει χαμένο. Ο επικοινωνιακός χαρακτήρας της δράσης πιθανότατα ακυρώθηκε εδώ από την ίδια την επικοινωνία που τα παρέλαβε. Όλοι όσοι έσπευσαν να μεταδώσουν την είδηση χρησιμοποίησαν τη λέξη «βανδαλισμός» (μη βρίσκοντας άλλη πρόχειρη προφανώς) πράγμα που αμέσως δημιούργησε μια αρνητική αύρα στο κοινό που αρέσκεται να διαβάζει( μόνο) τίτλους και να βγάζει συμπεράσματα για τα παραθέσει μετά στα σόσιαλ με δήθεν βαθυστόχαστες φράσεις και αμφιλεγόμενο χιούμορ.
Ήταν βανδαλισμός, όμως, κύριε Πάνο; Φοβόμαστε πως θα απαντήσουμε “ναι”. Όσο κι αν οι μέχρι τώρα δράσεις της οργάνωσης δείχνουν πως υπάρχει ένας αρκούντως προσεκτικός σχεδιασμός επί χάρτου για να μην προκληθεί φθορά σε έργο τέχνης, παρά μόνο παράπλευρες απώλειες σε κορνίζες και τζάμια. Οι ίδιοι αποκαλούν τις κινήσεις αυτές «ειρηνική διατάραξη». Φυσικά σε όλες τις περιπτώσεις ακολουθούν κρατητήρια, δικαστήρια, ποινές, πρόστιμα κλπ.
Και εννοείται πάντα ότι σε τέτοιες καταστάσεις ελλοχεύει ο κίνδυνος του αστάθμητου παράγοντα, του απρόοπτου συμβάντος και του υπέρμετρου ζήλου τόσο από πλευράς δραστών όσο και από πλευράς υπαλλήλων ή και απλών επισκεπτών. Πάντως οι ίδιοι επιμένουν πως θα συνεχίσουν τις εφόδους μέχρι «η κυβέρνηση συμφωνήσει να σταματήσει όλα τα νέα έργα ορυκτών καυσίμων». Δεν ξέρουμε τι εργαλεία θα ακολουθήσουν τις κόλλες και τα σφυριά, το σίγουρο πάντως είναι πως οι έρευνες σε σακίδια, τσάντες και πανωφόρια θα ενταθούν στα μουσεία. Ούτε κριτσίνι δεν θα περνάει.
Να συμπληρώσουμε μόνο, πως το 1914, σύσσωμος ο τύπος είχε επιδοθεί στην κάλυψη του γεγονότος της εισβολής της Μέρι Ρίτσαρντσον στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου με όρους αστυνομικού μυθιστορήματος, αντιμετωπίζοντας την μεταξύ σοβαρού και αστείου ως στυγνή δολοφόνο («Slasher Mary» την αποκαλούσαν).
Υπερβολή προφανώς, αλλά όταν επιτίθεσαι σε κάτι όμορφο για να υπερασπιστείς κάτι (που μπορεί και να είναι) ομορφότερο τότε θα πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για κάθε πιθανή έκβαση ή ερμηνεία. Ακόμα και αν κάποιος θεωρήσει ότι το «Just Stop Oil» κάτω από ελαιογραφίες μεγάλων ζωγράφων υποκινείται από την «Κίνημα για την αποκατάσταση της ακουαρέλας».
Διαβάστε ακόμα: Δημόσιες προτάσεις γάμου. Να απαγορευθούν δια νόμου;
-
- Follow us:
Ακολουθήστε το Andro στο Facebook
