«Η πρώτη μου αυθεντική επαφή με το μεγάλο παίγνιο»

«Το βιβλίο ‘‘Μια Εποχή στην Κόλαση’’ του Αρθούρου Ρεμπώ ήταν η πρώτη μου αυθεντική επαφή με το μεγάλο παίγνιο, το πεδίο όπου προκαλείται το άνοιγμα προς το αίνιγμα. Εκεί που συνειδητοποιείς πως η αληθινή ποίηση προκύπτει όταν διαφεύγεις τη χρήση μιας απλής συναισθηματικής έκφρασης της εαυτότητας και υπερβαίνεις το ναρκισσιστικά υποκειμενικό», γράφει ο Νίκος Ερηνάκης.

«Αν θυμάμαι καλά, κάποτε η ζωή μου ήταν ένα ξεφάντωμα όπου/  άνθιζαν όλα τα αισθήματα κι έρεε κάθε λογής οίνος.//  Μια βραδιά κάθισα στα γόνατά μου την Ομορφιά. Και τη βρήκα/ αφόρητη. Και τη λοιδόρησα.// Ξεσηκώθηκα ενάντια στην εξουσία».

Όταν, σε πολύ νεαρή ηλικία, διάβασα για πρώτη φορά τους παραπάνω πρώτους στίχους στο βιβλίο του Αρθούρου Ρεμπώ «Μια Εποχή στην Κόλαση» (σε μετάφραση του Χριστόφορου Λιοντάκη, Εκδόσεις Γαβριηλίδης) κάτι ξεκαθάρισε μέσα μου. Προφανώς τότε κατάλαβα πολύ λιγότερα από όσα ήταν απαραίτητα έστω και για τη μερική κατανόησή του, αλλά αυτό που είχε σημασία είναι ότι διαπίστωσα με κάποιον ενστικτώδη τρόπο πως κάτι σημαντικό συνέβαινε ανάμεσα σ’ αυτές τις γραμμές –κάτι που, αν το ανακαλύψεις, δεν μπορείς να το αγνοήσεις. Γεννήθηκε μέσα μου ένα ιδιαίτερο κριτήριο, σαν μετά από εκείνη την πρώτη ανάγνωση να μπορούσα να διαχωρίσω την αληθινή μεταρσιωτική ποίηση που μεταμορφώνει από τα εγκεφαλικά κατασκευάσματα ποιητικής γραφής, τα οποία στην καλύτερη περίπτωση επιμορφώνουν.

Η Εποχή ήταν η πρώτη μου αυθεντική επαφή με το μεγάλο παίγνιο, το πεδίο όπου προκαλείται το άνοιγμα προς το αίνιγμα (και δεν αναφέρομαι αναγκαστικά σε ξέφωτα εδώ). Εκεί που συνειδητοποιείς πως η αληθινή ποίηση προκύπτει όταν διαφεύγεις τη χρήση μιας απλής συναισθηματικής έκφρασης της εαυτότητας και υπερβαίνεις το ναρκισσιστικά υποκειμενικό. Όπως γράφει και ο Ρίλκε, «η ποίηση δεν γεννιέται από αισθήματα, αλλά από εμπειρίες» και άλλωστε η μεγαλύτερη περιπέτεια κρύβεται στο μέσα μας. Εκεί που πραγματικά δημιουργείς (όχι απλώς ανακαλύπτεις) τον εαυτό σου· αυθεντικά και αυτόνομα, όμορφα και επικίνδυνα.

«Γεννήθηκε μέσα μου ένα ιδιαίτερο κριτήριο, σαν μετά από εκείνη την πρώτη ανάγνωση του ‘‘Μια Εποχή στην Κόλαση’’ να μπορούσα να διαχωρίσω την αληθινή μεταρσιωτική ποίηση». (Mathieu Laca, «Arthur Rimbaud).

Εκεί που σου φανερώνεται η σπείρα, η δυνατότητα της μη ευθυγράμμισης, η διαρκής ηρακλείτεια διαλεκτική που επιμένει στην απόκρυψη. Εκεί που αποκαλύπτεται το τι σημαίνει η σύζευξη προγλωσσικού και γλωσσικού –ότι ο Λόγος ακόμα κι αν προϋπάρχει πριν αρθρωθεί, είναι μέσα από την ποίηση που επί της ουσίας επαναδημιουργείται. Τι σημαίνει να ανοίγεις και να κλείνεις –μέσω μιας ριζικής γλώσσας– μέτωπα με την πραγματικότητα. Να τολμάς να διδάσκεις ετερόδοξες προσευχές όταν η ευτέλεια υπερνικά. Μια ποίηση που, ενώ φαινομενικά κινείται στην αφαίρεση, εν τέλει αναμετράται με την ύλη, προσφέροντας την πρωτοκαθεδρία στην ανθρωπινότητά μας.

Έτσι μου φανερώθηκε κι εμένα μια ρωγμή μέσα απ’ τη θλίψη του θαύματος προς ένα καινοφανές παίγνιο ομορφιάς· μια δίοδος, πέρα απ’ αυτό που ήδη υπάρχει, προς ό,τι μπορεί να υπάρξει. Και είναι εκεί που, όπως θα έλεγε ο Προυστ, η λύτρωση έρχεται, κάποτε, απρόσμενη.

Στο πεδίο μιας τέτοιας ποίησης δεν υπάρχει γιατί· το ρόδο ανθίζει, επειδή ανθίζει.

// Ο Νίκος Ερηνάκης είναι Διδάκτωρ Φιλοσοφίας των Πανεπιστημίων του Λονδίνου και της Οξφόρδης. Η τελευταία ποιητική του συλλογή «Ανάμεσα σε όσα πέφτει η σκιά» κυκλοφόρησε το 2013 από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδης. Προσφάτως κυκλοφόρησε στη Γαλλία η μετάφρασή της σε δίγλωσση έκδοση από τις εκδόσεις Desmos.

Διαβάστε ακόμα: Γιάννης Δούκας – «Έτσι ξεκίνησα κι εγώ να γράφω ποιήματα».

TAGS :
Αρθούρος Ρεμπώ Νίκος Ερηνάκης Το βιβλίο που μου άλλαξε τη ζωή

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook