Πλατεία Ελευθερίας στη Λευκωσία: γιατί όχι κάτι τέτοιο και στην Αθήνα;

Ο νέος μεγάλος, δημόσιος χώρος, στη καρδιά της πόλης, σχεδιάστηκε με σκοπό να δημιουργήσει νέες συνδέσεις που θα ενώσουν τον διχασμένο αστικό ιστό της κυπριακής πρωτεύουσας.

Φουτουριστική, πρωτοποριακή και μοντέρνα. Στην εκπνοή του 2021 εγκαινιάστηκε η πλατεία Ελευθερίας στη Λευκωσία δια χειρός Zaha Hadid Architects (ZHA). Ο νέος μεγάλος, δημόσιος χώρος, στη καρδιά της πόλης, σχεδιάστηκε με σκοπό να δημιουργήσει νέες συνδέσεις που θα ενώσουν τον διχασμένο αστικό ιστό της κυπριακής πρωτεύουσας.

Ο Δημήτρης Κολώνης, ιδρυτικό μέλος των Degree Zero Architects που από το 2012 ως το 2019 συνεργάστηκε με τους ZHA ως Associate Architect, μίλησε στο Archisearch για τις σχεδιαστικές και κατασκευαστικές προκλήσεις του μεγαλεπήβολου δημόσιου έργου που φιλοδοξεί να αποτελέσει τοπόσημο για τη Λευκωσία και το νησί εν γένει.

Για το πώς πρόκειται να επηρεάσει την πόλη αυτό το έργο, τόνισε: «Το έργο της πλατείας Ελευθερίας είναι πολυσύνθετο, λαμβάνοντας υπόψη ότι βρίσκεται εντός αρχαιολογικού χώρου που καλύπτει μία μεγάλη έκταση στο όριο μεταξύ της παλιάς και νέας πόλης της Λευκωσίας. Επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της παλιάς πόλης με την καινούρια.

Το έργο της πλατείας Ελευθερίας είναι πολυσύνθετο, λαμβάνοντας υπόψη ότι βρίσκεται εντός αρχαιολογικού χώρου.

Είναι ένα έργο αστικής κλίμακας που εκσυγχρονίζει θέματα υποδομών και λειτουργίας της πόλης. Προσθέτει ένα σημείο ενδιαφέροντος – ένα πάρκο – σε κομβική θέση στην περιοχή της τάφρου, ενοποιώντας τους κοινόχρηστους χώρους περιμετρικά του Ενετικού τείχους. Τμήμα του πάρκου καλύπτεται από μια υπερυψωμένη πλατεία, που γίνεται γέφυρα που συνδέει την καινούρια πόλη με την παλιά, στη θέση του κεντρικού εμπορικού της άξονα.

Το έργο εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, που επιδιώκει να αποκαταστήσει τη συνέχεια των ελεύθερων χώρων της τάφρου και οραματίζεται την επανένωση της πόλης με το κατεχόμενο τμήμα της, για την ολοκλήρωσή του.

Το έργο εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, που οραματίζεται την επανένωση της πόλης με το κατεχόμενο τμήμα της, για την ολοκλήρωσή του.

Αναμορφώνει τη συγκεκριμένη περιοχή – όπου έως την έναρξη του έργου υπήρχε μία παλιότερη σύνδεση ως μπάζωμα – δημιουργώντας σήμερα μια υπερυψωμένη πλατεία. Από τα πιο κρίσιμα στοιχεία της σύνθεσης είναι τα υποστυλώματα σε ελεύθερη γεωμετρία, που κάνουν την πλατεία να δείχνει ανάλαφρη και το χώρο κάτω από αυτή ελεύθερο και ευχάριστο. Είναι ένα δημόσιο έργο, που ασφαλώς εκσυγχρονίζει την αισθητική της πόλης και την αρχιτεκτονική αντίληψη των δημοτών της πόλης και των χρηστών της γενικότερα».

Από τα πιο κρίσιμα στοιχεία της σύνθεσης είναι τα υποστυλώματα σε ελεύθερη γεωμετρία.

Σε ένα τέτοιο έργο μεγάλης κλίμακας, φυσικά, οι κατασκευαστικές προκλήσεις ήταν πολλές. Ο κ. Κολώνης επισήμανε: «Η γέφυρα είναι κατασκευασμένη από λευκό εμφανές σκυρόδεμα, όπως και τα υποστυλώματά της που είναι σε σχηματισμούς ελεύθερους και γεωμετρικά σύνθετους. Η κατασκευή των υποστυλωμάτων της πλατείας Ελευθερίας αποτέλεσαν μια κατασκευαστική πρόκληση, τόσο λόγω του σημαντικού ρόλου τους στη σύνθεση του σχεδιασμού, όσο και λόγω των τεχνικών δυσκολιών που σχετίζονται με την κατασκευή ενός καλουπιού με σύνθετη γεωμετρία και τη χρησιμοποίηση ενός υλικού δύσκολου σε μία ελεύθερη έκφρασή του.

Η κατασκευή των υποστυλωμάτων της πλατείας Ελευθερίας αποτέλεσαν μια κατασκευαστική πρόκληση.

Αρχικά μελετήθηκε το Mix design που θα εξασφάλιζε τη ζητούμενη λευκότητα. Μελετήθηκε το κατάλληλο καλούπι που έδωσε την πολύ ενδιαφέρουσα, λεία υφή της τελικής επιφάνειας. Μελετήθηκε η διαδικασία της σκυροδέτησης: ο συντονισμός του προεγκατεστημένου οπλισμού με το καλούπι και η χύτευση ενός κλειστού – ανεστραμμένου σε πολλές περιοχές καλουπιού, με τις τεχνικές δυσκολίες που αυτό συνεπάγεται, και τελικά η μεθοδολογία των επιδιορθώσεων των προβλημάτων που εμφανίζονται στο σκυροδετημένο υποστύλωμα. Για να συντονιστούν αυτά τα θέματα έγινε ένα Mock-up σε πραγματική κλίμακα από το οποίο βγήκαν χρήσιμα συμπεράσματα που λήφθηκαν υπόψη πριν ξεκινήσει η σκυροδέτηση των δεκατριών υποστυλωμάτων».

Το Κυπριακό Δημόσιο δε φοβήθηκε το ρίσκο να το επιλέξει και συνέχισε να το υποστηρίζει παρά τις όποιες δυσκολίες εμφανίστηκαν κατά την υλοποίησή του.

Οσο για την ποιότητα του έργου, αυτή εξασφαλίστηκε μέσω τριών βασικών παραγόντων: «Για να ολοκληρωθεί ένα τέτοιο έργο με επιτυχία, πρέπει οι τρεις βασικοί συντελεστές του να συνεργαστούν με τον καλύτερο τρόπο. Συνήθως αυτό που ισχύει είναι πως η χαμηλότερη επίδοση ενός εκ των τριών, είναι αυτή που καθορίζει την ποιότητα του έργου.

Ο ρόλος του πελάτη υπήρξε κρίσιμος, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι η πλατεία είναι ένα δημόσιο έργο.

Από τη μία ο Εργολάβος πρέπει έχει την τεχνική δεξιοτεχνία, επιμονή και την αφοσίωση να ολοκληρώσει έναν απαιτητικό σχεδιασμό. Ο Πελάτης είναι αυτός που θα πρέπει να αναγνωρίσει τη σημασία ενός σύνθετου σχεδιασμού και να υποστηρίζει το έργο σε όλες του τις φάσεις. Ασφαλώς εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος του Αρχιτέκτονα και της ομάδας των Συμβούλων που θα προτείνουν ένα σύγχρονο σχεδιασμό, θα προβλέψουν τις δυσκολίες του έργου, θα το προγραμματίσουν σωστά και θα είναι σε θέση να το διεκπεραιώσουν.

Ο ρόλος του πελάτη υπήρξε κρίσιμος, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι η πλατεία είναι ένα δημόσιο έργο. Εμπιστεύτηκε εξ’ αρχής έναν πρωτοποριακό σχεδιασμό για την εποχή που έγινε, δε φοβήθηκε το ρίσκο να το επιλέξει και συνέχισε να το υποστηρίζει παρά τις όποιες δυσκολίες εμφανίστηκαν κατά την υλοποίησή του».

  Φωτογραφίες: Δημήτρης Κολώνης 
⇒ Για περισσότερα επισκεφθείτε το archisearch.gr.

Διαβάστε ακόμα: Με θέα στον Ευβοϊκό Κόλπο. Μια καλτ οικία του ’70 έγινε σύγχρονο ησυχαστήριο.

TAGS :
design αρχιτεκονική αρχιτέκτονας κύπρος

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook