Ludwig, ο τραγουδοποιός

Η αρχιμουσικός Ζωή Ζενιώδη (αριστερά) και η λυρική τραγουδίστρια Λένια Ζαφειροπούλου κατάφεραν να μεταφέρουν στο κοινό με αβίαστο και εμπνευσμένο τρόπο τα τραγούδια του Μπετόβεν (Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης).

To καλύτερο ποδαρικό για το έτος Μπετόβεν μάς έκαναν η λυρική τραγουδίστρια Λένια Ζαφειροπούλου και η αρχιμουσικός Ζωή Ζενιώδη στο πιάνο με τη συναυλία «Ψηλά απ’ τον λόφο κατοπτεύω – Τα τραγούδια του Ludwig van Beethoven» το Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2020 στην αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Ήταν η πρώτη από τις εκδηλώσεις που έχει προγραμματίσει ο Σύλλογος “Οι Φίλοι της Μουσικής” για το αφιερωματικό έτος και αφορούσε – μαντέψτε – τα… τραγούδια του Ludwig van Beethoven.

Πράγματι, εκτός από σονάτες, συμφωνίες, εισαγωγές, κουαρτέτα και μεγάλα χορωδιακά έργα που άλλαξαν για πάντα την πορεία της μουσικής, ο γεννημένος τον Δεκέμβριο του 1770 στη Βόννη Λούντβιχ έγραψε και απλά τραγουδάκια. Οι ιστορίες της μουσικής συνήθως επισημαίνουν με κάποια συγκατάβαση ότι στο συγκεκριμένο είδος ο Μπετόβεν δεν παρουσίασε επιτεύγματα αντίστοιχα με αυτά που πέτυχε σε άλλους τομείς, καθώς το κλασικό τραγούδι, το γερμανικό ληντ (lied), έμελλε να μετεξελιχθεί σε ουσιαστικό καλλιτεχνικό είδος από την επόμενη, ρομαντική γενιά, από τον Schubert (1797-1828) και τον Schumann (1810-1856).

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι παλαιότεροι συνθέτες και ασφαλώς ο Μπετόβεν δεν αγάπησαν και καλλιέργησαν την πιο βασική μορφή μουσικής έκφρασης, προσφέροντας πανέμορφα και γοητευτικά έργα, όπως αυτά που ακούσαμε από τις δύο καλλιτέχνιδες: η περίφημη Adelaide, η νοσταλγική Andenken (Ανάμνηση), η αισιόδοξη An die Hoffnung (Στην ελπίδα), η στωική Resignation (Παραίτηση), το ηχομιμητικό Der Wachtelschlag (Τραγούδι του ορτυκιού), το υφαρπασθέν Der Kuss (Το φιλί), μετέρχονται μιας ποικιλίας μουσικών μέσων για να εκφράσουν με σπάνια αμεσότητα μια πληθώρα συναισθηματικών καταστάσεων, ενώ ο κύκλος 8 τραγουδιών An die ferne Geliebte (Στην μακρινή αγαπημένη) θεωρείται η πρώτη φορά στην μουσική ιστορία που η μικρή φόρμα του τραγουδιού οργανώνεται σε ένα ευρύτερο αφηγηματικό πλαίσιο – παράδειγμα που θα ακολουθήσουν ασφαλώς οι ρομαντικόι συνθέτες· ο τίτλος της συναυλίας προέρχεται από τον πρώτο στίχο του πρώτου τραγουδιού του κύκλου.

Στη (ανα)γνωριμία μας με τον τραγουδοποιό Μπετόβεν οι δύο οικοδέσποινες δεν μας εγκατέλειψαν χωρίς να κάνουν τις αναγκαίες συστάσεις. Ανά δύο με τρία κομμάτια οι δυο τους μίλησαν για τα έργα της βραδιάς με χιούμορ και χωρίς διδακτισμό και με τα αναγκαία μουσικά παραδείγματα επικοινώνησαν στο κοινό πληροφορίες αρκετά εξειδικευμένες αλλά με τρόπο σαφή και εύληπτο ώστε και οι κάτοχοι λιγότερων μουσικών γνώσεων να τις κατανοήσουν. Για τα πιο σημαντικά ως προς την ποίηση τραγούδια ο ποιητής Ορφέας Απέργης διάβασε τις πλήρεις μεταφράσεις.

Την διπλή ιδιότητα (μεταξύ άλλων πολλών) της ποιήτριας και της τραγουδίστριας η Λένια Ζαφειροπούλου την συνδυάζει με τον καλύτερο τρόπο στην ερμηνεία της κλασικής μελοποιίας. Πέραν από μια καλή  τεχνική και ωραία φωνή με μεστή χαμηλή περιοχή, καταφέρνει ερμηνεύοντας ληντ να επιτυγχάνει εκείνη την σύντηξη λόγου και μουσικής σε μια ενιαία καλλιτεχνική ιδέα, όπου τα δύο στοιχεία αλληλοενισχύονται αμοιβαία. Η ακριβής αντίληψη του ύφους του συνθέτη στο μεταίχμιο κλασικισμού και ρομαντισμού έκανε την ερμηνευτική προσέγγιση να ακούγεται ως αυτονόητη και η άρθρωση ήταν τόσο καθαρή ώστε οι στίχοι να γίνονται εύκολα κατανοητοί. Φωνητικά ήταν μια από τις καλύτερες εμφανίσεις της.

Η αρχιμουσικός Ζωή Ζενιώδη (αριστερά) και η λυρική τραγουδίστρια Λένια Ζαφειροπούλου (δεξιά) δέχονται το άπλετο χειροκρότημα του κοινού (Φωτογραφία: Χάρης Ακριβιάδης).

Στο πιάνο έπαιξε η αρχιμουσικός Ζωή Ζενιώδη, εκλεγμένη αλλά όχι ακόμα κανονικά διορισμένη καλλιτεχνική διευθύντρια του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Είναι μία μακρά παράδοση οι αρχιμουσικοί να συνοδεύουν τραγουδιστές στο πιάνο, όπως μαρτυρούν τα σχετικά ηχογραφημένα τεκμήρια των Wilhelm Furtwängler, Bruno Walter  ή Wolfgang Sawalisch. Σε αντίθεση με τους συχνά υπερπροστατευτικούς accompagnateurs και vocal coach ή τους ανταγωνιστικούς κονσερτίστες,  οι αρχιμουσικοί σχεδόν πάντοτε κάνουν έναν ουσιαστικό διάλογο με τους ερμηνευτές του κλασικού τραγουδιού, ενώ το γεγονός ότι δεν είναι πάντοτε και οι μεγαλύτεροι βιρτουόζοι προσθέτει μερικές φορές στην ερμηνεία και εκείνο το αναγκαίο stress που βοηθά την τέχνη να είναι ενδιαφέρουσα.

Η Ζωή Ζενιώδη έχει επανειλημμένα αποδείξει την αξία της ως πιανίστα και ειδικά στη συνοδεία τραγουδιστών. Στη βραδιά συνομίλησε με την τραγουδίστρια σε έναν συντονισμένο διάλογο, χωρίς ποτέ να υπολείπεται από αυτήν αλλά και χωρίς ποτέ να την καλύπτει. Αμιγώς πιανιστικά ερμήνευσε τις παραλλαγές στην άρια Nel cor più non mi sento από την όπερα La Molinara του  Giovanni Paisielo και την μπαγκατέλα “Für Elise” (Για την Ελίζα), αμφότερα κομψοτεχνήματα που οι κονσερτίστες σπάνια περιλαμβάνουν στα προγράμματά τους, ήταν διπλή χαρά να τα ακούσουμε αφενός για την σπανιότητα, αφετέρου γιακαι την χάρη της ερμηνείας από την μουσικό.

Από μια τέτοια βραδιά δεν θα μπορούσε ασφαλώς να λείπει η Zärtliche Liebe (Τρυφερή αγάπη), αναγνωρίσιμο μεταξύ των φιλόμουσων συνήθως από τον αρχικό στίχο Ιch liebe dich, so wie du mich (Σ’ αγαπώ και μ’ αγαπάς) που δόθηκε ως πρώτο encore, ενώ μετά από διαπραγματεύσεις με το κοινό (η ισχύουσα γενιά κλασικών μουσικών είναι ανοικτή σε παραγγελιές) επαναλήφθηκε το Φιλί, ολίγον πιο φλογερό από ό,τι στην πρώτη ακρόαση.

//Info
Ψηλά απ’ τον λόφο κατοπτεύω – Τα τραγούδια του Ludwig van Beethoven
Λένια Ζαφειροπούλου (φωνή), Ζωή Ζενιώδη (πιάνο),  Ορφέας Απέργης (απαγγελία)
Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2020, Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών,  Σύλλογος “Οι Φίλοι της Μουσικής”

Διαβάστε ακόμα: Συναυλίες του Συνόλου Φεστιβάλ Ιονίων σε Κέρκυρα και Αθήνα.

TAGS :
κλασική μουσική Μέγαρο Μουσικής Μπετόβεν

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook