Όχι άλλο «θάλασσα, κρασί κι Ακρόπολη». Ας σκεφτούμε ένα πιο έξυπνο μάρκετινγκ για τον τουρισμό

Το οικοδόμημα του ελληνικού τουρισμού δεν είναι τόσο στιβαρό όσο θέλουμε να νομίζουμε. (Φωτό: Sooc).

Πολλά άρθρα από έγκριτους δημοσιογράφους επισημαίνουν τελευταία τις διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού τουρισμού: έλλειψη κεντρικής στρατηγικής, ανεπαρκείς υποδομές, υποστελέχωση υπηρεσιών, μη εφαρμογή νόμων και ατιμωρησία από τις αρμόδιες-αναρμόδιες αρχές, έλλειψη προδιαγραφών στο τουριστικό προϊόν, κοντόφθαλμη νοοτροπία…

Όλες αυτές οι παθογένειες αναδεικνύονται το τρίμηνο του καλοκαιριού όταν το σύστημα φτάνει στα όριά του λόγω τουριστικού υπερπληθυσμού. Αποτέλεσμα; Δυσάρεστες καταστάσεις που στην καλύτερη περίπτωση δημιουργούν δυσαρεστημένους πελάτες και στη χειρότερη θανάτους και τραυματισμούς.

Υπάρχει και μια άλλη διάσταση, με την οποία δεν ασχολούνται πολλοί, και έχει να κάνει με το μάρκετινγκ του ελληνικού τουρισμού. Το οποίο μπορεί να έχει κάνει βήματα σε σχέση με το παρελθόν, αλλά έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει για να συναγωνιστεί προηγμένες τουριστικές χώρες.

Το τεράστιο τουριστικό προϊόν που λέγεται «Ελλάδα», συνδυάζοντας κλίμα, φυσικές ομορφιές, ιστορία και εύκολη πρόσβαση ως ευρωπαϊκή χώρα, αξιοποιείται κατά ένα μόνο μέρος του γιατί επικεντρωνόμαστε στο εύκολο και αυτονόητο: στο να μεγιστοποιούμε προσέλευση και έσοδα από τη θάλασσα, τον ήλιο και τους ιστορικούς προορισμούς που ήδη υπάρχουν.

Και τi άλλο να κάνουμε δηλαδή; Ό,τι κάνουν κάποιοι σε άλλες χώρες, έχοντας αναγάγει σε επιστήμη το πολιτιστικό μάρκετινγκ. Να δημιουργήσουμε νέους τουριστικούς πόλους έλξης, είτε χτίζοντας πάνω σε μια υπάρχουσα βάση είτε δημιουργώντας κάτι καινούργιο. Και θα αναφερθώ συγκεκριμένα ξεκινώντας από το τι κάνουν εκείνοι.

Στη Βιέννη πουλιούνται σοκολατάκια Mozart (φωτογραφία: falstaff.com).

Πρώτα απ’ όλα, αξιοποιούν στο έπακρο το ήδη υπάρχον. Στη Βιέννη πουλιούνται σοκολατάκια Mozart. Το ίδιο κάνουν και στην Αγγλία με τον Ερρίκο και τις έξι γυναίκες του, σ’ ένα από τα κάστρα που έχτισε. Το οποίο (Thornbury Castle), με τις πανοπλίες του και όλα τα σχετικά, είναι πια ξενοδοχείο. Το ίδιο ισχύει για το υπερωκεάνειο “Queen Mary” που είναι αραγμένο μόνιμα στο λιμάνι του Λονγκ Μπιτς, στην Καλιφόρνια.

To σπίτι του Sherlock Holmes στο Λονδίνο είναι τουριστικό αξιοθέατο (φωτογραφία: thirdeyetraveller.com).

Στη Gruyère της Ελβετίας μπορείς να δεις πώς φτιάχνεται το ομώνυμο περίφημο τυρί, με εισιτήριο βέβαια. Σε κάποιες πόλεις πληρώνεις για να πας στον τελευταίο όροφο ενός ουρανοξύστη. Και βέβαια, το υπάρχον μπορεί να μην υπάρχει καν: το σπίτι του Sherlock Holmes στο Λονδίνο, για παράδειγμα, είναι τουριστικό αξιοθέατο, όταν ο ίδιος «υπάρχει» μόνο στα μυθιστορήματα και στην οθόνη.

Βέβαια, δεν χρειάζεται πάντα να πληρώνεις. Η σήμανση με πινακίδες σε κτήρια τα οποία συνδέθηκαν με σημαντικούς ανθρώπους είναι κάτι πολύ διαδεδομένο. Μπορεί να είναι πολιτικά πρόσωπα, όπως o παρτιζάνος Livio Pittau, με σχετική πινακίδα στο σημείο που σκοτώθηκε, στο Τορίνο.

Ενα από τα σπίτια που έζησε ο Jimi Hendrix.

Μπορεί να είναι μουσικοσυνθέτες, με πιο τρανό παράδειγμα το κτήριο στο οποίο έζησαν στο Λονδίνο (με διαφορά 200+ χρόνων) ο Handel και ο Hendrix. Μπορεί ακόμα η αναφορά να παραπέμπει σε κάτι άλλο: στη Σεβίλλη, υπάρχει πινακίδα που αναγράφει ότι στον δρόμο αυτό ξεφεύγει η Carmen από τους στρατιώτες στην ομώνυμη όπερα του Bizet!

Πάμε στα μουσεία. Το σκεπτικό στη Δύση είναι ότι δεν πρέπει να απευθύνονται αποκλειστικά στους μυημένους, αλλά σε όλους και να αποτελούν μια εναλλακτική, ενδιαφέρουσα έξοδο για την οικογένεια. Και αυτό επιτυγχάνεται γιατί σχεδιάζονται ώστε να απευθύνονται εξίσου ελκυστικά στους γονείς και στα παιδιά. Καθοριστικός παράγων εδώ είναι η εξέλιξη της τεχνολογίας, η οποία επιτρέπει την υλοποίηση της πιο προχωρημένης δημιουργικής ιδέας, αλλά εξασφαλίζει και διαδραστικότητα. Και τελικά, όλοι περνάνε καλά – εκτός του ότι μορφώνονται.

Sτο ενυδρείο του Monterey, στην Καλιφόρνια, δεν βλέπεις μόνο ένα τεράστιο υδάτινο κόσμο γύρω σου με δύτες να ταΐζουν τα ψάρια (φωτογραφία: montereybayaquarium.org).

Παράλληλα, οι ζωολογικοί κήποι και τα ενυδρεία εξελίσσονται έτσι ώστε να είναι ενδιαφέροντα διαχρονικά. Για παράδειγμα, στο ενυδρείο του Monterey, στην Καλιφόρνια, δεν βλέπεις μόνο ένα τεράστιο υδάτινο κόσμο γύρω σου με δύτες να ταΐζουν τα ψάρια. Περιοδικές «εκθέσεις» αναδεικνύουν διαφορετικά είδη του ενάλιου βασιλείου: τις δύο φορές που πήγα, τη μία είχε αφιέρωμα στους καρχαρίες και την άλλη στις μέδουσες, με ζωντανά δείγματα – δεν περίμενα να γοητευτώ από τσούχτρες, αλλά έγινε κι αυτό.

Υπάρχει όμως και η δημιουργία εκ του μηδενός. Ένα παράδειγμα είναι οι «παιχνιδότοποι», κορυφαία τουριστική ατραξιόν, οι οποίοι αποτελούν σχεδόν αυτοτελή προορισμό. Όλοι ξέρουν τη Disneyland, ενώ λιγότερο γνωστά και εξίσου εντυπωσιακά είναι τα Universal Studios όπου αναπαράγονται live σκηνές από διάφορες ταινίες.

Λίγοι όμως ξέρουν ότι υπάρχει στην Ευρώπη ένα καταπληκτικό δείγμα που συνδυάζει φύση, παιχνίδι και παιδί: το μικρό νησί Mainau, στη λίμνη Konstanz της Γερμανίας, είναι μια όαση στην οποία χάνεσαι και από την οποία δεν θέλεις να φύγεις. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τα παιδιά. Ως ενήλικας, το ευχαριστιέσαι περισσότερο, τόσο γιατί ξαναζείς την παιδική σου ηλικία, όσο και γιατί συνειδητοποιείς πόση δουλειά υπάρχει πίσω από αυτό.

το Pueblo Español, στη Βαρκελώνη, είναι ένα τεχνητό χωριό όπου κάθε τετράγωνο αναπαριστά, σε φυσικό μέγεθος, μια διαφορετική γειτονιά της Ισπανίας (φωτογραφία: poble-espanyol.com).

Μια άλλη περίπτωση είναι η δημιουργία μιας ζωντανής μακέτας ολόκληρης της χώρας: το Pueblo Español, στη Βαρκελώνη, είναι ένα τεχνητό χωριό όπου κάθε τετράγωνο αναπαριστά, σε φυσικό μέγεθος, μια διαφορετική γειτονιά της Ισπανίας.

Υπάρχουν και πολιτιστικά events που ξεκίνησαν ως τοπικά γεγονότα και εξελίχθηκαν σε διεθνείς πόλους προσέλευσης. Κανείς δεν περίμενε, π.χ., ότι ένα μουσικό φεστιβάλ που ξεκίνησε σε μια κωμόπολη της Ελβετίας (Montreux) θα εξελισσόταν, αργά αλλά σταθερά, σ’ ένα από τα κορυφαία στον κόσμο.

Τέλος, έχουμε και τις πολιτιστικές προσθήκες, είτε εσωτερικές είτε με «εισαγωγή» από το εξωτερικό. Δύο αντίθετα παραδείγματα μας έρχονται από την Ισπανία, η οποία, καθόλου συμπτωματικά, είναι η 2η χώρα στον κόσμο σε τουρισμό: πριν από 25 χρόνια, οικοδομήθηκε ένα απίστευτο οικοδομικό σύμπλεγμα στη Βαλένθια, η Πόλη των Τεχνών και των Επιστημών, ενώ, από το 2015, η Μάλαγα είναι η μοναδική πόλη εκτός Γαλλίας που φιλοξενεί παράρτημα του Centre Pompidou.

Όλα αυτά τα παραδείγματα αντικατοπτρίζουν χώρες με στρατηγική στον τουρισμό τους οι οποίες προσπαθούν να ανακαλύψουν και να στοχεύσουν νέα κοινά, βελτιώνοντας ή δημιουργώντας τουριστικά προϊόντα που φέρνουν έσοδα στο κράτος. Γιατί αυτό δεν μπορεί να γίνει και εδώ;

Οι βράχοι του Moher στην Ιρλανδία (φωτογραφία: Wikipedia).

Πόσο δύσκολο είναι να αναπτυχθούν νέα προϊόντα στα καταστήματα των ελληνικών μουσείων; Πόσο δύσκολο είναι να μπει αντίτιμο σε τουριστικά σημεία που τώρα είναι δωρεάν; Γιατί να έχουν εισιτήριο οι (εκπληκτικοί) βράχοι του Moher, στην Ιρλανδία, και να μην έχει διόδια ο δρόμος που ενώνει τις διάφορες μονές των Μετεώρων;

Πόσο δύσκολο είναι να δημιουργηθεί ένα «Ελληνικό Πανόραμα» από διάφορες περιοχές της Ελλάδας σε μια αναξιοποίητη περιοχή του Δημοσίου; Και πόσο δύσκολο είναι να δημιουργηθούν μουσεία με μουσικό (ρεμπέτικο) ή γαστρονομικό (φέτα) άξονα;

Αυτό που θα είναι σίγουρα δύσκολο, αλλά θα αξίζει τον κόπο, είναι να δούμε διαφορετικά την ιστορία μας και να την αναδείξουμε καλύτερα χτίζοντας (κυριολεκτικά και μεταφορικά) πάνω στα ήδη υπάρχοντα δείγματά της.
Αν εξαιρέσουμε τον ήλιο και τη θάλασσα, γιατί έρχονται οι περισσότεροι τουρίστες στην Ελλάδα; Για τα αρχαία μνημεία. Τα έχουν μάθει από τα βιβλία, τα ντοκιμαντέρ και τις ταινίες και έρχονται από τα πέρατα της γης για να τα δουν. Έρχονται, βλέπουν κάποια ερείπια και κάποια αγάλματα, πάνε στα μουσεία, αγοράζουν κι ένα βιβλίο ή κάποιο σουβενίρ και τέλος.

To μουσικό φεστιβάλ που ξεκίνησε σε μια κωμόπολη της Ελβετίας, το Montreux (φωτογραφία: swissinfo.ch).

Σε τοποθεσίες όμως όπου άλλαξε η ευρωπαϊκή –όχι μόνο η ελληνική– ιστορία, μια πλάκα, ένα άγαλμα, ένα μουσείο θα έπρεπε να είναι η αφετηρία, όχι το τέλος της διαδρομής. Δεν προτείνω να εκμαυλίσουμε την ιστορία με κιτς κατασκευές, αλλά γιατί να μη δημιουργηθούν πολυθεματικά πάρκα με μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας μέσα από μια συνεργασία αρχαιολόγων, ιστορικών, σκηνοθετών και παραγωγών;

Φανταστείτε, για παράδειγμα, ένα οδοιπορικό που θα συνδύαζε Θερμοπύλες, Μαραθώνα και Σαλαμίνα, με ειδικά πούλμαν και εξειδικευμένους ξεναγούς, το οποίο θα κατέληγε σε ένα ή περισσότερα πολυθεματικά πάρκα. Εκεί, θα δενόταν το πραγματικό με το εικονικό για να δώσει την απόλυτη εμπειρία στον επισκέπτη.
Εκεί θα έβλεπε ρούχα, πανοπλίες και εξοπλισμό των αντιπάλων, το πεδίο της μάχης σε μικρογραφία, ντοκιμαντέρ σχετικά με την κάθε μάχη, αποσπάσματα από τις ταινίες που έχουν γυριστεί, ακόμα και εικονικές αναπαραστάσεις μέσα από τρισδιάστατες εφαρμογές multimedia.

Θα υπήρχε αίθουσα με υπολογιστές για τους πιο ιστοριοδίφες και κατάστημα σουβενίρ με τα πάντα, από βιβλία για τους ενήλικες μέχρι στρατιωτάκια για τα παιδιά. Σε μια πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων, στη Σαλαμίνα, θα μπορούσε μια κατασκευή από μινιατούρες να αναπαριστά τη ναυμαχία. Και όλα τα παραπάνω με το σχετικό εισιτήριο.

Ποιος θα πλήρωνε γι αυτό; Οι ίδιοι που πληρώνουν για αντίστοιχα σημεία του Εμφυλίου Πολέμου στις ΗΠΑ, αλλά και για αντίστοιχα στην Ευρώπη, όπως το Βατερλώ και η Νορμανδία. Όσο για τη χρηματοδότηση, οι λύσεις είναι δύο: ή από ίδιους κρατικούς πόρους (γιατί λεφτά πάντα υπάρχουν…) είτε σε σύμπραξη μ’ έναν εξειδικευμένο ιδιωτικό οργανισμό του εξωτερικού: «Εσύ το φτιάχνεις, τα πρώτα πέντε χρόνια όλα τα έσοδα θα είναι δικά σου και μετά θα παίρνεις το Χ ποσοστό».

Καταλήγοντας, φοβάμαι ότι το πιο δύσκολο στην αναβάθμιση του τουριστικού μάρκετινγκ της Ελλάδας δεν είναι η έλλειψη ανθρώπων και ιδεών, αλλά η αλλαγή νοοτροπίας. Γιατί, για να γίνουν όλα αυτά, πρέπει πρώτα να αλλάξει ο τρόπος σκέψης. Με πρώτο και καλύτερο, τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Αν επιτευχθεί αυτό, υπάρχει ελπίδα!

//Ο Μωρίς Σιακκής σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες «εδώ» και «έξω», δούλεψε 30 χρόνια στο μάρκετινγκ και την επικοινωνία και έχει μόνιμη αδυναμία στη μουσική, την ιστορική έρευνα και τα ταξίδια. Έχει κάνει ραδιοφωνικές εκπομπές, έχει γράψει άρθρα και έχει δημοσιεύσει δύο βιβλία για την ιστορική εξέλιξη της ροκ μουσικής.

Διαβάστε ακόμα: Τουρισμός. Προσφορά και ζήτηση, ελαστικές τιμές, αρπαχτές και διαχρονική μετριότητα.

TAGS :
τουρισμός

x Ακολουθήστε το Andro στο Facebook