12 φωτιστικά για να διαβάσετε από Προυστ μέχρι Μισίμα

 

Καλώς εχόντων των πραγμάτων. Τό ‘φερα από δω, τό ‘φερα από κει, τελικά έμεινα με μια ντουζίνα φωτιστικά. Ταλαιπωρήθηκα στο ημίφως, αλλά ήταν γλυκόλαλο περιδιαβάζοντας μία πορεία 70 χρόνων.

Η πράξη μου είναι καθαρά επαναστατική, γιατί δεν περιορίζομαι στο Top 10 που μας έχει πήξει με τη μαλακία του από τη δεκαετία του ’90 και δεν βλέπει την ώρα να με εκδικηθεί.

Παρακάτω. Αρχιτέκτονες διεθνούς φήμης και ντιζάινερς σταρ έσκυψαν ευλαβικά πάνω στο μέγα και προκλητικό στοίχημα του φωτισμού με λάμπες και λαμπιόνια συναρπαστικά που λιγουρευόμαστε δεκαετίες μετά τη δημιουργία τους.

Τα φωτιστικά, κάποιες φορές έργα τέχνης, ορίζουν το ντεκόρ, δημιουργούν την ατμόσφαιρα, αναδεικνύουν τη δομή του χώρου. Είναι γλυπτά αντικείμενα πόθου γιατί τραγουδάνε την καρδούλα μας και καταφέρνουν να δαμάσουν το άφατο, το φως. Αλλά και να δομήσουν συνεπώς το λόγο.

Όπως η καρέκλα, το φωτιστικό είναι η υπέρτατη άσκηση ύφους του σχεδιαστή. Δεν περιορίζεται στο πόδι της, το καπέλο της ή την τεχνολογία της. «Το φως είναι δύσκολο υλικό, δεν μπορείς να το κόψεις με ψαλίδι» θα πουν τα αδέλφια Bouroullec. Ένα φωτιστικό αξιολογείται από τη «θερμοκρασία» του, την ιστορία που αφηγείται και το θέατρο σκιών που επιβάλλει στο χώρο. Από την ικανότητά του να σου αλλάξει τη ζωή, να θεραπεύσει την ανία. Απαιτεί σεβασμό κι ευγνωμοσύνη.

1. Η λάμπα «Jieldé» του Jean Louis Domecq, 1950

Φωτιστικό αθάνατο. Ακόμα και σήμερα το βρίσκεις στρογγυλοκαθισμένο πάνω στα γραφεία και τα καβαλέτα των αρχιτεκτόνων, των σχεδιαστών, των φοιτητών, ακόμα και σε κείνα των παιδιών.

Η «Jieldé» (JLD) πήρε το όνομά της από το ακρωνύμιο του δημιουργού της, μηχανικού, επικεφαλής του ατελιέ, ο οποίος δημιούργησε αυτό το χωρίς καλώδια αρθρωτό φωτιστικό.

Στιβαρό και λειτουργικό, θα γοητεύσει αμέσως το κοινό. Εδώ και πάνω από 50 χρόνια εξακολουθεί το πρωτότυπο να κατασκευάζεται στη Λιόν. Κάθε κομμάτι είναι αριθμημένο, ώστε να παραμείνει μοναδικό.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Γιούγκερμαν» του Μ. Καραγάτση.

---

 

2. Η «AJ» του Arne Jacobsen, 1960

Παραδεισένιο πουλί, είναι ένα cult φωτιστικό που σχεδιάστηκε ειδικά για το SAS Royal Hotel της Κοπεγχάγης από τον Jacobsen. Επιβάλλεται με τη λιτότητά του, την ελαφράδα και τη φινέτσα του.

Σε μια πανδαισία χρωμάτων, αυτό το μικρό ρετρό θαύμα λάμπει με το διαχρονικό του design και το γλυκό φωτισμό του. Η κεφαλή στρέφεται κατά το δοκούν, ενώ το εσωτερικό της είναι λευκό για καλύτερη διάχυση. Ένα κοίλωμα στη βάση προοριζόταν αρχικά να φιλοξενήσει ένα τασάκι.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» του Μίλαν Κούντερα.

---

 

3. H «Pipistrello» της Gae Aulenti, 1965

Αν είχες να επιλέξεις μεταξύ όλων των εμβληματικών επιτραπέζιων φωτιστικών, θα ήταν σίγουρα το εκλεκτό της καρδιάς σου. Το «Pipistrello» με τις καμπύλες του χαίρει μιας αύρας που σπάνια συναντάς στον κόσμο του design.

Η δημιουργός του, η Μιλανέζα Gae(tana) Aulenti, είναι από κείνες τις σπάνιες γυναίκες που άφησαν αποτύπωμα ισάξιο ενός Γέτι στον κόσμο της αρχιτεκτονικής. Οι Γάλλοι της χρωστάνε τη μετατροπή του gare d’Orsay σε μουσείο, όπως και τη χωροταξική αναδιαμόρφωση του Μπομπούρ.

Η «Pipistrello» εξακολουθεί να εκδίδεται από τη Martinelli Luce. Το όνομά της εμπνέεται από τη νυχτερίδα. Η οργανική μορφή της σε σχήμα φτερών προβάλλει την ελαφράδα του abat-jour, το οποίο είναι τοποθετημένο πάνω σ’ ένα τηλεσκοπικό μπράτσο ρυθμιζόμενου ύψους και παραπέμπει στο βιεννέζικο στυλ του 1900.

Το μυθικό item είναι ένας ύμνος στο βιομηχανικό design και στη δεκαετία του ’60 δίχως τα χαζά χρωματάκια. Και μαζί ένα κλείσιμο ματιού στην Art Nouveau. Φωτίζει ολονυχτίς το ΜΟΜΑ.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα:  «Αναζητώντας το Χαμένο Χρόνο» του Μαρσέλ Προυστ.

---

 

4. Η «Nesso» του Giancardo Mattioli, 1967

Δεν υπάρχει περίπτωση να πάρει το μάτι σου τη «Nesso» δίχως να πάει το μυαλό σου στα ‘70s. Κατ΄εξοχήν ποπ, το vintage look της μας θυμίζει τα τρελά χρόνια της disco: στρογγυλή, χρωματιστή, περίεργη. Ξαδελφούλα των δημιουργιών του Eero Saarinen, είναι η Ιταλίδα σταρ των «χρόνων του πλαστικού».

Κάποιοι βλέπουν στη μυθική μορφή της ένα ψυχεδελικό μανιτάρι, αλλά η ιστορία θέλει το αέρινο και λάγνο αυτό αμπαζούρ από ρητίνη να αντλεί την έμπνευσή του από ένα γυναικείο αφαλό. Όπως και νά ‘χει, το όνομά του στα ιταλικά σημαίνει λώρος.

Στην Artemide, το βρίσκεις σε λευκό και πορτοκαλί και, χάρη στον ένθερμο υπηρέτη της λειτουργικότητας αρχιτέκτονα Giancardo Mattioli, το φως που διαχέει είναι ζεστό, φάση «αγκαλίτσας».

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Dune» του Φρανκ Χέρμπερτ.

---

 

5. Η «Eclisse» του Vico Magistretti, 1967

Σύμφωνα με το μύθο, η ιστορία της «Eclisse» ξεκινάει στο μετρό του Μιλάνο. Ο Vico Magistretti είχε κατά νου το φανάρι του Γιάννη Αγιάννη από τους Άθλιους του Βίκτορα Ουγκώ. Οπότε αποφάσισε να τη μετατρέψει από φακό του κλέφτη σε λάμπα ανάγνωσης. Σήμερα, αυτό το vintage μινιμαλιστικό μπιζουδάκι εκτελεί υπερηφάνως τα χρέη του βιβλιοθηκάριου.

Από τεχνικής πλευράς, οι fans θα σας εξηγήσουν πως το γεωμετρικό του σχήμα διαθέτει ένα μόνο ημισφαίριο επαναλαμβανόμενο τρις: τα δύο κάθετα περιστρέφονται γύρω από έναν κεντρικό άξονα και ένα τρίτο, οριζόντιο, που λειτουργεί ως βάση. Είναι μια πόκετ εικόνα των σεληνιακών φάσεων στο προσκεφάλι. Ένα ποίημα εμπνευσμένο από τις ταινίες του κινηματογράφου. Μια μασκότ.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Το Εκκρεμές του Φουκώ» του Ουμπέρτο Έκο.

---

 

6. Η «Snoopy» των Achille και Pier Giacomo Castiglioni, 1967

Από δύο πραγματικούς αλχημιστές μορφών και υλικών, αλλά και χιουμορίστες, η «Snoopy» είναι φυσικά εμπνευσμένη από τον αξιαγάπητο σκυλούκο της BD.

Τι κάνει; Προσφέρει μια τέλεια ισορροπία φορμαλιστικής έκφρασης και υλικών. Η κεκλιμένη κυλινδρική βάση είναι από λευκό μάρμαρο Καράρας και το σκουφί της από μαύρο εμαγιέ μέταλλο. Ο διακόπτης για την ένταση αναπαύεται στο σώμα. Πάντα από τη Flos.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Οι Περιπέτειες της  Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λούις Κάρολ.

---

 

7. Η «Tizio» του Richard Sapper, 1970

Αεροδυναμική κεφαλή, λαιμός ατέλειωτος, ουρά ορθωμένη, το πόδι να πατάει γερά στη γη. Κομψή, λειτουργική, ευπώλητη. Ο Ιταλός ντιζάινερ, αλλά γεννημένος στο Μόναχο, ήθελε μια λάμπα που να συγκεντρώνει τη δεσμίδα του φωτός της πάνω στη σελίδα ενός βιβλίου ή ενός μπλοκ σχεδιασμού.

Η «Tizio» είναι ένα εγωιστικό φωτιστικό, που αγαπάει το ημίφως του δωματίου, χαρίζοντας μια αίσθηση απομόνωσης και προστασίας. Το προϊστορικό πτηνό του Sapper παίζει με δύο διαβαθμίσεις έντασης της λάμπας αλογόνου, είναι ξεκούραστο και ορθολογικό, χωρίς σκιές.

Ανήκει στην εποχή των Φώτων, του Αμπέρ και του Βολταίρου, θυμίζοντας κάποιο γλυπτό του Calder. Οι τέλειες, καθαρές γραμμές του ξέρουν να υποδέχονται καλοσυνάτα πάνω σε γραφεία και κομοδίνα αυτοκόλλητα και σημειώσεις, μηνύματα και οριγκάμι, μετατρέποντας γλυκά το προσφιλές αυτό φωτιστικό σε post-kitsch καλόγερο.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Στο Βωμό της Ματαιοδοξίας» του Τομ Γουλφ.

---

 

8. Η «Panthella» του Verner Panton, 1971

Τη δουλειά του Δανού Verner Panton τη χαρακτηρίζει η χρήση καινοφανών υλικών, τα ζωηρά χρώματα και μοντέρνα γραμμή. Τα μοναδικά κομμάτια του σημάδεψαν το design της δεκαετίας του ’60.

Η «Panthella», με τις στρογγυλάδες και τις παιχνιδιάρικες φόρμες της, γνώρισε αμέσως επιτυχία που ουδέποτε υπήρξε εφήμερη. Η φιλοδοξία του ήταν καπέλο και βάση να αντανακλούν εξίσου το φως, να είναι ένα. Φουτουριστικό και απρόσμενο, διατίθεται από την περιώνυμη Louis Poulsen.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Δούναβης» του Κλαούντιο Μάγκρις.

---

 

9. Η «Tahiti» του Ettore Sottsass, 1981

Ένα παράξενο πουλί αυτό του Sottsass, με το κεφάλι πάπιας και το κοκτέιλ των χρωμάτων. Έγινε, ωστόσο, σήμα κατατεθέν του κινήματος Memphis.

Αποτελείται από ένα παραλληλόγραμμο βάσης, καμωμένο από πλαστικό λαμινέιτ με μοτίβα μαύρου κονφετί απ’ όπου ξετσουτσουμίζουν στοιχεία λακαρισμένου μετάλλου. Περιστρεφόμενη, η κεφαλή του πτηνού παπαγαλίζει ευθαρσώς τα χρώματα.

Προς επιμόρφωση, το όνομα «Memphis» είναι μια αναφορά στο τραγούδι του Μπομπ Ντύλαν Inside of Mobile with the Memphis blues again, την αρχαία Αίγυπτο και τις τελευταίες μέρες του Έλβις Πρίσλεϊ. (memphis-milano.com)

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Το κυνήγι του αιγοπρόβατου» του Χαρούκι Μουρακάμι.

---

 

10. Η «Shogun» του Mario Botta, 1986

«Σχεδίασα φωτιστικά που είναι όντα», μας τραγουδάει. Ο Mario Botta, επηρεασμένος από τον Le Corbusier και τον Carlo Scarpa, αρέσκεται στη γεωμετρία των όγκων, την ισορροπία των μορφών, τα παιχνιδίσματα του φωτός, τις αντιστίξεις.

Η «Shogun» του, κατ’ εικόνα της αρχιτεκτονικής του, είναι από γυαλισμένο μέταλλο και χάρη στους ρυθμιζόμενους διαχύτες του από φύλλα περφορέ ατσαλιού σκορπίζει το φως κατά πώς μας αρέσει.

Ασπρόμαυρο αποκλειστικά, το φωτιστικό περιλαμβάνεται στη συλλογή του Metropolitan και διατίθεται απ’ την Artemide. Συναρπαστικό στις σκιάσεις του.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Η Θάλασσα της Γονιμότητας» του Γιούκο Μισίμα.

---

 

 

11. Η «RA Table Lamp» της Nottdesign, 2008

Το αρχιτεκτονικό και σχεδιαστικό γραφείο από την Ουκρανία ιδρύθηκε από τον Sergey και τον Alexander Gotvyansky. Το διαδραστικό φωτιστικό τους «RA» προτρέπει τον χρήστη να παίξει μαζί του, για να το ανάψει ή να το σβήσει.

Όταν ο άξονας βρίσκεται σε οριζόντια θέση είναι σβηστό. Άμα θέλουμε να τ’ ανάψουμε, αρκεί να μετακινήσουμε το μαραφέτι σε κάθετη θέση. Σκοπός του εγχειρήματος είναι μια λάμπα που υποχρεώνει  ολόκληρο το σώμα να κουνηθεί, όχι μόνον το χέρι κι ο καρπός.

Όταν το λεβιέ μετακινείται στη φορά των δεικτών του ρολογιού, το φως ανάβει αργά και μπορείς να σταματήσεις σ’ όποιο σημείο γουστάρεις, ώστε να έχεις τη φωτεινότητα που επιδιώκεις. Είναι σαν μια αναφορά στην κίνηση του ήλιου στον ουρανό. (http://nott.com.ua/)

Προτεινόμενο ανάγνωσμα:  «Τα Στοιχειώδη Σωματίδια» του Μισέλ Ουελμπέκ.

---

 

12. Η «Cosmic Leaf» του Ross Lovegrove, 2010

Ένα φύλλο από τη βλάστηση ενός εξωπλανήτη, καλυμμένο με λέπια σαν εκείνα ενός ερπετού ή ενός εντόμου που παίζει με το φως και τη σκιά πάνω στο σώμα του για να προσελκύσει το θηλυκό. Ένας άλλος, πεζός, θα δει μια λευκή φλόγα LED.

Ένα ντελικάτο φωτιστικό γλυπτό από την Artemide μεγάλης ποιητικής δύναμης από τον Βρετανό σταρ σχεδιαστή.

Προτεινόμενο ανάγνωσμα: «Μετάξι» του Αλεσάντρο Μπαρίκο.

 

Διαβάστε ακόμα: Τοπ 5 design καθίσματα για τα οπίσθια σας.

 

 

TAGS :
design φωτιστικό