Μωυσής Ελισάφ: ένα τεράστιο βήμα μπροστά

Ένας άξιος Έλληνας και Γιαννιώτης που γνώρισε καθολική αναγνώριση και αποδοχή από ασθενείς, συναδέλφους, συμπολίτες και πολιτικούς συνοδοιπόρους.

Είμαι 20 χρόνων και ετοιμάζομαι να χειρουργηθώ μετά από αυτοκινητικό ατύχημα. Το ιατρικό προσωπικό κάνει τις τελευταίες προετοιμασίες, ενώ περιμένω τη νάρκωση που θα διώξει και τις σκέψεις. Το κάταγμα στο χέρι μου είναι συντριπτικό και η επέμβαση προβλέπεται δύσκολη και πολύωρη. Παρά την άγνοια της πρώτης φοράς και την αισιοδοξία της ηλικίας, είμαι ανήσυχος.

Εκείνη την ώρα, με πλησιάζει μια αδελφή νοσοκόμα και ρωτάει το όνομά μου. Όταν της το λέω, με κοιτάζει καλά-καλά.
– Μωυσής Μαυρίκιος; Τί όνομα είναι αυτό;
– Μωυσής είναι το εβραϊκό μου όνομα και Μαυρίκιος το ελληνικό.
– Ααα, είσαι Εβραίος…
– Ναι, 
– Και δεν μου λες, αν γίνει πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ, εσύ με ποιους θα πολεμήσεις;

Μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου πέρασαν από το μυαλό μου διάφορες εναλλακτικές απαντήσεις· ευγενείς και αναιδείς, σοβαρές και χιουμοριστικές, ξεκάθαρες και διφορούμενες. Τελικά απάντησα με ερώτηση: «Μήπως θέλετε να σας δείξω ταυτότητα;»

Αργότερα, όταν συνήλθα από τη νάρκωση στο δωμάτιό μου, θυμήθηκα το περιστατικό και θύμωσα. Όχι γιατί ήταν η πρώτη φορά που βίωνα αντισημιτισμό, αλλά γιατί μου φάνηκε αδιανόητο, σε μια στιγμή που κάποιος είναι ασθενής και χρειάζεται φροντίδα και υποστήριξη, να υφίσταται μια βλακώδη, αήθη ανάκριση πιστοποίησης διαπιστευτηρίων.

Πόσο μάλλον από κάποιον ο οποίος δεν εκπροσωπεί μόνο την ιατρική, αλλά και τη θρησκεία που πρεσβεύει το «αγαπάτε αλλήλους». (Οι αδελφές νοσοκόμες προέρχονταν τότε από θρησκευτικές οργανώσεις). Δεν ήταν βέβαια και η τελευταία φορά.

Σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο τα αντίστοιχα περιστατικά που θα βίωνα ήταν λίγα. Σε γενικότερο όμως επίπεδο ήταν διάχυτα. Θα άκουγα στο γήπεδο της αγαπημένης μου ομάδας «Εβραίοι γουρούνια, θα γίνετε σαπούνια»· θα έβλεπα στην τηλεόραση έναν πολιτικό αρχηγό να λέει ότι οι Εβραίοι που δούλευαν στους Δίδυμους Πύργους το ήξεραν και έφυγαν…

Θα ζούσα τη δικαστική αθώωση ενός αντισημίτη για ένα κατάπτυστο βιβλίο ως «επιστημονικό έργο» και θα βαριόμουνα να βλέπω τα επαναλαμβανόμενα μυθεύματα γνωστής εφημερίδας στα πρωτοσέλιδά της, όπου, κάθε λίγο και λιγάκι, κατηγορούνται οι Εβραίοι για τα κακά του πλανήτη με ασύστολα εφευρήματα.

Για να μην αναφερθώ στις μπαρούφες που κυκλοφορούν στο internet και αναπαράγονται αμάσητες: ότι οι Εβραίοι δεν πληρώνουν φόρους, ότι οι Εβραίοι θέλουν να κυβερνήσουν τον κόσμο, ότι οι Εβραίοι επιβουλεύονται την Ορθοδοξία και την Ελλάδα…

Όλα αυτά τα περιστατικά και η ανοχή που τα περιβάλλει συντηρούν και αναπαράγουν ένα ιδεολογικό οικοδόμημα το οποίο, μεταξύ άλλων, θέλει να περάσει το μήνυμα ότι οι Εβραίοι Έλληνες είναι λιγότερο Έλληνες (στην καλύτερη περίπτωση), ή καθόλου Έλληνες (στη χειρότερη). Δεν έχει σημασία ότι είναι αιώνες εδώ, ότι έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις όπως όλοι και ότι σύμφωνα με το Σύνταγμα είναι ισότιμοι πολίτες.

Και δυστυχώς, αρκετοί τα πιστεύουν αυτά. Ή επειδή είναι ήδη προκατειλημμένοι και θέλουν να τα πιστέψουν, ή επειδή πρέπει πάντα να φταίει κάποιος άλλος για τα δικά τους δεινά, ή από άγνοια και έλλειψη μόρφωσης. Δεν είναι δα και τόσο δύσκολο έργο: ο αντισημιτισμός καλλιεργείται επί αιώνες και υπάρχει πρόσφορο έδαφος.

Όταν ο Μωυσής Ελισάφ, μετά από μια μακρόχρονη και αξιοζήλευτη ακαδημαϊκή και επαγγελματική πορεία, υπέβαλε υποψηφιότητα για Δήμαρχος Ιωαννιτών, ακουγόταν στα σχετικά πηγαδάκια από τους καλοθελητές το αναπόφευκτο «καλά, Εβραίο θα ψηφίσεις;» ενώ ένας αντίπαλός του, εμμέσως πλην σαφώς, υπενθύμισε το θέμα του θρησκεύματος. Ο λαός των Ιωαννίνων όμως τον ψήφισε. Στην αρχή, δεν το πίστευα. Εβραίος σε δημόσιο αξίωμα στην Ελλάδα; Εκλεγμένος; Η προϊστορία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, καθιστούσε το γεγονός απίστευτο.

Πολλοί δεν το γνωρίζουν, αλλά η υπερ-εκπροσώπηση των Εβραίων σε συγκεκριμένα επαγγέλματα δεν ήταν δική τους επιλογή. Στον Μεσαίωνα, τους είχε επιβληθεί να είναι αυτοί που θα δάνειζαν χρήματα αφού δεν επιτρεπόταν ένας Χριστιανός να ασκεί ένα τέτοιο «αμαρτωλό» επάγγελμα.

Στην «προηγμένη» Ευρώπη του Διαφωτισμού, οι Εβραίοι δεν είχαν δικαίωμα να έχουν γη, να έχουν δημόσια αξιώματα, ή να εργάζονται στο δημόσιο, ενώ είχαν αποκλειστεί και από αρκετά επαγγέλματα από τις σχετικές συντεχνίες. Δεν έγιναν λοιπόν έμποροι, τραπεζίτες, επιστήμονες και entertainers επειδή «το είχαν στο αίμα τους», αλλά επειδή ήταν αποκλεισμένοι από άλλα επαγγέλματα.

Ακόμα και στον «παράδεισο» των ΗΠΑ, όπου συνέρρευσαν μετά τα πογκρόμ της τσαρικής Ρωσίας, οι Εβραίοι υφίσταντο άτυπες διακρίσεις. Στο φημισμένο Harvard, για παράδειγμα, μέχρι τη δεκαετία του ‘60, υπήρχε άτυπη ποσόστωση στις εισαγωγές φοιτητών για να περιοριστεί η εισαγωγή Εβραίων και Μαύρων.

Γνώρισα τον Μωυσή Ελισάφ επαγγελματικά πριν από λίγα χρόνια στα Γιάννενα, σε μια εκδήλωση της εταιρείας στην οποία εργαζόμουν. Σε προσωπικό επίπεδο, ήταν θερμός και φιλικός. Σε θεσμικό επίπεδο, ως Δήμαρχος και «οικοδεσπότης», τήρησε ευλαβικά τον χρόνο που είχαμε ζητήσει στην ομιλία του, ήταν ουσιώδης στα λεγόμενά του και σεμνός στη στάση του. Ως οφείλει κάθε δημόσιος λειτουργός.

Δεν θα αναφερθώ στην προσωπικότητα και στο έργο του· έχουν ήδη δημοσιευτεί αρκετά στα ΜΜΕ και στα social media για να συνθέσουν έναν εντυπωσιακό επικήδειο. Η σημαντική πορεία του -επαγγελματική, ακαδημαϊκή, πολιτική και προσωπική– γνώρισε καθολική αναγνώριση και αποδοχή από ασθενείς, συναδέλφους, συμπολίτες και πολιτικούς συνοδοιπόρους. Και θα εστιάσω εκεί.

Σε μια κοινωνία στην οποία δεν σπανίζουν οι αντισημίτες, ο Μωυσής Ελισάφ είχε άλλο ένα εμπόδιο να υπερβεί, απλά και μόνο λόγω θρησκεύματος. Το ότι ένας Εβραίος έγινε Δήμαρχος αποτέλεσε είδηση. Και το ότι κατάφερε να υπερβεί το εμπόδιο αυτό είναι επίτευγμα που δεν πιστώνεται μόνο σε αυτόν, αλλά και στους Γιαννιώτες.

Ο Μωυσής Ελισάφ θα μείνει στην ιστορία ως ο πρώτος Έλληνας Εβραίος Δήμαρχος, αλλά όσοι τον γνώρισαν θα τον θυμούνται ως εξαιρετικό επιστήμονα, γιατρό και άνθρωπο. Ο οποίος, όταν διεκδίκησε πολιτικό αξίωμα, κέρδισε την εμπιστοσύνη των συμπολιτών του ως εξαιρετικός επιστήμονας, γιατρός και άνθρωπος. Όχι ως Εβραίος.

Ο Μωυσής Ελισάφ ξεπέρασε τα εμπόδια της μισαλλοδοξίας και ψηφίστηκε Δήμαρχος, όχι μόνο από τους 50 Εβραίους Γιαννιώτες, αλλά και από κάποιες χιλιάδες Χριστιανούς Γιαννιώτες. Ψηφίστηκε και θα μείνει στην ιστορία, όχι για το τι ήταν, αλλά για το ποιος ήταν.

Αυτό και μόνο είναι ένα τεράστιο βήμα μπροστά για την ελληνική κοινωνία. Και μας δίνει δικαίωμα στην ελπίδα.

// Ο Μωρίς Σιακκής σπούδασε πολιτικές επιστήμες «εδώ» και «έξω» και η μεταπτυχιακή του διατριβή (M.Phil.) ήταν η συγκριτική ανάλυση τριών περιπτώσεων γενοκτονίας (Εβραίοι-Αρμένιοι-Κουλάκοι), με εστίαση στο ρόλο του σύγχρονου κράτους. Έχει δημοσιεύσει δύο βιβλία με θέμα την ιστορική εξέλιξη της σύγχρονης μουσικής, αρθρογραφεί τακτικά και έχει μόνιμες αδυναμίες τη μουσική, την ιστορική έρευνα και τα ταξίδια.

TAGS :
Εβραικό εβραίοι

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook